Kiedy młode dziewczyny wyjeżdżają za granicę w poszukiwaniu lepszego życia, zawsze pojawia się niepokój o to, czy będą tam bezpieczne. Tyle się słyszy o zaginięciach, których nigdy nie udaje się wytłumaczyć, albo o smutnym losie tych, które w pogoni za marzeniami stały się zabawką w czyichś rękach, niestety najczęściej erotyczną. Pomimo niepewności wciąż wiele osób decyduje się na podróż w nieznane.

„Druga połowa nadziei” porusza temat handlu kobietami, które z Ukrainy wyjeżdżają do Niemiec, zupełnie dobrowolnie, pełne wiary w swoją przyszłość. Ulegają przebiegłej manipulacji, w której uczestniczą nie tylko konkretne osoby, ale, zdaje się, całe instytucje. Szajka handlarzy „żywym towarem” ma bowiem swoich ludzi również wśród elit społecznych, osób wpływowych i bogatych oraz wysoko postawionych, przez co właściwie nietykalnych. Broszurki informacyjne, kolorowe i kuszące dobrobytem, obietnice pomocy w nauce języka i znalezieniu pracy, dokumentacja, którą kobiety muszą wypełnić w czasie pseudorekrutacji – wszystko to ma je utwierdzić w przekonaniu, że mają do czynienia z wiarygodną instytucją. W rzeczywistości moment przekroczenia niemieckiej granicy oznacza dla nich koniec dotychczasowego życia, i to w najgorszym tego znaczeniu. Odbiera się im dokumenty, zamyka w piwnicy i „zaprawia” do tego, do czego odtąd będą służyły. Gwałty, przemoc, przymusowa prostytucja, faszerowanie narkotykami, a to wszystko w centrum miasta, wśród ludzi spacerujących chodnikami, czekających na autobus na przystanku, tuż obok domu, do którego drzwi puka tak wielu mężczyzn.

Książka nie jest jednak tylko opowieścią o uprowadzeniu. Kiedy Kateryna znika bez śladu, również życie jej matki zupełnie się zmienia. Mamy więc z jednej strony wątek zaginionej Kateryny (i jej koleżanki Oleny), a z drugiej rozpacz matki. Kobieta, co zrozumiałe, po utracie kontaktu z córką nie potrafi znaleźć sobie miejsca, zaczyna więc pisać pamiętnik, który jest namiastką rozmowy z zaginioną Kateryną. Opowiada jej w nim o tym, o czym nigdy nie miała odwagi mówić. Tak poznajemy drugą, zupełnie odrębną tragedię, bo okazuje się, że matka miała kiedyś męża, którego Kateryna nigdy nie poznała, a także syna, mieszkanie i szczęśliwe życie. Kiedyś, dawno temu, na długo przed narodzinami córki, mieszkała w Prypeci i co dzień mijała elektrownię, która pewnego dnia zwróciła oczy całego świata na Ukrainę. Strefa wykluczenia, choroba popromienna, strata najbliższych i pustka, której nie sposób objąć rozumem, to sedno wspomnień, którymi kobieta nie zdążyła się z córką podzielić.

Trzecią perspektywą jest śledztwo prowadzone przez ukraińskiego milicjanta, który im bardziej zagłębia się w tę sprawę, tym więcej napotyka trudności. Milicja to organ mocno skorumpowany i podporządkowany władzy. Trudno jest w takich warunkach drążyć temat niewygodny i, co najgorsze, powiązany z dygnitarzami na wysokich szczeblach. Tam, gdzie w grę wchodzą duże pieniądze, nie ma przecież miejsca na skrupuły. Kiedy po wielu upomnieniach Leonid nadal poszukuje zaginionych dziewczyn, zostaje zawieszony w obowiązkach służbowych i właśnie wtedy zaczyna się obawiać, że dotknął czegoś poważnego. Nie zaprzestaje poszukiwań, choć od tego momentu będzie działał sam, a my wraz z nim dotrzemy do trzonu gangu, zupełnie jak po nitce do kłębka, a raczej kłębowiska ludzi o naprawdę „brudnych rękach”.

Mechtild Borrmann stworzyła historię nie tylko trzymającą w napięciu, ale przede wszystkim poruszającą. O ile sprawa sprzedaży kobiet do domów publicznych jest nagłaśniana w mediach, a sam temat stał się przez to w pewnym stopniu znany, o tyle strefa wykluczenia nie stanowi już wątku tak łatwego do omówienia. Autorka musiała przeprowadzić rozmowy z mieszkańcami Ukrainy, pojechała do nich i osobiście się spotkała. Miała okazję popatrzeć im w oczy i zobaczyć ich wielki żal do władz o to, że trzymały w tajemnicy informacje o skutkach wybuchu, pozwalając ludziom ulec napromieniowaniu, w wyniku którego umierali. Takie zaangażowanie autorki zaprocentowało, bo jej opowieść o wybuchu elektrowni jest nie tylko przejmująca, ale chwilami nawet bardziej poruszająca od historii wykorzystywanych seksualnie dziewczyn. Polecam „Drugą połowę nadziei” z całego serca.

Izabela Straszewska