Za każdym razem, kiedy czytam kolejny horror Grahama Mastertona, zastanawia mnie fenomen tego twórcy. Uwielbiany przez Czytelników, ponad 100 książek przełożonych i wciąż przekładanych na ze dwadzieścia języków najmarniej, wyprzedający kolejne nakłady, i jakby tym w ogóle niezmęczony - wciąż aktywny i obecny w życiu swojej gałęzi kultury. Skąd te umiejętności, gdzie tkwi haczyk, skąd tyle mocy przerobowych u tego, dobiegającego 70-ki twórcy?
Gdyby tak wziąć się za analizę jego kolejnych dzieł, szczególnie tych o silnej przynależności do gatunku „horror”, naszym oczom szybko ukazałby się niezawodny schemat Grahama: śmierć wprowadzająca – zaangażowanie mniej lub bardziej przypadkowe głównego bohatera – kolejna śmierć lub kilka – śledztwo (prowadzące zapewne do jakiegoś starego, do tej pory spokojnie drzemiącego demona z mniej lub bardziej egzotycznych mitologii) – kolejna śmierć lub kilka (z reguły wkraczająca do ogródka bohatera) – pojedynek. Zapoznałem się już z przynajmniej kilkoma dziełami Mastertona i praktycznie we wszystkich akcja toczyła się według tego schematu. Chociaż nie wymagam odkrywania Ameryki w każdym kolejnym czytanym horrorze, a i sam gatunek nie może sobie na zbyt wiele szaleństw pozwolić, to jednak taki brak urozmaicenia mógłby w końcu zacząć męczyć i odpychać. Dlaczego więc, nawet po słabszych książkach Grahama do których „Czarny anioł” niewątpliwie się zalicza, wciąż mam ochotę na następne?
Wydaje mi się, że odpowiedzialne za taki stan rzeczy są przede wszystkim niektóre fabularne rozwiązania i pomysły, których inni twórcy (jak np.: King) nawet nie braliby pod uwagę. Żeby nie być gołosłownym - w recenzowanej książce możemy przeczytać uroczy akapit o człowieku „wyrzygującym” swoją duszę, dowiedzieć się, że poza „normalnymi” metodami typu „dawaj go czymś, co akurat jest pod ręką” z pradawnymi demonami można również walczyć za pomocą – uwaga – SŁÓW. Mniej obytych z dziwnymi pomysłami autora zdziwić może również ludzka twarz wyrastająca z boku łba domowej papugi, że o płaszczu z kieszeniami pełnymi ektoplazmy nawet nie wspomnę. Lecz nawet jeśli kolejne pomysły Mastertona wydają nam się coraz bardziej groteskowe, czy wręcz… no cóż, idiotyczne, to mimo wszystko potrafią czasami bardzo dobrze współgrać z zaletami tych powieści i przede wszystkim wprowadzają nas w stan niegasnącego zaciekawienia „co tam jeszcze szalonego nasz Grahamek ma zanadrzu?’.
Wspomniane inne zalety literackich szaleństw Mastertona to chociażby łatwość w kreowaniu prawdziwych i bliskich nam psychologicznie bohaterów, którzy zachodzącymi zdarzeniami są tak samo zszokowani jak i my, czy osadzanie swoich fantazji w bardzo realistycznym tle („W radiu leciała piosenka zespołu… pod tytułem…”, „Jadł swój ulubiony batonik marki…” itp.). No i oczywiście mistrzowskie posługiwanie się makabrą, do tego stopnia, że momentami aż przyjemnie, nieco perwersyjnie czyta się opisy tych wszystkich paskudnych morderstw (no chyba, że tylko ja tak to odczuwam i zamiast namawiać do czytania tych diabelskich manuskryptów powinienem szybciutko rozpocząć jakieś leczenie).
Niestety, w przypadku „Czarnego anioła” ta mieszanka nie zagrała najlepiej. Chociaż z początku śledztwo sympatycznego Larry’ego Foggi z policji w San Francisco, dotyczące sadystycznych i okrutnych morderstw dokonanych przez niejakiego „Szatana z mgły” na niewinnych rodzinach zaciekawia, to jednak wraz z upływem czasu dzieje się coraz gorzej. Rozwiązania fabularne stają się zbyt groteskowe, zachowania bohaterów wołają o pomstę do nieba, a cała ich prawdziwość psychologiczna znika w oparach absurdu. Wystarczy wspomnieć, że śmierć matki spływa po głównym bohaterze jak oliwa po pomidorach, a podczas najbardziej dramatycznych momentów wykazuje takim spokojem duchem, by rzucać rock n’ rollowymi one-linerami typu „przygarniał kocioł garnkowi”. Nie wspominając już o tym, że finalny pojedynek, gran derbi całego horroru zajmuje jakieś… 2 strony.
Lepiej sobie „Czarnego anioła” odpuścić i pogrzebać w stosie książek Mastertona głębiej. Może komuś, kto nie czytał trafi się „Manitou” albo „Wyklęty”?
Pozostaje jeszcze odpowiedzieć na pytanie, skąd starszy pan Masterton, ma tyle energii? Odpowiedź wydaje się prosta… ponieważ jest wcieleniem demona z indiańskich wierzeń, który postanowił zdobyć władzę nad światem za pomocą książek. W każdym kolejnym horrorze zakodowana jest podprogowa wiadomość o wielkim Master-To-Nie, który nadchodzi, by ostatecznie wyrwać ludzkość spod skrzydełek dobrych bogów i zniewolić nas wszystkich. I chociaż nie przewidział kryzysu czytelnictwa to ciągle walczy.

Za każdym razem, kiedy czytam kolejny horror Grahama Mastertona, zastanawia mnie fenomen tego twórcy. Uwielbiany przez Czytelników, ponad 100 książek przełożonych i wciąż przekładanych na ze dwadzieścia języków najmarniej, wyprzedający kolejne nakłady, i jakby tym w ogóle niezmęczony - wciąż aktywny i obecny w życiu swojej gałęzi kultury. Skąd te umiejętności, gdzie tkwi...