Niektóre zajęcia hańbią

Niewiele wiem o literaturze koreańskiej, czy może szerzej – azjatyckiej, ale w spotkaniu z literackim orientem zawsze kryje się coś kuszącego. Prawdopodobnie odbiorcę kusi perspektywa zetknięcia się z egzotyką, odmiennym postrzeganiem świata i w jakimś sensie ożywczą artystycznie wizją. Mimo wstępnie rozbudzonych oczekiwań, trudno jednak dopatrywać się w "Znajomym świecie" Hwanga Sok-Yonga inności rozumianej jako coś kulturowo obcego, a przez to wymykającego się horyzontom naszej praktyki życiowej. Świat przedstawiony w tej koreańskiej powieści okazuje się bowiem zaskakująco nam bliski, jeśli tylko popatrzymy na fabułę przez pryzmat problemów o cywilizacyjnym zasięgu. Taki sposób odczytywania tekstu umożliwia nam ekokrytyka biorąca pod lupę relacje między literaturą, czyli wytworem człowieka, a środowiskiem i jego bieżącymi problemami bądź prognozowanymi zagrożeniami.

Choć po lekturze "Znajomego świata" nasuwa się nieodparte wrażenie, że powieść ta jest tekstem ekologicznie zaangażowanym, to nie można pozostać ślepym na jej literackość, która daje znać o sobie od pierwszej strony – ten brzydki świat zostaje poddany werbalnej estetyzacji (nawet osada przy wysypisku śmieci została nazwana Wyspą Kwiatów). Za to wszystko odpowiada percepcja trzynastolatka – dziecka, które mimo dorastania w niepełnej rodzinie oraz codziennego kontaktu ze skrajną biedą i patologią, nie utraciło swej wrażliwości, dobroci i wiary w obecność czuwających nad nim bytów nadprzyrodzonych. Chłopiec zwany Wytrzeszczem mieszka w prowizorycznej chałupce z matką, jej konkubentem i synem owego przyszywanego opiekuna. Cała rodzina jest zatrudniona w gigantycznym zakładzie utylizacji śmieci. Smród odpadów wdziera się w ich nozdrza, przenika też do odzieży, w głąb skóry. Ten niezmywalny fetor wprawia pozostałych ludzi w obrzydzenie, zarazem stając się czynnikiem sprzyjającym społecznej stygmatyzacji – pomiędzy śmieciami a śmieciarzami ludzie lepiej usytuowani stawiają znak równości. Tak właśnie rozwija się opowieść o utracie ludzkiej godności i prawa do podmiotowości zdeterminowanej zajmowaniem najniższego szczebla w drabinie społecznej.

Pomyślmy przez chwilę o kiełkującej świadomości ekologicznej w naszej części Europy. Świadomości niechętnie przebijającej się przez skorupę konsumenckich przyzwyczajeń i rozpasanego kapitalizmu. Jeszcze nie tak dawno segregacja odpadów uchodziła za niegroźną fanaberię. Obecnie ze społecznym niezrozumieniem spotykają się osoby zafascynowane ideami zero waste czy minimalizmu w trosce o dobro globu. Wciąż zbyt mało ludzi o przytomnych umysłach chwyta się różnych metod, by zredukować ilość opakowań plastikowych oraz artykułów higienicznych jednorazowego użytku. Po wrzuceniu śmieci do kontenera nie zaprzątamy sobie myśli ich dalszymi losami. Mało obchodzą nas zarówno pracownicy sortowni odpadów, jak i zagadnienia związane z recyklingiem lub zanieczyszczeniami środowiska naturalnego. Zatem omawiana książka ma szansę zadziałać na świadomość wielu czytelników niczym zimny prysznic poprzez unaocznienie niekontrolowanych skutków konsumpcjonizmu.

Niektóre zajęcia hańbią

Niewiele wiem o literaturze koreańskiej, czy może szerzej – azjatyckiej, ale w spotkaniu z literackim orientem zawsze kryje się coś kuszącego. Prawdopodobnie odbiorcę kusi perspektywa zetknięcia się z egzotyką, odmiennym postrzeganiem świata i w jakimś sensie ożywczą artystycznie wizją. Mimo wstępnie rozbudzonych oczekiwań, trudno jednak dopatrywać...