W tej części Joanna Chyłka powie do swojego klienta:
"Jest pan trochę jak Korea Północna. Z pańskiego punktu widzenia wszystko jest z panem w porządku, ale wszyscy inni widzą, że tak nie jest".

Złośliwa strona mojej natury rzekłaby, że z pisarstwem Remigiusza Mroza jest jak z Koreą, gdyby nie fakt, że po koszmarnej Nieodnalezionej i jeszcze gorszej Czarnej Madonnie odetchnęłam z ulgą. Tak źle nie było. Po kolei jednak - i ostrzegam, że są spoilery, jeśli więc jest to dla Ciebie, drogi Czytelniku duży problem, to... cóż, wiesz, co robić.

Początek Testamentu przedstawia nam stan rzeczy, którym zakończyliśmy poprzedni tom serii (o tejże części pisałam tutaj). Joanna Chyłka straciła dziecko, a Kordian Oryński trafił do więzienia w związku z oskarżeniem go o pomoc w eutanazji matki. Już pierwsza strona powieści pokazuje nam to, o czym pisałam przy okazji Nieodnalezionej - Mróz w żadnym razie nie powinien brać się za powieści z psychologiczną ambicją, bo nie wychodzi mu to kompletnie. Chyłka bowiem, zdaniem narratora, jest w kompletnej rozsypce. Mowa o pustce i o przybliżaniu się do śmierci, pojawia się też bardzo wiele górnolotnych fraz, których Mróz wcześniej raczej nie używał, a już na pewno nie w serii o Joannie Chyłce. Całość została nam spuentowana obrazkiem, iż nawet wyświetlacz w telefonie Chyłki jest pęknięty. Dobrze, jestem w stanie zgodzić się z tym, że graniczne doświadczenia zmieniają ludzi... Tyle, że Chyłkę zmieniły na pierwsze trzy - cztery strony.

W takich oto okolicznościach do mecenas Joanny trafia ginekolog Rafał Kranz. Lekarz ów prowadził jej ciążę, znany jest z opryskliwości i niesmacznych tekstów pod adresem swoich pacjentek, jednak poza wszystkim to świetny fachowiec. Do kancelarii Żelazny&McVay sprowadzają go okoliczności szczególne: jedna z pacjentek, którą widział na oczy raz w życiu, zapisała mu w testamencie pokaźny majątek. Pech chce, że Beata nie żyje, a jej rzekome samobójstwo za pomocą relanium i hydroksyzyny przepisanych przez Kranza (choć jeszcze kilkanaście stron wcześniej przepisał jej antykoncepcję i tylko ją) zostało uznane za morderstwo. Chyłka nie bardzo chce człowieka bronić, ale ten obiecuje jej pomoc w wyciągnięciu Oryńskiego z więzienia.

Okazuje się, że Rafał Kranz proponuje rezygnację z układu, jaki Oryński zawarł z prokurator Feruś (opiewał ów pakt na pół roku więzienia w zamian za przyznanie się do winy) i doprowadzenie do procesu. Wówczas będzie mógł pomóc, gdyż "ma w garści" jednego z ławników i zmusi go w ostatniej chwili do wycofania się z powodów zdrowotnych. Prokuratura będzie musiała rozpocząć proces od nowa, a dzięki ujawnionym faktom nie będzie do tego skłonna. Wszystko dlatego, że Kormak "w zaufaniu" przekazał pani prokurator informacje na temat rzekomo istniejących maili, w których Zordon "układa się" z kimś z prokuratury i pisze wprost, że spróbuje porozumieć się z oskarżycielem, by zataić zabójstwo matki z zimna krwią, upozorowane na pomoc w eutanazji. Na podstawie tych informacji Feruś zrywa porozumienie, ławnik się wycofuje, po czym okazuje się, że maile nie były wiarygodne i Oryński wychodzi na wolność. Trochę to słabe, zwłaszcza, że w Oskarżeniu prokurator Feruś nie była przedstawiona jako kompletna idiotka.

Tajemnicze morderstwo naprowadza Chyłkę na trop reprywatyzacji działek w Warszawie. Nie pytajcie mnie jak na to wpadła, prawdopodobnie jest genialna. Autor rozwiązał sytuację w ten sposób, iż Joanna po prostu kazała Zordonowi sprawdzić historię reprywatyzacyjną posesji, którą Widera zapisała Kranzowi. Nie wskazywały na to żadne dokumenty, żadne zeznania, sugestie którejkolwiek strony. Jak się domyślacie, trop okaże się zasadny.

Tu pojawia się moje pierwsze "ale". Owszem, Mróz historii reprywatyzacji poświęcił sporą część swojej książki, pisząc o tym zarówno ogólnie, jak i w kontekście powieściowego domu. Problem w tym, że gdyby całą historię kryminalną i procesową otrzepać z prywatyzacyjnej obudowy, wyszłoby na to samo. Sprawa własności posesji wnosi tak niewiele, jeśli cokolwiek, że prowadzi mnie do tezy o próbie wpisania się w modny i głośny ostatnio temat bez jakiegokolwiek przemyślenia i wplecenia w fabułę.

Znajdziemy w Testamencie stałe elementy każdej powieści z cyklu o Chyłce. Wszystko wskazuje na to, że od tego tomu cyklu na dłużej zagości w świecie przedstawionym postać Williama McVay'a - syna jednego ze wspólników kancelarii. To z Williamem zresztą Chyłka była w ciąży. W kontekście tego bohatera zetkniemy się ze znanym zabiegiem: skoro William jest Brytyjczykiem, to musi, zdaniem Mroza, wyglądać jak brytyjski następca tronu (yyy, ale książę Karol nie jest zabójczo przystojny...). O tym wrzucaniu Brytyjczyków do brytyjskiego worka pisałam już przy recenzji Oskarżenia.

Stary McVay zostaje zamordowany w toku książki - zupełnie od czapy, bo to też nie ma większego wpływu na fabułę. Całość odbywa się, oczywiście, przy użyciu tej samej mieszanki leków i tu po raz kolejny pojawia się nieścisłość... Najpierw była mowa o tym, że Kranz przepisał Widerze antykoncepcję, później że leki służące zbrodni były wypisane na recepcie wystawionej przez Kranza dla Kranza, teraz znów przepisał te leki Widerze... Strasznie to zawikłane. W każdym razie zgon w żaden sposób nie działa na bohaterów i tutaj wracamy do koślawego psychologicznego motywowania bohaterów przez Mroza. Chyłka, gdy dowiaduje się o śmierci swojego przyjaciela i mentora, w pierwszej chwili jest w szoku... i dwie kartki dalej po tym szoku nie ma śladu. Tendencja utrzyma się do końca powieści. Jedynym śladem emocji Williama McVay'a jest upicie się na firmowym przyjęciu po tym, gdy odziedziczył udziały ojca w kancelarii, a chwilę po tym jest już wszystko w porządku. Dodajmy, że owo nadużycie alkoholu za objaw rozpaczy po stracie najbliższej osoby uważa wyłącznie Chyłka i nic innego w książce nie potwierdza jej przemyśleń.

W Testamencie nadal jesteśmy raczeni rzekomo błyskotliwymi ripostami mecenas Chyłki, które z każdą kolejną odsłoną stają się dla mnie coraz bardziej irytujące. Coś się jednak z Mrozowymi postaciami stało niedobrego i nie mam tu na myśli tylko tego, że obyta w świecie i kulinariach Chyłka nie wie, czym jest quiche. Nie niepokoi mnie również tak bardzo fakt, że Joanna nagle dochodzi do wniosku, że zawsze wolała jeździć taksówkami niż uberem, choć z wcześniejszych książek to nijak nie wynikało. Bohaterom brakuje dookreślenia, a Oryński w tej części kompletnie stał się mało istotną postacią epizodyczną. Uprzedzając pytania - uwaga, spoiler! - mimo że Chyłka zaproponuje Kordianowi związek nadal nie pójdą do łóżka. Bladego pojęcia nie mam, jakim cudem ten człowiek nie nabawił się jeszcze nerwicy seksualnej!

Pojawiła się jednak górnolotność, której wcześniej nie było i która przeszkadza mi bardzo, bo nie jest właściwa dla tej książki. Owo wchodzenie na wyższy poziom przejawia się na przykład w wypowiedziach bohaterów, gdy w rozmowie z siedzącym jeszcze w celi Kordianem Chyłka wygłasza refleksję, iż dla niektórych więzieniem jest Rakowiecka, a dla innych strach, a jeszcze dla innych maski, za którymi ukrywają się przed światem... Innym przykładem są myśli Oryńskiego, który wychodzi z budynku prokuratury na Bagateli i nagle napada go skojarzenie, że na ulicy tej mieszkał Baczyński i że jego wyjście z więzienia to jest taka "chwila bez imienia, która wypali się w hymnie", o jakiej pisał Krzysztof Kamil. Porównanie: dramat - zwłaszcza jeśli uprzytomnić sobie, że Baczyński pisał o wojnie, a Oryński ma głowę nabitą rozprawą sądową. Naprawdę, nie wiem, co Mróz bierze, że uznał to porównanie za stosowne.

W tej części również sama strona sądowa została przez Mroza wyraźnie okaleczona. Kluczowe w sprawie Kranza zeznanie Oryńskiego zostaje nam zreferowane dwoma zdaniami, Mróz poskąpił nam również starcia Kordiana z prokuratorem. Dowiemy się o nich tylko tyle, że:

"Przysłuchiwała się jego staraniom, by zdyskredytować zeznania Kordiana, ale Oryński radził sobie śpiewająco. Odpierał każdy atak, odpowiadał spokojnie, bez emocji, bez sygnałów świadczących o ukrywaniu jakichkolwiek niejasnych motywów".

Cała tajemnica, jak to u Mroza, wyjaśni się na ostatnich kilkunastu stronach i zostanie zręcznie opowiedziana przez Chyłkę. Później pojawi się ckliwy kawałek w postaci wątku romantycznego między Chyłką a Zordonem przerwanego kolejną kłodą pod nogami obojga. Tym razem okaże się, że William McVay zaraził prawniczkę wirusem białaczki ludzkiej i dopiero w kolejnym tomie dowiemy się, czy będzie żyła.

Cóż mogę dodać? Plus za intertekstualność. Gdy jedna z postaci mówi, że earl grey niezbyt dobrze jej się kojarzy, poczułam się rozbawiona i od razu wezbrała we mnie fala zrozumienia. Niestety, to zbyt mało, żeby książka mi się podobała. Na pewno jest lekturą lepszą od czytania Czarnej Madonny i Nieodnalezionej, ale znacznie gorszą niż choćby pierwsze tomy serii o warszawskich prawnikach.

W tej części Joanna Chyłka powie do swojego klienta:
"Jest pan trochę jak Korea Północna. Z pańskiego punktu widzenia wszystko jest z panem w porządku, ale wszyscy inni widzą, że tak nie jest".

Złośliwa strona mojej natury rzekłaby, że z pisarstwem Remigiusza Mroza jest jak z Koreą, gdyby nie fakt, że po koszmarnej Nieodnalezionej i jeszcze gorszej Czarnej Madonnie...