Czasem zastanawiam się, jak to wszystko funkcjonuje? Konkretnie chodzi mi o nasz organizm. Co prawda dowiadujemy się coraz więcej i stan naszej wiedzy wciąż wzrasta, ale istnieją rejony, które nie tyle skryte są za mgłą, co spowite ciemnością. Mózg na ten przykład, którego wykorzystujemy ułamki możliwości. Sama psychika, tak zawiła i nieodgadniona, więcej chowająca niż wystawiają na światło dzienne. Na ten przykład, dlaczego niektórzy zabijają innych?

Jest w tym temacie coś makabrycznego, ale fascynującego zarazem. Nie bez powodu za wielką wodą seryjni mordercy wytwarzają wokół siebie coś na podobieństwo kultu. Nie trzeba siedzieć w temacie, by znać takie osobistości jak Zodiak czy Ted Bundy. Z rodzimej rzeczywistości można przytoczyć Zdzisława Marchwickiego czy Tadeusza Kwaśniaka. Co sprawia, że są w stanie skrzywdzić drugiego człowieka, a nawet go uśmiercić?

Po części na to pytanie odpowiada „Mindhunter”, czyli pozycja, w której możemy się przekonać na czym polega profilowanie nieznanego sprawcy. Kto miał do czynienia z prozą Thomasa Harrisa czy jego ekranizacjami w wydaniu choćby Milczenia owiec, ten może domyślać się, o co chodzi. W telegraficznym skrócie polega to wszystko na stworzeniu profilu osobnika odpowiedzialnego za zabójstwo. Na podstawie zdjęć z miejsca zbrodni, sposobu w jaki pozbyto się ofiary czy pozbawiono ją życia. To kawałki puzzli, które taki ktoś jak John Douglas układa w obraz nieznanego jeszcze napastnika.

Wspomniany powyżej autor w swojej książce dotyka w zasadzie trzech tematów. Pierwszym z nich jest jego droga zawodowa, która doprowadziła go do profilowania sprawców. I przyznam, że już tutaj, na swoistej przystawce, mój apetyt był po części zaspokajany. Wszystko dzięki temu, że droga Douglasa była cokolwiek wyboista. Począwszy od mniej udanych szczebli edukacji, po zmieniające perspektywę wojsko i późniejszą karuzelę zajęć, które w końcu zaowocowało trafieniem do FBI. To nie facet idealny i wymuskany od początku. Swoje błędy popełnił, ale po części go ukształtowały, dzięki czemu mógł pokazać, że nigdy nie jest za późno, a chcieć to móc.

Drugi poruszany aspekt, to sama tematyka wspomnianego już problemu, czyli zajęcia naszego profilera. Składania w całość rozsypanej układanki, analizy wszystkiego co ma do dyspozycji i przybliżenie tego, z kim mogą mieć do czynienia policjanci. Może to być podany w dość ścisłych widełkach wiek, stan cywilny, samochód jakim się porusza, sytuacja zawodowo-rodzinna, nakreślenie pewnych cech osobowości. Brzmi to trochę jak science-fiction, ale bez obaw, prędko można przekonać się jak wiele w tym sensu.

Wszystko dzięki trzeciej części, w której John dzieli się swoimi najsłynniejszymi sprawami. Opowiada o ich przebiegu, tym jak one się zaczęły i w którym momencie do nich dołączył. Opisuje na przykład sposób w jaki dana osoba została zamordowana i na tej podstawie przytacza wnioski, jakie można z tego wyciągnąć. To rzecz jasna jeden przykład z wielu, bo czynniki bywają także inne, ale dobrze pokazuje, jak to mniej więcej funkcjonuje.

Jeśli sam zamysł tej lektury mnie zaintrygował, to jej przebieg rozpalił moją ciekawość. John Douglas znakomicie wprowadza w meandry swojego zawodu. Swoją drogą, że uczestniczył w wielu medialnych i interesujących przypadkach. Najistotniejsze jest, jak o tym wszystkim opowiada. Tworzy coś w rodzaju wciągającej metodyki, dzięki której można poczuć się jak jeden z pobocznych, ale jednak stróżów prawa, przyglądających się rozwojowi wypadków z bliskiej odległości..

Jako fan powieści z Hannibalem Lecterem w roli głównej, chyba nie mogłem lepiej trafić. „Mindhunter” to pozycja równie fascynująca, co Zodiak Roberta Graysmitha. Odkrywa mroczne zakamarki ludzkiej natury i dokonuje swoistej sekcji na motywacjach sprawców. Pozwala przyjrzeć się całej metodologii z innej, pociągającej strony. Wszystko to zostaje opakowane w sugestywną i tętniącą od świetnych zwrotów narrację, której nie sposób się oprzeć. Nie dziwi mnie, że David Fincher nakręcił na jej podstawie serial dla Netflixa. Jeśli jego wizja dorówna tej książkowej, czeka nas prawdziwa behawiorystyczna uczta.

Patryk Rzemyszkiewicz