„Dahmer”, serial opowiadający historię Jeffreya Dahmera, rozbił bank. Choć od jego premiery mijają dwa miesiące, czyli jak na dzisiejsze standardy szmat czasu, netflixowska produkcja utrzymuje się w czołówce najpopularniejszych pozycji dostępnych w VOD. Tak oto znów przekonaliśmy się, że społeczna fascynacja seryjnymi mordercami nie ma zamiaru słabnąć – inne produkcje o Dahmerze rykoszetem zyskały nowe życie, podcasty skupione na true crime biją rekordy popularności, a książki z tego gatunku przyciągają kolejne rzesze czytelników.

Kulturowego fenomenu popularnych serial killers nie będziemy tu roztrząsać (co ciekawe, podaje się, że seryjni mordercy są odpowiedzialni za mniej niż 1 procent morderstw w danym roku w Stanach Zjednoczonych). Ale o książkach porozmawiać warto.

Historie true crime. Książki o seryjnych mordercach

Zestawienie najlepszych powieści o seryjnych mordercach – z Jo Nesbø czy J.D. Barkerem – znajdziecie TUTAJ. Po listę z gatunku true crime, czyli książek, w których autor bada rzeczywistą zbrodnię, odsyłam z kolei do TEGO ARTYKUŁU. Pozostało połączyć jedno z drugim – odrzucić powieści i skupić się na prawdziwych opowieściach o seryjnych mordercach, na imponujących tytaniczną pracą reporterskich śledztwach, książkach opowiadających o policyjnych profilerach tropiących postaci pokroju Dahmera czy Teda Bundy’ego i wreszcie pozycjach badających w sposób naukowy zjawisko przestępstw popełnianych seryjnie.

 „A Father’s Story”, Lionel Dahmer (William Morrow & Company)

Skoro wyszliśmy od Dahmera, to na chwilę przy nim zostańmy. „A Father’s Story” to historia jednego z najsłynniejszych amerykańskich seryjnych morderców, który w latach 1978–1991 zabił, a następnie zgwałcił 17 młodych mężczyzn i chłopców, nekrofila i kanibala, który ćwiartował swoje ofiary, opowiedziana z perspektywy jego ojca.

23 lipca 1991 roku chemik z Milwaukee Lionel Dahmer wraz z resztą świata odkrył, że jego syn Jeffrey był mordercą. Ojciec Jeffreya przeszedł drogę od całkowitego zaprzeczenia, przez przekonanie, że jego syn był tylko narzędziem w czyichś rękach, po stopniowe zdawanie sobie sprawy z najsmutniejszej prawdy, jaką poznać może rodzic: że jego dziecko przekroczyło granicę, która dzieli człowieka od potwora.

Pamiętnik ojca Jeffreya Dahmera nie jest próbą obalenia dowodów. To przejmująca opowieść o człowieku, który nigdy nie ustąpił w wysiłkach, by zbadać najgłębsze obszary nieszczęścia jego syna. A także próba uchwycenia natury ojcostwa i początków szaleństwa.

To jedyna pozycja w zestawieniu, której nie przeczytamy w naszym języku. Niestety książka „A Father’s Story” Lionela Dahmera jak dotąd nie doczekała się polskiego przekładu. Sukces serialu Netflixa daje jednak nadzieję, że polskie wydawnictwa przyjrzą się pamiętnikowi ojca tytułowego potwora.

„Ted Bundy. Bestia obok mnie. Historia znajomości z najsłynniejszym mordercą świata”, Ann Rule (Sine Qua Non)

Klasyka true crime. Książka Ann Rule, pozycja o niemal legendarnym już statusie, to opowieść kobiety, która zdaje sobie sprawę, że jej przystojny przyjaciel, zwyczajny chłopak z dyżurki obok, wrażliwy pracownik telefonu zaufania, to w istocie jeden z najokrutniejszych amerykańskich seryjnych morderców, który przyznał się do zabicia przynajmniej trzydziestu sześciu młodych kobiet.

Gdyby Ann Rule była powieściopisarką, jej opowieść najpewniej uznano by za zbyt nieprawdopodobną. To historia kobiety, która usiłowała opisać serię niewyjaśnionych brutalnych zabójstw młodych, atrakcyjnych kobiet, a ostatecznie odkryła, że bestią, która za nimi stała, był jej sympatyczny przyjaciel.

„Bestia obok mnie”, historia podwójnego życia Teda Bundy’ego, skrupulatnie spisana przez Ann Rule, to pozycja obowiązkowa dla fanów literatury faktu. A skoro jesteśmy już przy osobie najsłynniejszego bodaj seryjnego mordercy ze Stanów Zjednoczonych, warta polecenia jest również książka „Ted Bundy. Rozmowy z mordercą” (wydawnictwo Bez Fikcji), która zawiera wywiad przeprowadzony przed egzekucją Bundy’ego, straconego na krześle elektrycznym na Florydzie. Pozycja stała się inspiracją dla sensacyjnego serialu dokumentalnego Netflixa z 2019 roku.

„Morderca znad Green River. Historia polowania na najokrutniejszego zabójcę w historii Stanów Zjednoczonych”, Ann Rule (Sine Qua Non)

Kolejna książka królowej gatunku true crime i najnowsza pozycja autorstwa Ann Rule na polskim rynku. „Morderca znad Green River” to historia polowania na Gary’ego Ridgwaya, jednego z najbardziej zachłannych seryjnych morderców w historii Stanów Zjednoczonych, który w latach 80. zamordował 49 kobiet. Policja twierdzi jednak, że ofiar mogło być nawet dwa razy więcej.

Rule analizuje tu dwie dekady intensywnej pracy śledczej. Sprawdza, jak to możliwe, że Ridgway przez tyle lat pozostawał nieuchwytny. I – co być może najważniejsze – oddaje hołd każdej z ofiar mordercy, który okazał się bardziej przerażający niż Ted Bundy.

„Morderca znad Green River” to przykład tytanicznej pracy reporterskiej. Ponad 620 stron mrocznej literatury faktu.

Polscy seryjni mordercy

„Wampir. Jak rodzi się zło”, Magda Omilianowicz (Kompania Mediowa)

Seryjni mordercy nie są bynajmniej problemem stricte amerykańskim. „Wampir. Jak rodzi się zło” przedstawia historię Leszka Pękalskiego, szerzej znanego jako „wampir z Bytowa”. Do dziś nie wiemy, ile osób zabił najsłynniejszy bodaj serial killer znad Wisły. Sam przyznał się do prawie siedemdziesięciu, a według niektórych źródeł – dziewięćdziesięciu. O swoich dokonaniach chętnie opowiadał nie tylko policjantom, ale i dziennikarzom.

Akt oskarżenia odczytywano przez pięć godzin. I wtedy stało się coś, czego nikt się nie spodziewał. W trakcie procesu „wampir z Bytowa” odwołał swoje zeznania. Podejrzewany o siedemnaście zbrodni, Pękalski ostatecznie został skazany za morderstwo i gwałt. W 2019 roku, po 25 latach w więzieniu, miał trafić na wolność.

Finalnie uznano go jednak za zbyt niebezpiecznego. Po ćwierćwieczu spędzonym za kratkami trafił do zamkniętego ośrodka w Gostyninie.

Ofiary Pękalskiego nie spodziewały się ataku. Niepozorny, lekko upośledzony chłopak nie budził strachu, a raczej litość. „Wampir. Jak rodzi się zło” to zapis spotkania Magdy Omilianowicz z człowiekiem pozostającym zagadką nie tylko dla kryminologów, ale również neurologów, psychiatrów, psychologów, socjologów, a nawet filozofów. Must read polskiego true crime.

„Wampir z Zagłębia”, Przemysław Semczuk (Świat Książki)

Jeszcze więcej emocji wzbudzać może historia skazanego na śmierć Zdzisława Marchwickiego.

Pościg za „wampirem z Zagłębia” trwał sześć lat. W polowaniu uczestniczyło kilka tysięcy funkcjonariuszy, a podejrzanych było 23 tysiące mężczyzn. Śledczy zbadali setki tropów, a władze wyznaczyły milion nagrody za wskazanie winnego. I wszystko na nic. Na pomoc, za zgodą Edwarda Gierka, wezwano nawet amerykańskiego profilera pracującego dla FBI.

Proces Marchwickiego obserwowała cała Polska. Sprawa szybko stała się polityczna, a dla milicji znalezienie sprawcy stało się punktem honoru. Społeczeństwo przekonano zaś, że winnego wytypował nowoczesny komputer.

Przemysław Semczuk odsłania kulisy jednej z najtrudniejszych spraw dla polskich organów ścigania. Po latach dziennikarskiego śledztwa usiłuje dociec, czy stracony Zdzisław Marchwicki istotnie był wampirem, czy może niewinnym człowiekiem, bezsilnym wobec totalitarnego systemu, a całość – największą mistyfikacją w historii polskiego wymiaru sprawiedliwości.

True crime. Książki ekspertów

„Mindhunter. Tajemnice elitarnej jednostki FBI zajmującej się ściganiem seryjnych przestępców”, John E. Douglas, Mark Olshaker (Znak Literanova)

Świat seryjnych morderców opowiedziany z perspektywy osoby usiłującej ich schwytać. John Douglas, jeden z najwybitniejszych profilerów w dziejach FBI, przez lata usiłował przewidzieć następne ruchy psychopatów, ucząc się patrzeć ich oczami.

„Wejść w umysł myśliwego. To moja rola. Kiedy patrzę na tłum ludzi w galerii handlowej, wypatruję ofiary. Próbuję rozpoznać, kogo będzie najłatwiej schwytać. Muszę poczuć dreszczyk emocji, który odczuwa polująca bestia. Tylko tak będę mógł ją złapać” – to zasady, którymi kierował się Douglas, pierwowzór postaci agenta Jacka Crawforda z filmów o Hannibalu Lecterze. W wyjątkowym reportażu dzieli się opowieściami o swoich najsłynniejszych śledztwach.

Na podstawie „Mindhuntera” zrealizowano uwielbiany przez widzów serial Netflixa. W ramach serii ukazała się również książka „Mindhunter. Podróż w ciemność”.

„Seryjni i wielokrotni mordercy”, Łukasz Wroński (Centrum Psychologii Kryminalnej)

Analiza zbrodni popełnianych przez seryjnych morderców, tym razem w wydaniu popularnonaukowym. Łukasz Wroński przez kilka lat odwiedzał zabójców w więzieniach, gdzie prowadził z nimi wielogodzinne rozmowy. Wszystko, by znaleźć odpowiedź na pytanie: co sprawia, że ktoś popełnia zbrodnie?

W swojej książce Wroński poddaje analizie zachowania seryjnych morderców, ich modus operandi, a także wybór miejsca ataku. Autor skupia się również na profilowaniu kryminalnym.

Wszystko to sprawia, że „Seryjni i wielokrotni mordercy” to obowiązkowa pozycja dla wszystkich zainteresowanych psychologią śledczą, kryminologią i psychopatologią seksualną.

Na rynku wydawniczym pojawiają się nowe pozycje przedstawiające seryjnych morderców. Jakich książek waszym zdaniem zabrakło w zestawieniu? Jakie polecilibyście innym czytelnikom? Czekam na wasze komentarze.