Drugi tom "Wielkiej wojny", troszkę bardziej udany od poprzednika, ale jednocześnie obnażający smutną prawdę - autorzy nie powinni pisać tekstów wspólnie. Doskonale to uwidacznia sposób konstruowania fabuły, zaprezentowany w tej książce, będącej tak naprawdę zbiorem opowiadań - jednego wspólnego i dwóch samodzielnych, napisanych przez Brzezińską i Wiśniewskiego osobno.

Otwierająca zbiór "Chwała ogrodów", ów wspomniany wspólny tekst, przejawia te same problemy, co pierwszy tom cyklu - literacki narcyzm, skutkujący niepotrzebnym rozdęciem objętości opowiadania. Sedno fabuły, i tak niezbyt szczęśliwie skrojonej, obejmuje swego rodzaju załamanie psychiczne popularnego korespondenta wojennego, który właśnie otrzymał informację o zaginięciu jedynego syna na froncie I wojny światowej. Historia została w sporej części oparta na wątkach z życiorysu Rudyarda Kiplinga, noblisty obecnie znanego głównie z "Księgi dżungli", ale z niewiadomej przyczyny autorzy zmienili mu nazwisko na Rylan Carlie, co tak na dobrą sprawę niczemu nie służy, powodując co najwyżej konfuzję w momencie, gdy pojawia się wzmianka, że bohater dostał literackiego Nobla. Podczas gdy noblisty o takim nazwisku próżno szukać. Jest to o tyle istotne, że wszystkie pozostałe elementy - oprócz, ma się rozumieć, wątku nadprzyrodzonego - wskazują na to, że rzecz rozgrywa się w naszej rzeczywistości. Po co więc było zmieniać nazwisko bohatera, zwłaszcza że na końcu widnieje autorska adnotacja upewniająca nas w tym, że mamy do czynienia właśnie z Kiplingiem...?

"Chwała ogrodów" ma jednak inny, głębszy problem, powodujący, że opowiadanie nie przynosi spodziewanej czytelniczej satysfakcji. Jest po brzegi wypchana niepotrzebnymi, służącymi tylko nabijaniu objętości, opisami. Każda, nawet najmniej istotna postać poboczna, ma chociaż kilka akapitów biograficznych, wzbogaconych niekiedy barwnymi, acz absolutnie nieistotnymi z punktu widzenia fabuły zdarzeniami z przeszłości. Gdyby wytrząsnąć z tekstu takie nadmierne wykwity, ostałaby się może połowa pierwotnej objętości. Łatwo w tym momencie pokusić się o tezę, że po zbudowaniu jądra opowiadania oboje autorów, naprzemiennie, zabrało się za oblepianie historii kolejnymi "ubogacającymi" anegdotami, dykteryjkami i wspominkami, żeby wspólny wkład był wyraźnie widoczny. No i jest. W postaci garba.

Pozostałe dwa opowiadania zbudowane są w znacznie bardziej zwarty sposób. "Śpiew nad otchłanią" Grzegorza Wiśniewskiego proponuje historię niemieckiego żołnierza, który po załamaniu nerwowym na froncie zachodnim trafia jako marynarz na pokład lekkiego krążownika "Wiesbaden". Historia też generalnie oparta jest na faktach (na zatopionym podczas bitwy jutlandzkiej "Wiesbadenie" służył będący tutaj jednym z głównych bohaterów Johann Kinau, poeta i pisarz marynista publikujący pod pseudonimem Gorch Fock), ale nie ma tu żadnych zbędnych akapitów, a styl narracji i dokładność w oddaniu detalu pokazuje, że Wiśniewski doskonale by się sprawdził nie tylko na niwie fantastyki, ale również jako autor realistycznej prozy militarystycznej. Jedynym mankamentem jest irytujące rozpadanie się tekstu na dwie części - główną, doskonale się rozkręcającą i gęstą od szczegółów wojskowego życia, i końcową, jakby doklejoną, z dość pobieżnym opisem zdarzeń z czasu bitwy jutlandzkiej. Zupełnie jakby zamierzenia były znacznie większe, ale z braku miejsca w książce bądź chęci do dalszej pracy twórczej autor przerwał pisanie głównego wątku i dokleił przylepiony byle jak finał. Od czasu "Śpiewu nad otchłanią" nic nowego autorstwa Grzegorza Wiśniewskiego się już nie ukazało, a szkoda, bo jego teksty czyta się wartko i z zainteresowaniem. Nawet jeśli wyglądają na przerwane w pół drogi.

Książkę zamyka najobszerniejszy i zarazem najwartościowszy tutaj tekst, "Ziemia niczyja" Anny Brzezińskiej. Jest to pełna fatalizmu i zarazem mrocznej baśniowości historia przejęcia przez grupę brytyjskich żołnierzy zrujnowanego klasztoru beginek, położonego gdzieś na terenie Flandrii. Walka była zażarta i bezpardonowa, trupy zaległy po zmienionej przez pociski w bagno okolicy, urwał się kontakt z własnymi jednostkami, ale najgorsze było to, co pozostawało dotąd ukryte w podziemiach klasztoru. Coś, co wyrwało się na wolność. Opowieść jest gęsta od różnych szczegółów, ponura w wymowie, a i na tyle sprytnie skrojona, że wisząca w powietrzu tajemnica w pełni zostaje wrzucona w światło reflektorów dosłownie tuż przed finałem.

Nawet więc jeśli pierwsze opowiadanie lekko męczy pustosłowiem, a drugie sprawia wrażenie porzuconego w połowie pracy, książka jest warta uwagi. Choćby dlatego, że mało kto w dzisiejszych czasach pochyla się nad tematyką I wojny światowej, a jak już się pochyla, to praktycznie nigdy nie wplątuje w opowieść wątków nadprzyrodzonych.

Drugi tom "Wielkiej wojny", troszkę bardziej udany od poprzednika, ale jednocześnie obnażający smutną prawdę - autorzy nie powinni pisać tekstów wspólnie. Doskonale to uwidacznia sposób konstruowania fabuły, zaprezentowany w tej książce, będącej tak naprawdę zbiorem opowiadań - jednego wspólnego i dwóch samodzielnych, napisanych przez Brzezińską i Wiśniewskiego...