Któż z nas nie zna słynnego filmu „Ojciec Chrzestny”? Pełna patosu opowieść o włoskiej mafii zawładnęła srebrnymi ekranami, pokazując widzom melancholijny świat „prawych” złoczyńców, dla których rodzina i honor to najwyższe wartości w życiu. Taki obraz przebija się również w reportażu Petry Reski. Ale nie tylko. Bo o ile na okładce kusi slogan: „Reportaż śledczy, który trzyma w napięciu jak prawdziwy kryminał”, to w rzeczywistości kryminału w nim jak na lekarstwo. Znajdziecie w nim jednak piękny, nostalgiczny i pełen sprzeczności obraz Włoch, mafii i całego włoskiego społeczeństwa.

Petra Reski, niemiecka dziennikarka od wielu lat zgłębia temat włoskiej mafii, która włoską jest już tylko z nazwy. Jej działalność rozlała się bowiem na cały świat przy milczącym przyzwoleniu polityków, którzy - jak udowadnia autorka - czerpią z niej równie duże korzyści. Pieniądze i wpływy, tym właśnie jest mafia i dzięki temu trzyma w garści świat biznesu i polityki. Bo organizacje takie jak Cosa Nostra, Ndrangheta, komorra czy Sacra Corona Unita coraz bardziej przypominają biznesowe konglomeraty, globalne firmy, które mają swoje udziały w każdej sprzedanej filiżance kawy, każdym luksusowym hotelu, każdej inwestycji dotowanej z budżetów państwa czy Unii Europejskiej. Coraz trudniej zatem patrzeć na zjawisko mafii jako na wspierającą swoich pobratymców, nostalgiczną organizację rodzinną. To po prostu międzynarodowy biznes, który od czasu do czasu spływa krwią w wyniku walki o władzę.

Jednocześnie, pomimo globalizacji, ogromnego skoku technologicznego i cywilizacyjnego całej organizacji, mafia wciąż przywiązana jest do swoich tradycji i wypaczonego obrazu honoru. Dla jej członków rodzina, religia i lokalna społeczność to wartości najwyższe, co oczywiście nie przeszkadza im mordować się wzajemnie, nie oszczędzając nawet dzieci. Walczyć o władzę, handlować narkotykami, zastraszać i wciąż mimo wszystko głośno mówić o życiu w zgodzie z przykazaniami. W szczególności dziwi też powiązanie mafii z kościołem katolickim, który z zasady powinien potępiać i wykluczać morderców. Nie we Włoszech! Tu organizacje mają nawet swoje 10 przykazań utworzonych na wzór tych boskich a w ich schronach, gdzie ukrywają się przed policją, budowane małe kapliczki do celebrowania mszy i przyjmowania komunii, udzielanej im przez sprzymierzonych duchownych.

Autorka poświęca też nieco miejsca kobietom mafii, ślepo lojalnym, które w rodzinach mają zagwarantowany najwyższy szacunek i całkowite bezpieczeństwo. Matki, żony, córki i siostry mafiosów, którzy zaczęli współpracować z policją potrafią wyrzec się najbliższych a nawet popełnić samobójstwo aby tylko nie żyć z piętnem hańby i zdrady w rodzinie. Kobieta mafii do końca będzie bronić swojego mężczyzny jako niewinnego jakichkolwiek złych uczynków, choćby dowody jego zbrodni leżały pod jej stopami.

Po lekturze reportażu mam wrażenie, że mafia oplata cały świat i jest wszędzie. I że jest niezniszczalnym elementem Włoch, elementem, którego ekspansja na Europę i resztę świata dokonała się po cichu wraz z jego globalizacją i rozwojem. Elementem, z którym walka jest bezcelowa i z góry skazana na porażkę. Natomiast niewątpliwym smaczkiem książki Petry Reski - o ile lubicie opowieści o innych krajach i kulturach – jest doskonale odmalowany obraz Włoch. Piękne zabytki, urzekające włoskie miasteczka, malownicze krajobrazy i doskonałe jedzenie również znalazły tu swoje miejsce, może na przekór kontrastującej z tym pięknem brutalności mafii. Jeśli zatem ciekawią Was włoskie klimaty i świat zbrodni - sięgnijcie po „Mafię” aby poczuć niezapomniany, sycylijski klimat i ducha mrocznej mafii!

Joanna Jurzyk