Wiesław Myśliwski to pisarz, który dwukrotnie został uhonorowany Nagrodą Literacką „Nike” (w 1997 roku za „Widnokrąg” właśnie, a także w 2007 roku za „Traktat o łuskaniu fasoli”). Według Wikipedii „wychodząc ze źródeł chłopskiego doświadczenia i chłopskiej mowy żywej, wpisuje swoje kreacje w krąg uniwersalnych praw i prawd o świecie i ludzkiej egzystencji.”

Nazwisko tego autora od dłuższego czasu regularnie pojawiało mi się przed oczami - na blogach książkowych, na grupach czytelniczych na Facebooku, w formie cytatów publikowanych przez znajomych na portalach społecznościowych. I zawsze temu nazwisku towarzyszył ogólny zachwyt nad jego twórczością i stylem (zwłaszcza nad „Traktatem o łuskaniu fasoli”, ale nie tylko). Muszę z pewnym wstydem przyznać, że to moje pierwsze spotkanie z prozą pana Myśliwskiego. Jakie są moje wrażenia?

Może zacznę od definicji samego słowa „widnokrąg”. Jest to bowiem granica widoczności, linia pozornego zetknięcia nieboskłonu z powierzchnią Ziemi. W terenie otwartym widnokrąg jest zbliżony kształtem do okręgu. W terenie zabudowanym lub pofałdowanym, widnokrąg stanowią najdalsze widoczne elementy krajobrazu. Pojęcie widnokręgu jest ściśle związane z obserwatorem. Im wyżej ponad powierzchnię terenu lub akwenu jest wzniesiony obserwator, tym odleglejszy jest jego widnokrąg.

Główny bohater, który jest równocześnie narratorem, również zatacza koło. Fotografią jego ojca rozpoczynamy wraz z Piotrem obserwację widnokręgu życia: jego dzieciństwa na wsi, bolączek dorastania, pierwszą miłość, śmierć ojca; a na fotografii jego syna kończymy. Stopniowo zapoznajemy się z bliskimi mu osobami, członkami rodziny i przyjaciółmi, nakreślonymi przez autora w sposób wielowymiarowy i pełnokrwisty. Narracja jest poprowadzona jako strumień świadomości, co może czasami wybijać z rytmu czytelnika, ponieważ bardzo gwałtownie potrafi się zmienić temat - tak jak myśli człowieka: w jednej chwili myślimy o jednej rzeczy, a w drugiej ciągiem skojarzeń dochodzimy do myśli, wspomnień o czymś kompletnie innym. Dzięki temu zabiegowi, cały czas miałam wrażenie, że siedzę w głowie prawdziwej żywej osoby i jej oczami, jej myślami poznaję jej życie (a raczej jej wspomnienia i wyobrażenia o tymże życiu).

Są też schody, które nabierają tu symbolicznego znaczenia, bowiem dają możliwość uczynienia widnokręgu odleglejszym. Ciągłe wbieganie Piotra na schody, by z wysokości wzgórza obserwować nagle powiększony i widziany stąd inaczej deszcz, dom, krajobraz w dole. I rola ojca we wprowadzaniu syna w poszerzanie jego widnokręgu (wyprawy po schodach do lekarza ubarwiane opowieściami ojca o dawnych bitwach). Oraz narzekanie matki na te schody, które może być odebrane jako obawa przed zmianami i nieuświadomione przeczucie konsekwencji wynikających z poszerzenia widnokręgu.

Myśliwski zmusił mnie do spojrzenia na swój widnokrąg. Co pozostawiłam już za sobą, a co pozostawię w przyszłości dla innych? Chyba każdy patrząc wstecz dostrzeże w swoim życiu symbolicznego psa Kruczka, „profesora”, który ukształtował i otworzył umysł oraz pierwszą przeżytą miłość. Nie znam osobiście pana Myśliwskiego, ale mam wrażenie, że jest to powieść bardzo autobiograficzna (samo umiejscowienie jej akcji w rodzinnych stronach autora - w Sandomierzu i okolicach, to sugeruje), ale równocześnie ma uniwersalny charakter, ponieważ pojęcie widnokręgu świetnie oddaje istotę życia, jako zataczania coraz szerszych kręgów dookoła kilku najistotniejszych zdarzeń i osób. Szczególne znaczenie w tej opowieści ma początek i koniec. Ojciec zawsze będzie miał wielkie znaczenie w życiu człowieka (a w szczególności mężczyzny) - jako autorytet lub rozczarowanie...

Forma powieści nadaje jej wyjątkowego charakteru. Bogactwo języka oraz warsztat literacki Myśliwskiego jest naprawdę fenomenalny. Czytając tę powieść można odnieść wrażenie słuchania gawęd starszej, bliskiej osoby, których słuchało się będąc dzieckiem. Ten rodzaj gawędy nadaje powieści swoistego tempa, które pochłania czytelnika. Ta zachwycająca pięknem polszczyzna, służy przekazaniu ot tak, niejako przy okazji, najważniejszych prawd życiowych.

Polecam.

Wiesław Myśliwski to pisarz, który dwukrotnie został uhonorowany Nagrodą Literacką „Nike” (w 1997 roku za „Widnokrąg” właśnie, a także w 2007 roku za „Traktat o łuskaniu fasoli”). Według Wikipedii „wychodząc ze źródeł chłopskiego doświadczenia i chłopskiej mowy żywej, wpisuje swoje kreacje w krąg uniwersalnych praw i prawd o świecie i ludzkiej egzystencji.”

Nazwisko tego...