"Piękny wiek XIX" to tytuł nadany tej książce przez Autora nieco przekornie, jakby w opozycji to - nieco skądinąd wyidealizowanego - obrazu tej epoki. Zawarte w tomie niniejszym 22 eseje ukazują raczej inne oblicze XIX stulecia. Jest to czas rewolucji, konspiracji, przymusowej emigracji. Większość tekstów poświęcona jest właśnie różnej maści rewolucjonistom i powstańcom. Jerzy W. Borejsza przedstawia związki bojowników o sprawę polską z działaczami innych narodowości, zwłaszcza Włochami i Rosjanami. Silnie obecna jest też problematyka walki z zaborcami pruskim i rosyjskim. Udane są bardzo biograficzne szkice poświęcone polskim emigrantom o jakże różnych żywotach: ks. Adamowi Czartoryskiemu, Michałowi Czajkowskiemu, Józefowi Hauke-Bosakowi.

Poważną wadą książki jest to, że prezentuje nastawienie wyraźnie odpowiadające wymaganiom epoki socjalizmu w Polsce. Bohaterscy rewolucjoniści, dzielni komunardzi, krwawi wersalczycy etc. Mam pewną nadzieję, że nowe wydanie książki jest pod tym względem inne, ale cóż... publikacja niniejsza jest silnie spaczona pod tym względem. Całe jednak szczęście dzisiaj się już tak nie pisze, bo nie trzeba. Nie wiem, czy Autor wstydzi się tego, co kiedyś napisał, ale musi być świadom faktu, że Jego słowa, o wiecznej sławie komuny paryskiej, jej znaczeniu etc., to już przeszłość i sprawy przebrzmiałe, tak jak i system, który jej wielkość na siłę forsował.

Książkę warto przeczytać, ale z wyczuleniem na jej wydźwięk.

Tomasz Babnis

"Piękny wiek XIX" to tytuł nadany tej książce przez Autora nieco przekornie, jakby w opozycji to - nieco skądinąd wyidealizowanego - obrazu tej epoki. Zawarte w tomie niniejszym 22 eseje ukazują raczej inne oblicze XIX stulecia. Jest to czas rewolucji, konspiracji, przymusowej emigracji. Większość tekstów poświęcona jest właśnie różnej maści rewolucjonistom i powstańcom....