„Pieśń Salomonowa” jest jedną z tych książek, o której bardzo trudno jest pisać, żeby czegokolwiek w niej nie zepsuć. Nie, nie to nie jest książka idealna, a drobne braki nie dodają jej uroku, są natomiast przestrzenią nadziei (spełnionej można rzec z perspektywy czasu) , że w kolejnych pozycjach Toni Morisson będzie tylko lepiej.

Z tymi niedociągnięciami to też bym tak nie przesadzała, myślę, że są po prostu w mocnym kontraście do genialnej całości i nie ma ich aż tyle, żeby zawracać sobie nimi głowę.

To bez wątpienia czarna książka i nie tylko dlatego, że zarówno autorka jak i bohaterowie są czarni. To książka przesiąknięta charakterem, stylem bycia, osobowością czarnych ludzi. Momentami oniryczna, chwilami dla mnie niepojęta, zachłannie kradła mój czas, nawet w windzie, bo była tak inna od tego co najczęściej biorę do rąk. Tak wyraźnie nasączona klimatem południa, z jego biedą, sposobem na życie, ze stosunkami mąż-żona, kobieta-mężczyzna, ze sposobem mówienia i postrzegania świata. Niby wielu jest autorów/autorek tak misternie budujących światy, że zanim czytelnik o czymś pomyśli i coś zauważy już o tym czyta. Ale w Toni Morisson jest coś innego, albo inaczej, coś więcej. Nie wiem czy to nie jest mariaż niesamowitej inteligencji i zmysłu obserwacji z ogromnym dystansem. Pewnie nie tylko.

To nie jest wesoła książka, ale powiedziałabym ze była momentami zabawna. Krytyczna, prześmiewcza. Nie to nie było szyderstwo i wytykanie palcami, to był raczej ciepły uścisk mamy, która doskonale wie, co przeżywa jej dziecko i która umie temu zaradzić. To była relacja świetnego obserwatora, który rozumie, że do pewnych rzeczy trzeba dojrzeć samodzielnie, dojść czasem nawet pokrętną drogą, żeby je pojąć. I nie gani, nie poucza tylko czeka, z czasem delikatnie się uśmiechając z ufnością, że wszystko skończy się tak, jak powinno.

Pamiętam, że zagłębiona w lekturze, dopiero po dobrych kilkudziesięciu stronach zorientowałam się , że nie wiem, kto jest głównym bohaterem ani o kim jest książka. Czy to będzie historia agenta ubezpieczeniowego, który rzucił się z dachu na pierwszych stronach, czy kobiety, która tego samego dnia zaczęła rodzić, podczas gdy wraz z córkami niosła w koszu ręcznie robione aksamitne płatki na sprzedaż. W miarę jak wciągały mnie poszczególne opowieści, zapominałam o tych pytaniach a odpowiedź jak zwykle przyszła sama jeszcze w czasie lektury. Bo „Pieśń Salomonowa” to nie książka o człowieku, bardziej o ludziach, ale najbardziej to książka o życiu, o drodze do świadomości, o dojrzewaniu do życia, do rozumienia, do określenia siebie, własnych granic pragnień, marzeń i ambicji. WŁASNYCH, nie mamy, nie rodziny, nie przyjaciół, nie społeczeństwa czy określonej grupy do której się przynależy, ale własnych.

Jezyk Morisson tę drogę bardzo wzbogaca. O smaki, zapachy o dotyk. Czytelnik ma poczucie jakiejś pełni, doszczętnie zagospodarowanego, wiarygodnego świata. Czytamy nie tylko słowa ale wszystko co jest miedzy nimi i co je otacza, tak jak droga nie jest jedynie ścieżką, którą idziemy ale też lasem w którym się znajduje.

Ile trzeba przejść po tej drodze, dokąd dotrzeć, co przeżyć, by zrozumieć, musicie przekonać się sami. Jestem pewna że warto.

Monika Stocka