Jest rok 1987. Chiny otwierają się na świat i można już lekko zerknąć za kotarę. Do kraju, który wówczas przypominał dzisiejszą Koreę Północną (prawdopodobnie było jeszcze gorzej). Miejsca, gdzie urzędnicza miesięczna pensja stanowi równowartość przeciętnego lunchu w hotelu dla obcokrajowców. Kraju, gdzie standardem są napędzane węglem ciuchcie***. Ale Chiny, wyczerpane 40 latami obłędnej polityki Mao, zaczynają łapać oddech. Pojawiają się pierwsze biznesy i samochody, a oliwkowo-szare kurtki hunwejbinów zastępuje wprawdzie ortalion, ale już kolorowy.


Jest to zapis wyprawy w inny wymiar rzeczywistości. Colin Thubron przedstawia nam wspaniały obraz zmieniających się Chin. Książka jest reportażem, ale bardzo niezwykłym. Autor nie ogranicza się do opisu zwiedzonych świątyń czy pomników, ale dotyka swoim słowem wnętrza chińskiego "ja". Nieśpiesznie obserwuje kraj i jego mieszkańców, wdaje się z nimi w rozmowy. W swoich poszukiwaniach jest przenikliwy, pomysłow i odważny - w jednym z miast udaje mu się nawet dostać pozwolenie na wizytę w ... więzieniu i przeprowadzić wywiady z kilkoma skazanymi (w 1987 roku w komunistycznych Chinach!). Zbacza z wytyczonej ścieżki i krąży gdzieś po bezdrożach Guizhou czy zapomnianych wioskach przy birmańskiej granicy. Z rozmów z wieśniakami, urzędnikami, kelnerkami, studentami czy wojskowymi, wyłania się obraz dość smutny. Apatyczne, introwertyczne społeczeństwo, marzące o kolorowym telewizorze lub własnej świni do hodowli. Społeczeństwo wprost zmiażdżone rewolucją kulturalną, która zniszczyła normalną tkankę społeczną. Nieprawdopodobne historie rozdzielonych rodzin czy ludzi marzących o tym by śpiewać w operze, a zamkniętych w szarej rzeczywistości fabrycznych miast.

Książka jest niezwykła, moim zdaniem, także z innego powodu. Otóż, w przeciwieństwie do typowego reportażu, uderza tu bardzo poetycki, plastyczny język. By nie powiedzieć zmanierowany. Autor oddaje tamten świat we wspaniałych barwach, mimo że barwy te są często gliniasto-szare. Nie brakuje jednak żywej relacji z zapomnianych cesarskich pałaców lub bezdroży południowych Chin, gdzie nocą gwiazdy zdobią niebo, a poranne słońce okrywa świat kolorami. Jest również sporo odniesień do chińskiego języka, lekturę z pewnością ułatwi znajomość terminów takich jak 婆媳关系 czy 三人成虎 :) (ale NIE jest to konieczne, raczej takie drobne smaczki dodające kolorytu prowadzonym rozmowom)

Niezwykła, głęboka książka, ukazująca nam świat właśnie "Za Murem", za murem chińskich serc. Ponieważ nie jest to ot taki sobie reportaż, a kawał dobrej literatury, daję ocenę b. wysoką i serdecznie polecam wszystkim, których pasjonują Chiny.


***Dziś najnowszy pociąg Fuxing zasuwa 350 km/h. Taka sytuacja.

Jest rok 1987. Chiny otwierają się na świat i można już lekko zerknąć za kotarę. Do kraju, który wówczas przypominał dzisiejszą Koreę Północną (prawdopodobnie było jeszcze gorzej). Miejsca, gdzie urzędnicza miesięczna pensja stanowi równowartość przeciętnego lunchu w hotelu dla obcokrajowców. Kraju, gdzie standardem są napędzane węglem ciuchcie***. Ale Chiny, wyczerpane 40...