To już druga po „Wyniosłej wieży” książka Barbary Tuchman, jaką miałem okazję przeczytać i po raz wtóry jestem bardzo zadowolony z dokonanego wyboru. „Sierpniowe salwy” przedstawiają zarys genezy oraz początki I wojny światowej, choć wbrew tytułowi nie tylko w sierpniu (ale aż do bitwy nad Marną, więc we wrześniu) roku 1914. Autorka opisuje te wydarzenia niezwykle ciekawym językiem posiłkując się przy tym bardzo licznymi źródłami o charakterze pamiętnikarskim. Dzięki temu czytelnik może wejść bezpośrednio w sam środek walk i odczuć to, co czuli uczestnicy letniej kampanii roku 1914. W ten sposób może traci się szerokie spojrzenie na całość spraw, ogólną sytuację polityczno-militarną, ale zaczyna się lepiej rozumieć samych bohaterów tych wydarzeń. Poza tym oparcie się o teksty naocznych świadków dodaje narracji żywości, a język i styl Barbary Tuchman należą do największych zalet tej książki.

„Sierpniowe salwy” otwiera opis pogrzebu króla Edwarda VII w roku 1910, ostatni taki wielki zjazd monarchów europejskich. Na dalszych stronach przechodzi Autorka do zarysowania sytuacji politycznej wielkich mocarstw, którą kontynuuje aż do dnia rozpoczęcia działań wojennych. To oczywiście szkic i nie należy go traktować jako najlepszego źródła wiedzy o przyczynach wybuchu I wojny światowej. Dalsze partie opowiadają o działaniach zbrojnych na froncie zachodnim oraz wschodnim, przy czym znaczną przewagę ma ten pierwszy. Szkoda, że Barbara Tuchman całkowicie pominęła front galicyjski, na którym również bardzo wiele się w tym okresie działo, nie tylko zresztą z polskiej perspektywy. Problem Polski w ogóle nie istnieje, a szkoda, że Autorka w ogóle się doń nie odniosła, choćby dla zestawienia okrucieństw niemieckich w Belgii z barbarzyńskim bombardowaniem Kalisza, które miało niemały wpływ na postawę Polaków względem państw centralnych już do końca wojny.

Fachowego historyka zapewne zniechęci w tej książce brak odwołań do literatury naukowej (choć mnóstwo jest przypisów do źródeł o charakterze pamiętnikarskim), niemniej „Sierpniowe salwy” można potraktować jako niezwykle interesujące spojrzenie nie tyle na sytuację wojskową czy polityczną, ale na odczucia, nadzieje i obawy uczestników tych letnich zmagań w roku 1914. Czytelnik bez większego wykształcenia historycznego, który po prostu interesuje się historią tej epoki na pewno wyniesie korzyść z lektury. Szczególnie że obchodzimy w tym roku setną rocznicę wybuchu tego konfliktu, a na półki księgarń trafiła reedycja tej pracy.

Tomasz Babnis

To już druga po „Wyniosłej wieży” książka Barbary Tuchman, jaką miałem okazję przeczytać i po raz wtóry jestem bardzo zadowolony z dokonanego wyboru. „Sierpniowe salwy” przedstawiają zarys genezy oraz początki I wojny światowej, choć wbrew tytułowi nie tylko w sierpniu (ale aż do bitwy nad Marną, więc we wrześniu) roku 1914. Autorka opisuje te wydarzenia niezwykle ciekawym...