Od wieków ludzkie umysły były zaprzątnięte pasją latania. I chociaż ta sztuka została przez człowieka osiągnięta stosunkowo niedawno, to marzenia o podniebnych przygodach dojrzewały od zawsze. Jednak fantazja i ciekawość świata nie zawsze szły w parze z wolnością, której często brakowało marzycielom o lepszym życiu.

Pragnieniom osiągnięcia utopijnych celów i snom o ludzkiej godności poświęcono "Baltazara i Blimundę" Jose Saramago. Autor przedstawia w niej splątane ze sobą losy inwalidy wojennego, córki kobiety zesłanej za praktykowanie czarów oraz wizjonerskiego księdza marzącego o oderwaniu się od ziemi. Łączy ich miłość do tego co może się wydać jedną z najpiękniejszych ludzkich zalet, do przywracania wiary w swoje własne życie. Perypetie tych trojga są umiejscowione w Portugalii pierwszej połowy XVIII stulecia, kiedy królewska władza absolutna ma się całkiem dobrze i nikomu nie jest jeszcze znana wolność jednostki. Inkwizycja w tym okresie odbiera nadzieję na lepsze jutro a ciemnota i obskurantyzm nadają ton w podejmowaniu nawet ważnych decyzji państwowych.

Saramago wprowadza do swojej książki opowieść o pracy nad statkiem powietrznym zwanym passarolą. Jego twórca, portugalski duchowny Bartolomeu de Gusmão wyprzedzał swoje czasy wrodzonym humanizmem. I chociaż jego postać możemy uznać za jak najbardziej prawdziwą to już sylwetki pozostałej dwójki bohaterów, Baltazara i Blimundy zostały całkowicie wymyślone.

Noblista z lekka ironizuje pisząc o postawie klasy rządzącej absolutystycznej Portugalii. Opisuje jej rozwiązłość, stan umysłu podporządkowany bigoterii oraz królewską megalomanię. W owych czasach o prawach człowieka jeszcze się nie słyszało, stąd też wynika próba opisu ludzkiej niedoli. Jest też miejsce na miłość. To bezwarunkowe uczucie połączyło Baltazara i Blimundę tak jakby byli sobie przeznaczeni od dawna, jakby chciał tego los. Baltazar na wojnie prowadzonej przez króla Jana V stracił rękę, natomiast Blimunda w wyniku wojen inkwizycji utraciła matkę. Wspólna strata przyciąga ich do siebie i od tej pory pozostają nierozłączni.

Saramago w tej wspaniałej powieści ma wrażenie że Bóg odwraca wzrok w wielu życiowych sytuacjach, tak jakby nie chciał widzieć wielu rzeczy. Narodziny są jednocześnie śmiercią a stwórca wstydzi się świata który uformował. Według powieściopisarza, aby wyobrazić sobie piekło i niebo wystarczy poznać ludzkie ciało.

Książka nie należy do najłatwiejszych, w końcu została napisana przez pisarza który lubuje się w poruszaniu egzystencjalnych problemów. To właśnie w moim odczuciu jest jednak najbardziej interesujące, takie podejście do tematu aby zmusić czytelnika do myślenia. Czytając opis powietrznej eskapady bohaterów miałem wrażenie jakbym to ja sam ulatywał w przestworza razem z ich marzeniami. Wszystkim innym bibliofilom polecam ten stan ducha, który mnie ogarniał podczas niezapomnianej wycieczki z Jose Saramago.

Od wieków ludzkie umysły były zaprzątnięte pasją latania. I chociaż ta sztuka została przez człowieka osiągnięta stosunkowo niedawno, to marzenia o podniebnych przygodach dojrzewały od zawsze. Jednak fantazja i ciekawość świata nie zawsze szły w parze z wolnością, której często brakowało marzycielom o lepszym życiu.

Pragnieniom osiągnięcia utopijnych celów i snom o...