Książki takie jak „Wspomnienia wojenne” są trudną lekturą ze względu na tematykę a zwłaszcza, jeśli się wie, że nie jest to literacka fikcja. To nie są rzeczy przyjemne, są nierzadko wstrząsające i pełne emocji. Wojenna zawierucha nie oszczędziła też Karoliny Lanckorońskiej, potomka arystokratycznej rodziny o ogromnej tradycji, do tego cenionej historyk sztuki.

Lanckorońska była świadkiem nie tylko niszczących działań wojennych zarówno we Lwowie, w którym wykładała na uniwersytecie i w którym zastała ją wojna ale i w kraju do którego ze Lwowa wróciła do kraju na podstawie wymiany ludności. Po powrocie do kraju zabiegała o pracę przy dokarmianiu więźniów zamkniętych przez okupanta, podjęła się pracy konspiracyjnej, współpracowała ściśle z Radą Główną Opiekuńczą. Wkrótce sama została aresztowana, początkowo osadzona w więzieniu, następnie wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbruck.

Nie da się zaprzeczyć, że Lanckorońska była zagorzałą patriotką, walczącą o byt swój ale przede wszystkim w pierwszej kolejności o byt więźniów (którym pomagała z ramienia RGO) a potem osadzonych w obozie. Jej nieugięta postawa, odwaga, kręgosłup moralny, bezkompromisowość, hart ducha imponują. Opisy okropności jak likwidacja inteligencji stanisławowskiej przez Hansa Krugera czy okropności obozowe robią wrażenie. Ale przyznaję, że po lekturze takich książek jak np. „Dymy nad Birkenau” wstrząs już nie jest tak ogromny bowiem relacja Seweryny Szmaglewskiej czytelnika wręcz porażała i miażdżyła. Ale przecież hierarchizowanie takich relacji mija się z celem i absolutnie nie mam zamiaru tego robić, w tym przypadku chodzi mi jedynie o efekt jaki zrobiły na mnie obie porównywane książki.

Karolina Lanckorońska jednakże miała też dużo szczęścia a jej pozycja była trochę bardziej uprzywilejowana – po części ze względu na arystokratyczne pochodzenie a po części na wstawiennictwo i interwencję włoskiej rodziny królewskiej. Jednakże to co mi imponuje w jej postawie to decyzja Lanckorońskiej, która niewolę mogła znosić w warunkach znośnych, niepozbawiona pewnych wygód i przywilejów a z czego – w pełni świadoma tego co robi – zrezygnowała. Wszystko po to by zostać traktowana jak reszta więźniów, by pobyt w niewoli znosić jak pozostali osadzeni, na tych samych warunkach. Nie była w stanie znieść myśli, że w tym świecie pozbawionym ludzkich odruchów, pełnym terroru, śmierci, głodu i upodlenia mogłaby żyć we w miarę ludzkich warunkach kiedy reszta doświadcza nieludzkich.

Czy polecam? Takich historii się nie poleca, takie historię należy poznać.

Książki takie jak „Wspomnienia wojenne” są trudną lekturą ze względu na tematykę a zwłaszcza, jeśli się wie, że nie jest to literacka fikcja. To nie są rzeczy przyjemne, są nierzadko wstrząsające i pełne emocji. Wojenna zawierucha nie oszczędziła też Karoliny Lanckorońskiej, potomka arystokratycznej rodziny o ogromnej tradycji, do tego cenionej historyk sztuki....