"Peanatema" to powieść, w której akcja toczy się na planecie Arbe, bardzo podobnej do naszej Ziemi, jednak podzielonej na dwie części: intramuros - to matemy, czyli miejsca, w których zamknięci zostali najwięksi myśliciele i naukowcy tego świata, i extramuros - ludność niewykształcona, która mieszka w świecie sekularnym, czyli poza murami matemu. Matemy to miejsca bardzo przypominające klasztory, lecz mieszkańcy nie oddają tam czci religii, a nauce, i w zależności od rodzaju dzieli się je na takie, które otwierane są raz na rok, dziesięć, sto i tysiąc lat; otwarte zaś są przez dziesięć dni, w trakcie których ludność ze świata sekularnego (extramuros) ma do nich dostęp.

Fraa Erasmas, to bohater, którego losy będziemy śledzić. Jest on jednym z deklarantów, którzy dopiero mają zostać przyjęci do jednego z matemów. On trafia do swojego upragnionego Edharu, gdzie jego mentorem zostaje sławny fraa Orolo, który będzie go nauczał. Jednak chwila ta nie trwa długo, bowiem raz na jakiś czas w wyjątkowych okolicznościach zostaje odprawiany ryt (rytuał), w którym jeden z mieszkańców matemu zostaje wyrzucony poza jego mury. Jedną z takich osób jest fraa Orolo. I od tego momentu zaczyna się właściwa akcja; fraa Erasmas wraz z przyjaciółmi zostaje wysłany na specjalną misję odnalezienia fraa Orola, który jak się okazało odkrył, że Arbe odwiedził niespodziewany gość z innej planety i w związku z tym zaczął węszyć, za co został wydalony. Dojdzie zatem nie tylko do odkrycia wielu niewiadomych, ale także do spotkania z obcą cywilizacji, gdzie w centrum wydarzeń znajdzie się fraa Erasmas.

Miałem niedawno problem z nakreśleniem paru słów na temat "Innych pieśni" Jacka Dukaja. Ten sam problem pojawił się w przypadku "Peanatemy" Neila Stephensona, której nie da się dosłownie opisać w paru zdaniach, nie zdradzając niepotrzebnej treści i zarazem przedstawić to, co tu najważniejsze. Jest to kolejna ambitna i wymagająca ogromnego skupienia i cierpliwości, a przede wszystkim większej ilości czasu, książka, w której już od początku jesteśmy bombardowani przez autora neologizmami. Przychodzi on nam jednak z pomocą zamieszczając na końcu książki glosariusz (liczący sobie 20 stron!), a w trakcie lektury pojedyncze noty słownikowe, gdzie wyjaśnia te terminy. Należą się tutaj słowa uznania dla tłumacza, który wykonał kawał dobrej roboty i pewnie zarwał niejedną noc. Jednak neologizmy to tylko drobna część z całości, którą przygotował dla nas Stephenson. Do tego można dopisać rozważania i dialogi filozoficzne, zagadnienia matematyczne i kosmograficzne, trochę architektoniki i fizyki, a wszystko to na dziewięciuset stronach powieści. :)

"Peanatema" nie jest książką skierowaną dla wszystkich, bo wymaga od czytelnika bardzo dużo i już po pierwszy stronach to widać, co może niejednego odstraszyć. Ale jeśli ktoś lubi takie książki i zdecyduje się on na podjęcie tego wyzwania, to otrzyma ucztę intelektualną, dzięki której jego mózg będzie działał na wysokich obrotach i szalał z tego powodu ze szczęścia. Poza tym książka wciąga jak diabli! Polecam. ;)

"Peanatema" to powieść, w której akcja toczy się na planecie Arbe, bardzo podobnej do naszej Ziemi, jednak podzielonej na dwie części: intramuros - to matemy, czyli miejsca, w których zamknięci zostali najwięksi myśliciele i naukowcy tego świata, i extramuros - ludność niewykształcona, która mieszka w świecie sekularnym, czyli poza murami matemu. Matemy to miejsca bardzo...