"Najstraszniejszym i najważniejszym sprawdzianem jest dla każdego człowieka całkowita izolacja. Człowiek to istota społeczna. Dziewięćdziesiąt procent wszystkiego, co robi, robi dlatego, że inni patrzą. Dopiero gdy zostanie sam, bez świadków, zaczyna dowiadywać się czegoś o sobie, kim naprawdę jest. Czasem odkrycia takie bywają zdumiewające. Kiedy nikt nie patrzy, można łatwo stać się zwierzęciem. Nie trzeba się golić, myć, sprzątać zimowego leża. Można żyć w gównie, przecież nikt nie zauważy. Można strzelać do tygrysów, można nie strzelać. Można uciec ze strachu, nikt się nie dowie. Trzeba mieć coś, jakąś siłę, żeby przeżyć bez świadków."

"Bo kiedy już człowiek zda egzamin samotności to może być siebie całkowicie pewny i nic go potem nie złamie. Znacznie mniej odczuje wszelkie zmiany, również zmiany ustroju politycznego, bo już wie, że potrafi przeżyć sam. Karol Marks powiedział kiedyś, że 'wolność to uświadomiona konieczność'. Tego uczyli mnie na studiach, ale zrozumiałem, co to naprawdę znaczy, gdy spędziłem jakiś czas w tajdze. Kto to rozumie, przeżyje w tajdze. Kto uważa, że wolność to anarchia, nie przeżyje. To jest jak narkotyk. Nie można się bez niego obejść. Człowiek czuje się dziwnie, kiedy wraca [do cywilizacji], bo w tajdze jedno się liczy: naboje. Ale jak tylko wyjdzie się na szosę i zobaczy nadjeżdżający autobus, zaraz wiadomo, że w tym drugim życiu naboje nie znaczą nic. Nagle okazuje się, że trzeba mieć pieniądze, ten dziwny papier, który nawet na rozpałkę się nie nadaje, a teraz naboje są na nic. Czasem bardzo trudno się przestawić."

"W tajdze można czytać jak w książce. Widzę złamane źdźbło. Dlaczego jest złamane? Jakie zwierzę tu przechodziło? Jak ułamana jest cała gałąź, znaczy przechodził człowiek. Ciekawe! Jeżeli zwierzę przestaje na człowieka zwracać uwagę, to może dlatego, że widzi inne zwierzę. Więc trzeba się dowiedzieć, dlaczego tak się stało."

"W zdrowym lesie trwa nieustanna wymiana wzajemnych przysług. Przecieranie szlaków to jeden z przejawów tej nieuświadomionej etykiety. Integralną częścią współistnienia w puszczy jest też bierne dzielenie się pożywieniem. W tym sensie myśliwska 'kultura' drapieżników i padlinożerców bardzo przypomina komunistyczny ideał Karola Marksa: 'każdy według swych zdolności, każdemu według jego potrzeb'. A więc tym, czym spychacz jest dla wspólnego odśnieżania dróg, tym jest tygrys w łańcuchu pokarmowym. Wśród zwierząt tajgi nie ma od niego wydajniejszego i hojniejszego darczyńcy. Regularnie powalając grubą zwierzynę - jelenie, łosie, dziki i sarny - tygrys żywi niezliczone mniejsze ssaki, ptaki i owady, nie mówiąc już o glebie. Każde takie zdarzenie tchnie w ciało lasu nowy życiodajny dech."

"To, co zwykle robią tygrysy, i to, do czego są zdolne, to dwie całkiem różne rzeczy."

"Znacznie lepiej rozpatrywać tygrysią zdolność do zemsty w kontekście terytorium i własności, czyli w tym wypadku zdobyczy. Te dwie sprawy są w umyśle tygrysa - podobnie jak w umyśle ludzkiego myśliwego - nierozerwalnie związane. Tygrysy, a szczególnie samce, znane są doskonale ze swej intensywnej i odruchowej posesywności. Jest to jedna z podstawowych cech, która ma ogromny wpływ na ich zachowanie, szczególnie gdy chodzi o terytorium, partnerów i pożywienie. I samce, i samice gotowe są bronić własnego rewiru, a tygrysi samiec strzeże swego terytorium równie zazdrośnie, jak współczesny gangster czy średniowieczny pan feudalny. Poczucie wyższości i dominacji jest u tygrysa amurskiego całkowite; ze względu na zajmowaną pozycję w leśnej hierarchii ustępuje pola tylko silniejszemu tygrysowi i czasem jakiemuś szczególnie pokaźnemu niedźwiedziowi brunatnemu. Poza tym w tajdze nie dorównuje mu nikt i właśnie dlatego zdarza się, że atakowane tygrysy wspinają się na drzewa i usiłują dosięgnąć łapą helikoptera albo szarżują wprost na lufy myśliwych."

"Tygrysy znaczą terytorium na wiele sposobów: drapią drzewa lub ziemię, wypróżniają się i stosują opryski z trwałej i mocno cuchnącej mieszanki moczu i piżma. Do tej ostatniej metody chętnie wybierają miejsca osłonięte - pod krzewami, pochylonymi drzewami, załomami skał - bo wtedy znak ich obecności pozostaje na dłużej. Ludzkim odpowiednikiem jest w pewien sposób obozowa latryna; jest tym, czym dla miejskich psów uliczna latarnia, a dla kadrowej wyciąg z akt personalnych. Zwierzę o wyczulonym węchu uzyskuje z tych stężonych wyziewów najnowsze informacje o tym, kto jest na miejscu, ile osób, jakiej płci, usposobienia, stanu zdrowia i oczywiście sposobu odżywiania."

"Zdaniem Michaiła Dunkaja wziąć mięso od tygrysa, to jak przyjąć prezent od partii komunistycznej albo mafii - raz przyjąwszy takie zobowiązanie, bardzo trudno potem się wymówić od dalszej współpracy."

"Na Zachodzie nikogo już nie dziwi pewna wiedza psychologiczna, ale w Rosji właściwie nie istnieje ona poza środowiskiem wykształconych mieszkańców wielkich miast. Stoicyzm to na rosyjskiej prowincji nie zaleta, lecz cecha ułatwiająca przetrwanie. Pewien podróżnik powiedział kiedyś o ludziach z Primoria, że 'są twardsi niż stal, zahartowani grozą'. Amerykańska pisarka rosyjskiego pochodzenia zażartowała kiedyś, że Rosjanom po pieriestrojce najbardziej przydałaby się nie pomoc gospodarcza, tylko samolot pełen psychoterapeutów. Ludzie dlatego między innymi z takim trudem opisują, co czują, że nikt ich dotąd o to nie pytał. Wszyscy wiedzą, że życie jest ciężkie, więc prawdziwy mężczyzna musi wziąć się w garść; narzekać nie wypada. Jak kto potrzebuje porady, spowiednika i wentylu bezpieczeństwa, to po to jest wódka."

"Zakończyć czyjeś życie to jedno, czymś zupełnie innych jest całkowicie zetrzeć go z powierzchni ziemi."

"Tygrys zdążył już zestroić swoją świadomość w pojedynczą napiętą strunę czujności. Intensywność jego uwagi, wbijającej się w ofiarę niczym laser, była niemal wyczuwalna i na pewno niewzruszona - była rzeczywistością sama w sobie. Polowanie - podobnie jak akt miłości - przebiega w przestrzeni, w której przestają obowiązywać czas i wszelkie zewnętrzne miary. Ten rytuał koncentracji decyduje o życiu i śmierci wszystkich zainteresowanych."

"Wiele mówi się o tym, że nasz gatunek jest jedynym, który to robi, że istota tego, kim jesteśmy i za kogo się uważamy, narodziła się najpierw w mowie i słuchu - z ust przez uszy do pamięci. I to prawda; tylko że nim nauczyliśmy się opowiadać, nauczyliśmy się czytać. Innymi słowy, nauczyliśmy się tropić. Pierwszą literę pierwszego słowa pierwszej zapisanej opowieści zapisało - wydrukowało - za nas zwierzę. Znaki i symbole pozostawione w błocie, piasku, liściach i śniegu składają się na swoisty protoalfabet. Te kryptogramy, często zamazane, urywkowe, zabazgrane przez deszcz, wiatr, czas lub inne zwierzęta, to ćwiczenia w abstrakcyjnym myśleniu, w których stawką jest życie i śmierć. Najstarszym zawodem świata jest zapewne właśnie odczytywanie śladów, konieczne, by zdobyć żywność lub żeby odkryć obecność niebezpiecznego zwierzęcia."

"Gdy tylko tygrys zorientuje się, że jest ścigany, jego reakcją nie będzie ucieczka w głąb tajgi, tylko stawi opór prześladowcom i postara się ich zlikwidować. W tropieniu tygrysa istnieje tylko jeden pewny element: jeśli pójdzie się po jego śladach wystarczająco długo, człowiek na końcu zawsze znajdzie tygrysa. Chyba że tygrys prędzej znajdzie człowieka."

"Porównanie map zasięgu występowania tygrysa wtedy i teraz przypomina trochę porównanie przedwojennej i powojennej populacji żydowskiej w Europie - trudno uwierzyć własnym oczom. I tak samo trudno sobie wyobrazić, że coś takiego mogło wydarzyć się naprawdę - szczególnie jeśli się pamięta, że na kontynencie azjatyckim tygrysy towarzyszyły naszemu gatunkowi przez całą jego historię i że kochano je za ich fizyczną, estetyczną i ikoniczną potęgę. Właśnie dzięki swemu pięknu, charyzmie i mityczności tygrys stał się na całym świecie totemiczną postacią zwierzęcą. Nie ma na Ziemi innego stworzenia, które funkcjonuje równocześnie jako powszechny symbol ruchu ochrony środowiska naturalnego i jako synonim siły, seksu i niebezpieczeństwa. Tygrys to powszechnie zrozumiały symbol, taki jak pięść czy krzyż."

"I właśnie w tym problem: Panthera tigris i homo sapiens są w sumie bardzo do siebie podobne i przyciągają je te same rzeczy, choć może z nieco innych powodów. Tak samo potrzebujemy wielkiego terytorium, mamy taki sam apetyt na mięso, tak samo chcemy panować nad naszą przestrzenią życiową i jesteśmy gotowi jej bronić, i tak samo uważamy jej zasoby za naszą prawowitą własność. Jeżeli tygrys będzie miał okazję zapolować w cudzym rewirze, zapewne to zrobi - my też,oczywiście. Różnica polega na tym, że tygrys bierze tylko to, czego potrzebuje. Właśnie dlatego wielu rosyjskich myśliwych i rolników woli mieć do czynienia z tygrysami niż z wilkami, bo te znacznie częściej zabijają więcej, niż zjedzą."

"Najstraszniejszym i najważniejszym sprawdzianem jest dla każdego człowieka całkowita izolacja. Człowiek to istota społeczna. Dziewięćdziesiąt procent wszystkiego, co robi, robi dlatego, że inni patrzą. Dopiero gdy zostanie sam, bez świadków, zaczyna dowiadywać się czegoś o sobie, kim naprawdę jest. Czasem odkrycia takie bywają zdumiewające. Kiedy nikt nie patrzy, można...