Udało się. Przeczytałem w całości „Ulissesa”. Wprawdzie dopiero za drugim razem, ale jednak. Biorąc pod uwagę jak nieskładnie, chaotycznie ta powieść jest napisana trzeba sporo cierpliwości, aby dobrnąć do końca. Już w posłowiu Maciej Słomczyński słusznie zauważył, iż prawdopodobnie nie ma takiego umysłu, który by po przeczytaniu tej knigi, całościowo ją ogarniał.

O czym jest „Ulisses”? Ciężko jednoznacznie powiedzieć. Ilość wątków, odwołań, rozmyślań jest przeogromna, choć paradoksalnie można by też uznać, że nic się w tej książce nie dzieje, poza chaotycznymi i nieuporządkowanymi przemyśleniami głównego bohatera.

Tytuł stanowi bezpośrednie nawiązanie do „Odysei” Homera, gdyż Odys znaczy Ulisses. Jednak powieść Joyce’a stanowi właściwie zniekształcenie, niemalże przeciwieństwo greckiego eposu. Cudaczny Leopold Bloom to odpowiednik Odysa, choć oczywiście trudno mu przypisywać cechy greckiego herosa. Jego żona Molly również do nieskazitelnych kobiet nie należy, w przeciwieństwie do słynącej z wierności Penelopy.

„Ulisses” nawiązuje także do innych arcydzieł literatury światowej. Sporo tu odniesień biblijnych, choć głównie w formie antykościelnej, ośmieszającej, prezentujących humor nie najwyższych lotów, a pisząc dosadnie po prostu prymitywnych, np. „ksiądz wypłukiwał kielich, potem zręcznie łyknął wypłuczyny... wygłaszają kazania i wypróżniają kieszenie”. Choć to jeszcze w miarę delikatne określenia. Ogólnie powieść Joyce’a epatuje wulgarnością, która choć obecnie już takiego wrażenia nie robi w literaturze (Joyce doczekał się w tej dziedzinie wielu bystrych uczniów jak choćby Gabriel G. Marquez), lecz kiedyś to musiało szokować. Poza zwykłymi wulgaryzmami są tu także bardziej „wyrafinowane” określenia typu: „czciciel cudzołożnej dupy” czy „nie mogła już urodzić. Martwa, starej kobiety: szara zapadnięta pochwa świata”. Choć ten ostatni cytat pewnie zyskałby i dziś uznanie wśród miłośników literatury pesymistycznej. Rzeczywiście sporo w powieści irlandzkiego prozaika filozofii, odniesień do innych dziedzin nauki.

Z mniej prostackich sentencji z powieści warto tę mówiącą, iż człowiek mógłby żyć samotnie przez całe życie, ale musi mieć kogoś kto go pochowa. Czy też jedne z trafnych spostrzeżeń, że wszyscy ludzie tak samo przychodzą na świat, lecz inaczej umierają. W „Ulissesie” niezliczoną ilość razy pada słowo „Szekspir”. Zdanie, iż Szekspir po Bogu zrobił najwięcej chyba najbardziej zapamiętałem z całej książki.

Generalnie jednak bardzo opornie szła mi lektura „Ulissesa”. Mnóstwo chaosu, niedokładności, braku spójności, toporności, urozmaicanych co jakiś czas soczystymi/niesmacznymi określeniami. Niemalże do końca powieści byłem zdecydowany dać bardzo niską notę, lecz na jedną cenną uwagę zwrócił mi w posłowiu ( a raczej w laurce, peanowi ku chwale geniuszu literackiemu Joyce’a) tłumacz. Chodzi o ten słynny strumień świadomości – rejestrację pracy mózgu w procesie tworzenia się myśli. Rzeczywiście jest to świetnie ukazane w „Ulissesie” – być może w żadnymi innym dziele literackim nie jest to tak wybornie przedstawione. Jednak nie dam najwyższej noty, jedna gwiazdka mniej. Pisząc nieco ironicznie – trzeba chyba nienawidzić czytelników, aby stworzyć dla nich tak toporną powieść jak zrobił to James Joyce w swoim sławnym „Ulissesie”. Pozdrawiam wszystkich, którzy zdołali przeczytać te opasłe tomisko do końca, bo chyba jest to jedna z najbardziej opornych powieści jakie powstały w historii ludzkości.

Udało się. Przeczytałem w całości „Ulissesa”. Wprawdzie dopiero za drugim razem, ale jednak. Biorąc pod uwagę jak nieskładnie, chaotycznie ta powieść jest napisana trzeba sporo cierpliwości, aby dobrnąć do końca. Już w posłowiu Maciej Słomczyński słusznie zauważył, iż prawdopodobnie nie ma takiego umysłu, który by po przeczytaniu tej knigi, całościowo ją ogarniał.

O czym...