Książka "Bracia Sisters" Patricka DeWitta była nominowana do nagrody Bookera w 2011 roku. I była to nominacja w pełni zasłużona, gdyż jest to literacki majstersztyk, pulsujący od wewnętrznych znaczeń, symbolicznych odniesień i mitologicznych aluzji.

Na pierwszy rzut oka powieść zdaje się być zwykłą, utkaną z króciutkich rozdziałów awanturniczą balladą, opisującą losy pary płatnych zabójców - tytułowych braci Sisters - podążających z Oregonu do Kalifornii z misją pozbawienia życia pewnego człowieka. Jednak im bardziej brniemy w tę historię, im więcej postaci pojawia się na scenie i im więcej obserwujemy niesamowitych wydarzeń, tym jaśniejsze staje się, że wątek fabularny jest tylko pierwszą warstwą, kryjącą kolejne płaszczyzny, na których deWitt snuje przypowieść psychologiczną, symboliczną i mitologiczną.

Jest to więc opowieść na wskroś postmodernistyczna, którą można interpretować na różne sposoby. Spróbuję wskazać kilka takich wariantów interpretacji, nie zgłębiając się zbytnio w analizę, gdyż nie chcę zdradzać rozwiązań fabularnych (czyli nie chcę spoilować).

1. Pierwsza płaszczyzna to oczywiście opowieść łotrzykowska o braciach Charliem i Elim Sistersach. To wątek ciągnący całą fabułę, zgrabnie ułożony w efektowne kilkustronicowe rozdziały, wartko popychające akcję do przodu. Najważniejsza jest tu doskonale wyważona proporcja między czarnym humorem a dramaturgią i makabreską przebijającą się z poczynań obu braci. Ich dialogi oraz przemyślenia przywołują na myśl filmy Quentina Tarantino i zresztą utrzymane są w podobnej konwencji "pulp fiction" gdzie przemoc i śmierć zderzają się z pseudofilozoficznymi rozważaniami, cynizmem i groteską.

2. Drugą warstwę określiłbym jako psychoanalityczną. Kiedy przyjrzymy się głównym bohaterom, ich losom i pewnym rozwiązaniom fabularnym, okazuje się że wiele zdarzeń i postaci odgrywa rolę symboli i archetypów wyraźnie nawiązujących do psychoanalitycznych koncepcji Freuda i (zwłaszcza) Junga. Podróż braci Sisters staje się wówczas symboliczną wyprawą w głąb własnej jaźni, do źródeł podświadomości, podczas której obydwaj przejdą przemianę i powrócą odmienieni.
W tej interpretacji bracia symbolizują dwa uzupełniające się pierwiastki ludzkiej psychiki (niczym Anima i Animus albo Jin i Jang), Charlie reprezentuje pierwiastek męski (przemoc, siła, charyzma), natomiast Eli pierwiastek żeński (opiekuńczość, empatia i współczucie). Zauważmy, że autor sygnalizuje to bardzo wyraźnie, dając braciom nazwisko Sisters (siostry). Obydwaj bracia stanowią więc pełnię, żeńsko-męską koncepcję psychiki ludzkiej - jaźń.
W przeciągu całej opowieści te dwa pierwiastki rywalizują ze sobą, wpływają na siebie, Eli nawiązując relacje z kolejnymi kobietami rozwija w sobie cechy żeńskie, Charlie te cechy wypiera albo niszczy. Nie zdradzając fabuły mogę napisać, że w książce pojawiają się kolejno archetypy wiedźmy, dziwki, madonny, wielkiej matki. Jest archetyp starego mędrca, ojca i trickstera. Zastanówcie się jaką rolę może pełnić pojawiający się co jakiś czas Płaczący Mężczyzna, a jeżeli wydaje wam się, że ta interpretacja jest naciągana, to przypomnijcie sobie kompleks Edypa (z koncepcji Freuda) - z łatwością odnajdziecie go na kartach książki. Patrick deWitt świadomie bawi się tutaj tymi nawiązaniami.

3. Na trzeciej płaszczyźnie autor snuje nawiązania i aluzje mitologiczne. Zlecenie na morderstwo zmienia się w podróż po złote runo. Statek którym bracia płyną w stronę Rzeki Światła (w oryginale Rzeka Iluminacji!) nazywa się "Stary Ulysses" (czyli Stary Odyseusz), w Oberży Pod Czarną Czaszką pojawia się kobieta, której zagadki nikt nie potrafi rozwiązać (Sfinks), jeśli dorzucimy do tego ślepotę Baryłki (nawiązanie do Edypa) i kilka innych tropów, to okazuje się, że książka deWitta jest wręcz po brzegi napakowana symbolami, odniesieniami i aluzjami do opowieści mitycznych. A przecież pojawiają się tu również znaczące sny, całe zakończenie też ma zresztą charakter nieco oniryczny.

Myślę, że niezłą zabawą mogłoby tu być wyszukiwanie kolejnych symboli w tekście i podejmowanie prób interpretacji ich znaczeń. Jeżeli macie swoje odkrycia, to można by o nich podyskutować w osobnym wątku, żeby niepotrzebnie nie zdradzać historii tym, którzy po książkę deWitta dopiero sięgną.

Polecam!

Książka "Bracia Sisters" Patricka DeWitta była nominowana do nagrody Bookera w 2011 roku. I była to nominacja w pełni zasłużona, gdyż jest to literacki majstersztyk, pulsujący od wewnętrznych znaczeń, symbolicznych odniesień i mitologicznych aluzji.

Na pierwszy rzut oka powieść zdaje się być zwykłą, utkaną z króciutkich rozdziałów awanturniczą balladą, opisującą losy pary...