Gorsze światy, tj. Europa B: były blok wschodni plus Grecja* – z tyłu książki przeczytamy, że idzie konkretne o „rzadko odwiedzane i mało znane regiony Macedonii, Serbii, Kosowa, Rumunii, Mołdawii, Ukrainy, Rosji i Polski”. (Co brzmi tak, jak gdyby większości obywateli Lechistanu tłumnie tam jeździła i w większości kraje te nie były dlań żadną tajemnicą). Szkoda ze w blurbie nie ma ani słowa o proporcjach: książka liczy sobie dwadzieścia dwa rozdziały: Serbii, Ukrainie i Rosji przypadło po jednym, Polska ma dwa i pół. Reszcie przypadło mniej więcej po równo (ilościowo i objętościowo). Co jakiś czas na końcu rozdziału umieszczone są krótsze i dłuższe notatki określane przez autora „pocztówkami”.

Wszystko to całkiem niezależne od siebie teksty, nie tworzące jednej całości, z których niewielka część była już publikowana w prasie**. W przypadku Macedonii mamy trochę powtórzeń informacji, ale z uwagi na to, że to zbiór tekstów a nie monolit, nie jest to wyraźny minus. Niestety, nie mamy przy tekstach ani dat publikacji, ani powstania – niekiedy można to w przybliżeniu wydedukować, ale głównie się domyślamy. W przypadku dokumentacji sytuacji gospodarczo-kulturowej demoludów – ma to dla odbiorcy znaczenie. (Sama książka jest z 2012).

Co do tematyki i podejścia do opisywanego tematu, napotykanych ludzi, to jest coś w rodzaju „Jadąc do Bababdag”, tyle że w wersji przystępnej, dla czytelnika nawykłego do klasycznych reportaży. (Choć akurat narracja rozdziału 10 i kilka innych fragmentów to zdecydowanie literatura piękna najwyższych lotów). Język reportaży jest świetny. Niby zawsze coś można zmienić, ale tu jakoś wszystko brzmi dobrze i wydaje się na miejscu. Klarownie, treściwe, interesująco – swobodnie i bez zadęcia, jednocześnie na poziomie. Jeśli idzie o umiejętność stworzenia dobrego tekstu – autor wie wszystko. Cholernie inteligentny, umiarkowany mężczyzna, który ma pełną świadomość tego co pisze, jak pisze i co chce przekazać. Imponujący warsztat. Rzadko trafia się na tak dobrze napisane teksty. Miejscami przydałoby się troszkę więcej akcji, dat, i historii, anegdot, ale taki leniwy klimat ma swój urok, i dobrze oddaje to z czym autor obcował w czasie swoich podróży.
Nie ma tu żadnych potknięć językowych, teksty są dopieszczone, idealne, w wydaniu nie ma prawie żadnych wpadek***. Blisko ideału.

Szkoda że nie ma tu nic o Madziarach, Słowakach, czegoś więcej o Galicji. Autor jest młody, kreatywny, może za parę lat wyda coś jeszcze? (Wstyd się przyznać, ale ta książką kurzyła się u mnie na półce od roku publikacji, bałem się trochę takiego kolażu beztroskiego zachwytu nad post-komunistycznym chaosem z pogonią za przygodą, ale tutaj jest zupełnie inaczej).

W publikacji Fundacji Sąsiedzi pt. „Patrząc na Wschód” z 2013, znajduje się ciekawy wywiad z autorem, ściśle związany z tą książką.


* Grecja, której styl bycia, kultura, architektura i sztuka, zachęcały Rzymian do naśladownictwa i kopiowania wszystkiego jak leci, jakby kolebka naszej cywilizacji, to formalnie Europa, ale obyczajowo, mentalnie... (i geograficznie) to jest WSCHÓD. A tutaj pojawia się głównie w związku z faktem, iż duża część książki tyczy się Macedonii.
** Ponadto, rozdział piąty znajdziemy w nieco zmienionej formie w niewielkim zbiorze reportaży z 2013 „Europa. Stop. Wschodnia. Stop.”.
*** Książka zasługuje na kolejne, rozszerzone wydanie – jeśli tak się kiedyś stanie, warto poprawić kilka linijek: str. 95 – piatietażki to nie czteropiętrowe, jak chce przypis (no, ale u Ruskich nie ma parteru więc można to tak rozumieć); str. 290 – czwarta linijka, jest POZA, powinno być ZA; str. 293 – w tekście jest po rusku, że małe narody północy, a w tłumaczeniu, w przypisie, że rdzenne; str. 296 – trunek, rodzaj męski – zatem trzeba skasować A na końcu wyrazu WPRAWIŁA; str. 300 – piaszczyste pustkowia na Dalekiej Północy znajdziemy nie tylko na Półwyspie Kolskim, słusznie zaznaczono powątpiewanie. Są i w Kanadzie, na Archipelagu Arktycznym – testuje się tam marsjańskie łaziki.

Gorsze światy, tj. Europa B: były blok wschodni plus Grecja* – z tyłu książki przeczytamy, że idzie konkretne o „rzadko odwiedzane i mało znane regiony Macedonii, Serbii, Kosowa, Rumunii, Mołdawii, Ukrainy, Rosji i Polski”. (Co brzmi tak, jak gdyby większości obywateli Lechistanu tłumnie tam jeździła i w większości kraje te nie były dlań żadną tajemnicą). Szkoda ze w...