Narratorką powieści jest zwykła arabska dziewczyna z klasy wyższej, mieszkająca w dużym mieście. Opowieść, ubrana w formę współczesnej powieści epistolarnej, w której listami są
e-maile wysyłane co tydzień do grupy mailingowej, przedstawia życie czterech dziewczyn z szanowanych rodzin, tworzących szillę (paczkę). Poznajemy stopniowo losy życia każdej z nich, ze szczególnym uwzględnieniem sfery uczuciowej. Gdyby to było wszystko, książka niewątpliwie osunęłaby się w banał romansu, ale tak się nie staje. Najciekawsze bowiem jest tutaj tło: kontekst społeczno-obyczajowo-religijny życia młodych kobiet w Arabii Saudyjskiej. Dostajemy jednak coś jeszcze – komentarze młodych Saudyjczyków, czytających cotygodniowe opowieści mailowe, często są to rówieśnicy bohaterek.

Nie ujawniająca swojego imienia i nazwiska narratorka – opowiadaczka przypomina Szeherezadę, której publiczność stanowi jednak nie jedna osoba, ale tysiące nieznanych jej czytelników. Jej zadanie jest również o wiele trudniejsze – zamiast - jak jej poprzedniczka – ratować swoje życie, chce doprowadzić do pewnej rewolucji obyczajowej, do zmiany, a tym samym niejako uratować życie wielu młodych kobiet. Ratunku potrzebują kobiety, zwłaszcza w odniesieniu do miłości, która – zdaniem dziewczyny - musi żyć w podziemiu, starannie ukryta przed oczyma wszystkich oprócz samych zainteresowanych. Stosuje w tym celu dość proste zabiegi – opowiada o zwyczajnym, codziennym życiu dziewczyn, o ich marzeniach, tęsknotach, decyzjach, zderzając je z rzeczywistością świata islamskiego, w którym najważniejsza jest nawet nie religia i jej nakazy, co przyjęta w danym miejscu tradycja. Język powieści jest językiem potocznym (w oryginale literacki język arabski przeplata się z dialektami saudyjskimi i libańskim), bohaterki często wtrącają w swoich wypowiedziach zwroty angielskie, czasem również francuskie. Maile często kończą się w kulminacyjnym punkcie opowieści, a nawet jeśli tak nie jest - pozostawiają czytelnika z pewnego rodzaju niedosytem i oczekiwaniem na ciąg dalszy, co jako żywo przypomina technikę narracyjną „Księgi tysiąca i jednej nocy”, jednak ich autorka doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że będzie musiało upłynąć wiele tysięcy, a może nawet dziesiątków tysięcy nocy i dni, nim jej opowiadanie przyniesie spodziewany efekt – zmianę mentalności społeczeństwa.

Saudyjki bowiem to wciąż niewolnice norm i zasad społecznych, które mają za zadanie jak najbardziej ograniczać kobiety przy jednoczesnym zapewnieniu mężczyznom jak największej swobody. Z powieści jasno wynika, że – wbrew temu, co myśli większość z nas – większość owych zasad wywodzi się wcale nie z nakazów Koranu czy szari’atu, ale z tradycji. Strzegą jej zaś – przynajmniej w tej powieści – najczęściej wcale nie mężczyźni, ale kobiety ze starszego i średniego pokolenia. Opisywane dziewczyny i sama narratorka są osobami wykształconymi (wszystkie studiują, przynajmniej na początku opowieści), dobrze sytuowanymi, nowoczesnymi oraz – co ważne i ciekawe – bardzo religijnymi. Modlą się, ubierają skromnie na co dzień oraz cytują Koran (podobnie jak narratorka - Koran należy do najczęstszego źródła cytatów zamieszczanych jako swoiste motto na początku każdego maila), a jednocześnie marzą o miłości prosząc jednak Allaha o siłę do przyjęcia jego woli. W kontrze do nich znajdują się ich rodzice, wujowie, bracia, a później ukochani i mężowie. Ci, którzy rzekomo są ich opiekunami, kierują się często własnymi kompleksami, zachciankami, próżnością a nawet głupotą, ograniczając je, pozbawiając głosu w decydowaniu, poniżając a nawet porzucając. Paradoksalnie, po wnikliwszym spojrzeniu, okazuje się jednak, że robią to wszystko niejako kierowani jak marionetki przez inne kobiety – własne matki czy kochanki sprzed okresu małżeństwa. W odróżnieniu jednak od kobiet, wspierających się w swoich nieszczęściach i pomagających sobie w trudnościach, mężczyźni wydają się pozostawieni sami sobie, samotni w znoszeniu konsekwencji swoich-nie swoich decyzji. W odwracaniu biegu i kierunku swoich decyzji mogą jednak za to liczyć na pomoc prawa, które w odniesieniu do kobiet zawsze zdaje się być mniej litościwe. To właśnie prawo wspiera hipokryzję mężczyzn pozwalając im wysłać dokumenty rozwodowe żonie, która nie umiała perfekcyjnie zaspokoić zachcianek seksualnych swojego męża tak samo, jak żonie, która zrobiła to zbyt dobrze.

W książce doskonale zostało oddane rozdwojenie, w którym żyją młode arabskie kobiety – z jednej strony ich konserwatywne, arabskie społeczeństwo i zwyczaje, wymagające noszenia abai i hidżabu oraz wychodzenia w towarzystwie innych kobiet lub mężczyzn – opiekunów, z drugiej – podczas wyjazdów za granicę – całkowita samodzielność, swobodny ubiór, możliwość rozmowy z kobietami i mężczyznami, z jednoczesnym pilnowaniem się, by nie zachować się nieodpowiednio, zwłaszcza w obecności mężczyzn – rodaków, którzy nie puściliby tego płazem. Dziewczyny z jednej strony są skromne i kochają arabską kulturę, z drugiej – chętnie podróżują, czytają dzieła Freuda na temat seksualności (przywiezione z Libanu), ubierają się w sieciowych sklepach z markową odzieżą amerykańską, wtrącają zwroty angielskie i oglądają „Seks w wielkim mieście” (którego arabską wersją wydaje się być właśnie opisywana tu powieść). Zadziwia jednak elastyczność, z jaką dziewczyny przechodzą z jednego świata do drugiego. W rzeczywistości bowiem autorka książki, Radża as-Sani, nie ma na celu negacji całej arabskiej kultury czy religii, ale walczy o miejsce dla miłości zakazanej przez rodzinę, tradycję i miejsce, w którym mieszka. Opisywane przez nią kobiety zdają się stanowić rękojmię obietnicy, że możliwe jest połączenie tego, co arabskie z tym, co zachodnie, ze szczególnym uwzględnieniem dążenia do szczęścia i spełnienia w miłości.

Jowita Marzec