Francuski historyk zasłynął z przebadania wielu teczek dokumentów, które pozostawili po sobie genueńscy faktorzy i notariusze z Kaffy, Pery, czy wyspy Chios. To jeden z najważniejszych specjalistów badających obecność Łacinników na Wschodzie w średniowieczu. Poniższy tom zawiera syntetyczne ujęcie tej tematyki. Zgodnie z oczekiwaniami mamy do czynienia z dziełem wybitnym.

To właściwie kompendium wiedzy, prezentujące jej obecny stan. Można tu wyróżnić trzy części. Omówienie okresu od X do końca XII wieku zawiera zwięzłe opisy pierwszych krucjat, utworzenia państw łacińskich w Syro-Palestynie i rosnącej, ale nadal rachitycznej wymiany handlowej. Bardzo ciekawy jest podrozdział o kulturze państw krzyżowych oraz ustępy poświęcone włoskim republikom morskim. Ta część w dużej mierze pokrywa się z poprzednią pracą Balarda "Wyprawy Krzyżowe i łaciński Wschód w wieku XI-XIV" (pol. wydanie Bellona 2005).

Kolejna część poświęcona jest okresowi od początku XIII do końca XV wieku. To po kolei czas ostatnich krucjat i upadku państw łacińskich na Bliskim Wschodzie, podbijania terenów bizantyjskich po IV krucjacie, Pax Mongolica i wzrostu potęgi Osmanów. To zarazem "złoty wiek" frankońskiej Grecji, kolonii weneckich i genueńskich, czarnomorskich szlaków handlowych, handlu korzennego z Egiptem. Historia polityczna przedstawiona jest w ujęciu skrótowym, ale nadal wyczerpującym. Autora na równi interesują kwestie społeczno-gospodarcze i kulturowe. Analizy zmieniających się koniunktur w handlu, czy modeli zarządzania faktoriami i koloniami pozwalają zrozumieć wiele decyzji politycznych z tamtych czasów. Najciekawsze są tu podrozdziały poświęcone zagadnieniom kompletnie nieobecnym w polskiej historiografii, jak np. rządy maony na Chios, które przetrwały do 1566 roku. Sporo tu unikalnych wiadomości na temat weneckiej Krety, Katalońskiego Księstwa Aten, czy krucjaty smyrneńskiej i lig morskich w XIV wieku. Autor zajmuje się również fenomenem pielgrzymek w średniowieczu.

Trzecia część, najkrótsza, to wnioski i analiza wybranych problemów ("ilu było krzyżowców", "ilu łacinników osiadło na Wschodzie"). Najciekawszy jest podrozdział na temat rzekomego deficytu w handlu Zachodu ze Wschodem w późnym średniowieczu. Wnioski autora są bardzo sugestywne, ale czasem kusi wdać się w polemikę, zwłaszcza w ocenie wydarzeń IV krucjaty.

Jeżeli chodzi o poziom edytorski jest naprawdę nieźle, chociaż przydałoby się parę dodatkowych przypisów. Przykładowo raczej nie każdy wie, że Teologo/Altologo to średniowieczna nazwa Efezu, a Palatia to nazwa portu Miletu. Cieszą szczegółowe mapki Chios i Krety. Zamieszczona na końcu ogromna bibliografia pomoże każdemu, kto zechce rozwinąć wiedzę w tej tematyce. Bardzo warto!

Francuski historyk zasłynął z przebadania wielu teczek dokumentów, które pozostawili po sobie genueńscy faktorzy i notariusze z Kaffy, Pery, czy wyspy Chios. To jeden z najważniejszych specjalistów badających obecność Łacinników na Wschodzie w średniowieczu. Poniższy tom zawiera syntetyczne ujęcie tej tematyki. Zgodnie z oczekiwaniami mamy do czynienia z dziełem...

Krucjata - przejaw braterskiego miłosierdzia w stosunku do chrześcijan Wschodu ? Ha ! (ciekawe czy doczekamy się uznania Urbana II za świętego ?). Nie jest to doskonałe, ale kierunek jest dobry. Dość wyważone. Autor czasem powtarza popularne poglądy. Mamy tu jednak prawie całościowy przegląd. Mógłby być nawet bardziej szczegółowy i trochę mniej suchy. Bo mamy tu też łacinską Grecję ! Czyli Morea i inne. Kto słyszał o oblężeniu Konstantynopola w 1235 roku ? Genueński podbój Chios. Wenecka okupacja Krety. Kompania Katalońska. Łaciński Cypr - ze świetnym władcą Piotrem I. Joannicka Rodos. Genueńska Kaffa. A teraz trochę zajawek -
- autor nadmienia o zjawiskach natury towarzyszących I krucjacie.
- II krucjata też z inicjatywy Ormian, a jej pierwotny cel to Edessa !!! (moja ulubiona)
- wspólnoty chrześcijańskie prześladowane przez Bizancjum radośnie powitały krzyżowców
- Urban II traktował krucjatę jako instrument pobudzający unię Rzymu z kościołami wschodnimi
- całkiem nieźle przedstawione tło IV krucjaty, a właściwie dwóch IV krucjat
- niesamowite postacie patriarchów Antiochii - Bernarda z Walencji i Emeryka z Limoges. Życzyłbym sobie więcej o nich
- biskup Akki - Jakub z Vitry nazywał swoje miasto - przerażającym i pełnym nikczemności
- wschodni łacinnicy nie prowadzili ewangelizacji muzułmanów ! W związku z tym święty Franciszek, który podziwiał krzyżowców (!!!) chciał takiej ewangelizacji - jako uzupełnienia krucjat.
- większość łacinników w Outremer mieszkała w miastach. Na wsi pośród wschodnich chrześcijan żyło tylko kilkuset. Dlatego też chciałbym więcej o łacińskich parafiach na wsi.
Fantastyczna bibliografia.
Edbury - John of Ibelin and the Kingdom of Jerusalem
Coureas - The Assizes of the Lusignan Kingdom of Cyprus
Musarra - La guerra di San Saba
Pringle - The Churches of the Crusader Kingdom of Jerusalem
Vaivre - L'art gothique en Chypre
Bouchet - Chronique de Moree
Folda - Crusader Art in the Holy Land
Hiestand - Nam qui fuimus Occidentales
Ellenblum - Frankish Rural Settlement
i wiele więcej
Jest trochę dziwnych literówek albo i lapsusów.

Krucjata - przejaw braterskiego miłosierdzia w stosunku do chrześcijan Wschodu ? Ha ! (ciekawe czy doczekamy się uznania Urbana II za świętego ?). Nie jest to doskonałe, ale kierunek jest dobry. Dość wyważone. Autor czasem powtarza popularne poglądy. Mamy tu jednak prawie całościowy przegląd. Mógłby być nawet bardziej szczegółowy i trochę mniej suchy. Bo mamy tu też...

Książka Michela Balarda, wydana przez wydawnictwo WAM, jest syntezą dorobku naukowego francuskiego historyka. Dzieło jest podzielone na dwie części: stan badań, która zajmuje gros książki oraz badania i dyskusje, która liczy sobie zaledwie 30 stron. Pierwsza z nich opowiada historię Wschodu w wiekach od XI do XV. Autor nie ograniczył się tylko do tematyki wypraw krzyżowych, ale bardzo dużo miejsca poświęcił również gospodarce czy na przykład pielgrzymkom. Z pewnością do zalet książki należy zaliczyć to, że Balard sporo miejsca poświęcił Genui i Wenecji, skupiając się na ich roli handlowej w tamtym rejonie świata. Pozytywnie zaskoczył mnie również zakres geograficzny książki. Poza historiami państw powstałych po krucjatach, dostajemy sporą porcję informacji o Krecie czy Chios. Ponadto, autor wybiega także na rejony czarnomorskie i opisuje dzieje tego rejonu. Bardzo ciekawa jest również druga część, w której historyk stara się odpowiedzieć na najbardziej nurtujące badaczy pytania. Balard analizuje na przykład tutaj problem liczebności wojsk podczas krucjat czy bilansu płatniczego. Imponująca jest również bibliografia, na którą składa się 1460 pozycji. Miły dodatek stanowi 12 map oraz 3 tablice genealogiczne. Podsumowując, książka Balarda to bardzo dobra synteza dla osób, które jednocześnie poszukują jakiejś luźnej pozycji na temat krucjat, ale jednocześnie chcą mieć szersze spojrzenie na cały rejon Wschodu. W porównaniu do innych, podobnych pozycji, z pewnością cieszy szeroki zakres czasowy oraz geograficzny.

Książka Michela Balarda, wydana przez wydawnictwo WAM, jest syntezą dorobku naukowego francuskiego historyka. Dzieło jest podzielone na dwie części: stan badań, która zajmuje gros książki oraz badania i dyskusje, która liczy sobie zaledwie 30 stron. Pierwsza z nich opowiada historię Wschodu w wiekach od XI do XV. Autor nie ograniczył się tylko do tematyki wypraw krzyżowych,...