Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Szczygieł" autorstwa Donny Tartt to przykład książki, która kusi prześliczną, artystyczną okładką oraz intrygującym tytułem. Nawet sam opis tej pozycji widniejący w internecie może przykuć uwagę potencjalnego czytelnika. W taką pułapkę estetyczności i tajemniczości wpadłam i ja, wybierając ten utwór na swoją kolejną książkę. I niestety zmarnowałam swój czas na tekst, który prezentuje się dobrze tylko w kampanii marketingowej. Zapewne urażę tą opinią szerokie grono fanów Donny Tartt, ale "Szczygieł" był moim drugim podejściem do tej autorki i mogę z czystym sercem, stwierdzić, że już więcej po jej pióro nie sięgnę. I choć "Tajemną historię" - inną książkę jej autorstwa - przeczytałam jeszcze z chęcią i zainteresowaniem, tak "Szczygieł" całkowicie mnie przygniótł swoją ciężkością, rozwlekłością i brakiem balansu, co zupełnie kłóci się z samym tytułowym ptakiem, który pod postacią obrazu Fabritiusa staje się głównym wątkiem książki. No właśnie, czy oparcie całego utworu, który miał w mojej wersji ponad 1000 stron, na stałym, dość banalnym i mało realistycznym motywie, było dobrym pomysłem? Mam wrażenie, że nie. Fakt Tartt, tak jak w przypadku "Tajemnej historii", robi odpowiedni research w kwestiach sztuki i kultury, nieco odebrała swojej powieści autentyczność i realizm. Wydaje mi się, że zagłębiła się w tematykę zupełnie jej obcą i to poskutkowało katastrofą. Wątki związane z czarnym rynkiem antyków, strzelaniny, podejrzane kluby nocne, uzależnienie od narkotyków czy ucieczki przed gangsterami były w tej książce raczej zbitką przypadkowych scen wyjętych rodem z amerykańskiego kina akcji niż faktycznym pisarstwem. Bo choć wątki obyczajowe, dotyczące psychologii i sztuki były jak najbardziej spójne, to wulgarna i brutalna część świata przedstawionego całkowicie odebrała urok tej historii. Drugim poważnym błędem autorki był powszechny chaos. Nie tylko pod postacią splecionych na siłę ze sobą motywów literackich czy ilością miejsc, do których podróżowali bohaterowie, ale także ilości postaci. Nowi bohaterowie pojawiali się, ginęli w ferworze wydarzeń i przemyśleń głównej postaci bez żadnego ostrzeżenia, by po 200 stronach znów pojawić się na kartkach historii bez żadnego powodu. Większość z tych bohaterów była przy tym przeraźliwie miałka w porównaniu do tego, co Tartt zaprezentowała w "Tajemnej historii". Po lekturze nie pamiętam już większości z nich, tak szybko zacierają się w pamięci czytelnika. No może wyjątkiem była postać Borisa, który na długo utknie w mojej pamięci. Chociaż postaci drugoplanowe były i tak czymś interesującym w porównaniu do głównego bohatera, który był wręcz nieznośnym towarzyszem dla czytelnika w tej historii. Jego przemyślenia i dylematy, które śledziliśmy, były tak monotonne, że chciało się pomijać niemalże całe rozdziały zapisane od deski do deski jego mrzonkami, a przy tej ilości dłużyzn w powieści niecierpliwy czytelnik mógłby pominąć ją niemal w całości. Theo Decker był nieznośny na każdym etapie powieści, choć na plus trzeba zaznaczyć to, że po samej narracji można jasno zauważyć, jak bohater dorasta. Mimo to mam szczerą nadzieję, jak najszybciej zapomnieć o jego rozterkach moralnych. Cała książka skonstruowana jest tak, że czytelnik ma wrażenie bycia psychologiem głównego bohatera. Niekończące się monologi i przemyślenia w połowie książki robią się nużące i przestają wnosić cokolwiek nowego do fabuły, a ta z każdym rozdziałem odpływa w stronę czystej abstrakcji. Aż wreszcie następuje finał powieści. A raczej -tak jak w przypadku "Tajemnej historii" - nie następuje. Choć autorka bardzo stara się wprowadzić jakiś morał, nie ma materiału, by podsumować książkę inaczej niż zdawkowym "takie jest życie", jakby uświadomiła sobie, że napisała tysiąc stron zupełnie po nic. Proszę nie zrozumieć mnie źle, były w tym utworze fragmenty zabawne i interesujące (zwłaszcza te związane z postacią Borisa, który nadawał tej książce jakąkolwiek dynamikę swoją barwną postacią),ale to zdecydowanie za mało, by utrzymać narrację w tak długiej pozycji. Dlatego też pomimo dwóch prób polubienia pisarstwa Tartt, poddaję się i oddaję swoją biblioteczkę innym autorom, którzy bardziej zainteresują mnie swoimi pomysłami.