Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Unikatowy wielogłos wspomnień Polaków, których wojenne losy rzuciły w objęcia hitlerowskiego aparatu represji i związały - niekiedy na całe już życie - z niemieckim Breslau i polskim Wrocławiem. Na książkę składają się relacje kilkudziesięciu osób podzielone na dwie zasadnicze grupy: wspomnienia Polaków skierowanych przez hitlerowców do przymusowych prac w Rzeszy już na początkowym etapie wojny oraz osób, które trafiły do Breslau po upadku Powstania Warszawskiego stanowiąc siłę roboczą dla coraz bardziej chwiejącego się hitlerowskiego potencjału gospodarczego. Wyczerpująca praca w zakładach przemysłowych, fatalne warunki bytowania: wszy, pchły, pluskwy, głód, terror, niepewność dnia następnego - to wspólny mianownik wielu z tych relacji. Nieco lepszy los przypadał w udziale tym, którzy trafiali do "prywatnych rąk" niemieckich panów stanowiąc np. pomoc domową. Swoisty "targ niewolników" w centrum Breslau pozwalał niemieckim pracodawcom na wybór towaru... Wiele z tych wspomnień się krzyżuje, poznajemy niekiedy te same miejsca czy fakty widziane i zapamiętane przez różne osoby. Poznajemy miasto, z jego ówczesną topografią oraz historią, która rozgrywa się na oczach mieszkańców: od niemal sielankowej oazy spokoju po czas kilkumiesięcznego procesu zagłady. Działania wojenne podczas oblężenia Festung Breslau dotykały bowiem zarówno obrońców, jak i uciśnionych - narażonych na skutki nalotów i ostrzałów. Ciekawe poznawczo są relacje opisujące kształtowanie się szeroko rozumianej polskości w niemieckim mieście, powstanie ruchu oporu (grupa "Olimp"),przebieg akcji sabotażowych w fabrykach i zakładach. Najbardziej przejmujące momenty dotyczą oczywiście czasu oblężenia i zagłady miasta, w którym wielu z narratorów i bohaterów tego zbioru pozostało już na stałe i pomagało w jego podniesieniu z dna morza ruin. Pewna surowość tych relacji dodaje im autentyzmu, opowiadają bowiem ludzie z różnym wykształceniem, zróżnicowaną elokwencją, ale - na szczęście - owa prawdziwość nie przepadła w toku prac redakcyjnych nad tym tomem. Drugie wydanie tej pozycji, poprawione i rozszerzone, ukazało się nakładem wrocławskiego wydawnictwa EMKA i zawiera zdjęcia, reprodukcje rysunków i pomocne dla badaczy tematu aneksy. Jest to kolejna z tych książek, które dla Wrocławiaków zainteresowanych wojenną historią naszego miasta powinny stanowić obowiązkową część domowej biblioteki.