rozwiń zwiń

Martin Amis nie żyje

Anna Sierant Anna Sierant
22.05.2023

Martin Amis zmarł 19 maja 2023 roku, w wieku 73 lat. Powieściopisarz, scenarzysta i eseista chorował na raka przełyku, a jego ostatnia powieść, „Opowieść wtajemniczonego”, ukazała się w Polsce w 2021 roku nakładem Domu Wydawniczego REBIS.

Martin Amis nie żyje Materiały prasowe Domu Wydawniczego REBIS

Informację o śmierci twórcy w jego domu na Florydzie potwierdziła żona autora, amerykańsko-urugwajska pisarka Isabel Fonseca. Jak zauważa we wspomnieniu pisarza „The Guardian”, Martin Amis należał, obok Salmana Rushdiego, Iana McEwana i Juliana Barnesa, do twórców, których prace definiowały brytyjską scenę literacką w latach 80. XX wieku. „The Times” napisał z kolei, że Amis, dawniej enfant terrible, zmarł jako jeden z największych gigantów wśród brytyjskich pisarzy. W rozmowie z Michałem Nogasiem dla „Książek. Magazynu do Czytania” z 2021 roku autor zapowiedział, że jego autobiograficzna książka „Opowieść wtajemniczonego” będzie ostatnią w jego dorobku. Dlaczego? Według Amisa pisarze umierają dwa razy – „Żyjemy coraz dłużej, dziś średnio ponad 70 lat, dlatego zanim pisarz umrze, zwykle zdąży go opuścić jego talent”. Śmierć pisarza zbiegła się z premierą filmu na podstawie jego powieści „Strefa interesów”, znajdującej się pod patronatem Lubimyczytać. Dzieło w reżyserii Jonathana Glazera doczekało się 6-minutowej owacji na stojąco podczas pokazu na festiwalu w Cannes.

Komedia, intelektualizm i kontrowersje

Swojego kolegę po fachu pożegnał w artykule dla „New York Timesa” Salman Rushdie, który nazwał Amisa „synem trzech ojców” – tego biologicznego, Kingsleya Amisa (który również był pisarzem), ale również Vladimira Nabokova i Saula Bellowa. Po Kingsleyu Martin odziedziczył, jak zauważa Rushdie, umiłowanie do komedii, „czasem tej niskich lotów, jak w przypadku psa szczekającego przekleństwami (a właściwie jednym konkretnym) w »Lionelu Asbo«”, od Nabokova miał natomiast Amis przejąć pewien rodzaj „wysokiego intelektualizmu” i pisanie w taki sposób, by czytelniczki i czytelnicy mniej utożsamiali się z bohaterem książki, a bardziej z autorem, który zmagał się z procesem pracy nad książką. Pisarza pożegnał również w swoich mediach społecznościowych Dom Wydawniczy REBIS, którego nakładem, poza „Opowieścią wtajemniczonego”, ukazały się również: „Lionel Asbo. Raport o stanie państwa”, „Nocny pociąg”, Strefa interesów” i „Martwe dzieci”.

Martin Amis urodził się 25 sierpnia 1949 roku w Oksfordzie, uczył się w szkołach w Anglii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii – ukończył oksfordzki Exeter College. Jak przyznawał w wywiadach, to macocha, pisarka Elizabeth Jane Howard, zaraziła go miłością do literatury, gdy jeszcze był nastolatkiem. Gdy podrzuciła mu „Dumę i uprzedzenie”, wrócił po godzinie do jej gabinetu, mówiąc, że musi się dowiedzieć, czy Elizabeth poślubiła Darcy’ego. Pierwsza powieść Amisa, „The Rachel Papers”, ukazała się w roku 1973, a kolejna, „Martwe dzieci”, parodia kryminałów Agathy Christie rozgrywających się na prowincji, została opublikowana w roku 1975. Trzecią opublikowaną przez Amisa powieścią był „Sukces”. Ważną książką w jego dorobku jest również „Doświadczenie” (2000), w której autor przedstawia historię rodziny Amisów, w centrum umieszczając swojego ojca. Martin żałował, że nie stworzył względem rodzica-pisarza „większego dystansu”, a jego twórczość często była oceniana właśnie przez pryzmat twórczości Kingsleya.

W roku 2006 Martina Amisa oskarżono o islamofobię, gdy powiedział on, że „społeczność muzułmańska będzie musiała cierpieć do czasu, aż nie zaprowadzi porządku w swoim domu”. W wywiadzie z roku 2020 dla „Guardiana” stwierdził natomiast, że pożałował tych słów już wieczorem tego dnia, gdy je wypowiedział. Inną kontrowersją wywołaną przez Amisa był jego pomysł postawienia na brytyjskich ulicach budek, w których można by przeprowadzać eutanazję – miałby to być sposób na poradzenie sobie z problemem starzejącego się społeczeństwa.

Martin Amis w Lubimyczytać

W serwisie Lubimyczytać dodanych zostało 17 książek tego autora. Użytkowniczki i użytkownicy portalu najwyżej ocenili najnowsze książki Amisa: „Opowieść wtajemniczonego” (średnia ocen 7,8/10) oraz „Doświadczenie” (7,3/10), a także wydaną po raz pierwszy w 1993 roku „Strzałę czasu albo naturę występku”. Jak napisała o ostatniej z nich czytelniczka Justyna Wydra:

Przerażająca. Jak to u Amisa – piękna literacko. Trudna w odbiorze, bo „strzała czasu” jest tu odwrócona, ale to zabieg celowy. Nie dajcie się zwieść milusio-amerykańskiemu początkowi. Potem jest wiele gorzej. Wbrew pozorom to zaleta, bo choć sięgając po „Strzałę czasu”, nie miałam pojęcia, że sięgam po raz kolejny po TEN temat, to jednak książka jest właśnie o nim:

„Narodowi socjaliści zlokalizowali rdzeń gadziego mózgu i doprowadzili doń swoją Authobahn”.

Brawa dla tłumacza – Amis to trudny orzech do zgryzienia!


komentarze [2]

Sortuj:
Niezalogowany
Aby napisać wiadomość zaloguj się
awita 23.05.2023 11:05
Czytelniczka

Świetny pisarz - intelektualista. Przeczytałam dwie jego książki Strefa interesów (chętnie zobaczę film) i Dom schadzek. Mam wielką ochotę na autobiograficzne Opowieść wtajemniczonego oraz Doświadczenie

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
Anna Sierant 22.05.2023 14:30
Redaktor

Zapraszam do dyskusji.

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post