Brian Hare to naukowiec (tak, amerykański) – profesor na Wydziale Antropologii Ewolucyjnej i w Centrum Neuronauk Kognitywnych Uniwersytetu Duke’a. Na uczelni tej założył ośrodek badań nad psim poznaniem (Hare, jak sam zaznacza, uwielbia psy) Duke Canine Cognition Center. Badacz razem z Vanessą Woods, pisarką i dziennikarką, a prywatnie jego żoną, napisał książkę „Przetrwają najżyczliwsi. Jak ewolucja wyjaśnia istotę człowieczeństwa?”.

Choć to książka popularnonaukowa, to – biorąc pod uwagę inne tego rodzaju pozycje – w pewnych momentach ta część naukowa zdecydowanie przeważa nad popularną. Co więcej, choć książka ma 280 stron, to aż 60 z nich stanowią umieszczone na jej końcu przypisy. Jeśli więc ktoś chciałby rozwinąć swoją wiedzę na tematy poruszane w tej publikacji, z ich pomocą skutecznie może to zrobić.

„Przetrwają najżyczliwsi” nie jest więc pozycją mającą wiele stron, nie stanowi też szczegółowego, całościowego podejścia do kwestii przedstawionej w tytule. Hare i Woods wskazują, dlaczego kluczem do przetrwania ludzkości jest wzajemna życzliwość, jednak robią to, odnosząc się przede wszystkim do własnych badań i tych, które je poprzedzały. Mimo to, a może właśnie dlatego, warto po nią sięgnąć.

Autorzy rozprawiają się bowiem w swojej publikacji z teorią ewolucji Darwina, która głosiła, że przetrwają najsilniejsi. Dowodzą, że z ewolucyjnego punktu widzenia szanse na przetrwanie mają ci, którzy okażą innym przyjazne nastawienie. Wyjaśniają, że powodem, dla którego to homo sapiens, a nie inny gatunek człowieka zdołał przetrwać do dzisiaj i podbić ziemię, była jego zdolność do współpracowania z innymi przedstawicielami człowieka rozumnego. Wcale nie byliśmy najsilniejsi, najwięksi, nie mieliśmy największych mózgów, a jednak to nasi przodkowie, komunikując się na coraz większe odległości i współpracując, zdołali przetrwać.

„Przetrwają najżyczliwsi” to jednak nie tylko książka o ludziach. Nie zabrakło w niej badań związanych z psami – okazuje się, że „najlepszy przyjaciel człowieka” ma z nim naprawdę wiele wspólnego. Autorzy badali również lisy, a także szympansy bonobo. To jedyny gatunek ssaka naczelnego, wśród którego przedstawicieli nie odnotowano przypadku zabicia jednego osobnika przez drugiego. Dlaczego? Bardzo ciekawą odpowiedź znajdziecie w książce – znajdą się tam informacje o tym, co nas z tymi wspaniałymi zwierzętami łączy, ale i dzieli.

Hare i Woods nie skupiają się bowiem wyłącznie na jasnej stronie mocy i wspominają także o tym mroczniejszym obliczu człowieka. To prawda, potrafi się on porozumiewać z innymi, ale dzięki zdolnościom komunikacji nierzadko wikła się w wojny, dokonuje ludobójstw, jest najokrutniejszym gatunkiem na Ziemi. Autorzy tłumaczą bowiem, że tak naprawdę Darwinowi nie chodziło o to, że sukces człowieka polega na tym, ilu wrogów pokonał, a raczej związany jest z tym, ilu przyjaciół udało mu się zdobyć.

Anna Sierant