Wysokoprocentowe SF; czysty spirytus. Bez żadnych głębokich portretów psychologicznych, nadmiernych indywidualizmów, tylko my, kilkudziesięciu przedstawicieli naszego gatunku, problem badawczy i oczywiście OBCY mieniący się w swej niesamowitej ontologii. Na tapecie problem martwej, mechanicznej ewolucji, ale też frapujące zagadnienie dominacji w biosferze istot o mniejszej komplikacji strukturalnej; do tego trochę kognitywistyki i, oczywiście, problem ludzkiego poznania. Tym razem na warsztacie jest nawet nie tyle obca cywilizacja per se lecz narzędzia jakieś, w których obudził się duch Darwina, a przeciw nim stają dygnitarze ludzkości, którzy pechowo znaleźli się na jednej planecie z „wrogiem”.

Ludzkości dostało się trochę po dupie – i to nie tylko w ramach laserowego westernu, który miał miejsce na kartach powieści. Lem przede wszystkich zwraca uwagę na brak norm naszych zachowań w obliczu inności – bezrozumne replikanty traktujemy jak wrogów w okopach; chcemy zemsty na czymś, co jest martwe i nieświadome. Jak to ładnie ujął Rohan: „równie dobrze można mścić się na burzy”. A jednak jednemu z bohaterów, Rohanowi właśnie, dane jest zrozumieć inność. Odczuwa on to uczucie, o którym pisał kiedyś Richard Dawkins, stwierdzając, że bardziej istotny jest dla niego los wielorybów na końcu świata, niż problem mieszkań w rodzimym kraju. Rohan poczuł to, co czuje ekolog, który woli zachować gniazdo unikatowych żyjątek, niźli budować kolejną autostradę – że istnienie jest na ogół fajne i różnorodne, i byłoby bardzo w porządku, gdyby mogło istnieć sobie na własnych zasadach. BEZ NAS, szeryfów galaktyki, którzy wszystko muszą mieć w odpowiedniej probówce, podległe homo sapiens, gatunkowi „niezwyciężonemu”. Lem rękami Rohana gloryfikuje więc poznanie przez EMPATIĘ, tam gdzie rozumowe, proceduralne, i inne mechaniki poznania nie działają. I właśnie to jest największa wartość „Niezwyciężonego” – jego humanistyczna wymowa.

Wysokoprocentowe SF; czysty spirytus. Bez żadnych głębokich portretów psychologicznych, nadmiernych indywidualizmów, tylko my, kilkudziesięciu przedstawicieli naszego gatunku, problem badawczy i oczywiście OBCY mieniący się w swej niesamowitej ontologii. Na tapecie problem martwej, mechanicznej ewolucji, ale też frapujące zagadnienie dominacji w biosferze istot o mniejszej...