Polacy to dość trudny w ocenie naród. Z jednej strony, gdy wymaga tego potrzeba chwili potrafimy się jednoczyć i wspólnymi siłami działać w słusznej sprawie. Z drugiej jednak nietrudno dostrzec wśród nas podział – i to dość głęboki. Potęgują po w sposób znaczny politycy – dzieląc nas na „prawdziwych Polaków” i całą resztę, która do pierwszej kategorii bynajmniej nie należy.

Generalnie proces tworzenia naszej tożsamości narodowej był długi i mozolny. Nie sprzyjały mu okoliczności: liczne wojny, utrata naszej państwowości, problemy gospodarcze i społeczne… Polacy zmuszeni byli walczyć o siebie i o swój kraj. Narodził się swego rodzaju polski mesjanizm, który do dziś ma głębokie korzenie, w pewnych kręgach.

Wiele osób (szczególnie ze starszego pokolenia) żyje historią; szczycą się tym co było, co udało nam się wywalczyć – zapominając przy tym o współczesnych realiach… Jak napisała Agata Bielik-Robson: „(…) nasz narodowy dyskurs tożsamościowy nie przyjął nowoczesnej formy, a polska tożsamość nadal tkwi w mitycznym bezczasie.” [s. 85].

Ta książka to zbiór głosów wybitnych ludzi – intelektualistów, którzy przedstawiają swój punkt widzenia na podstawowe pytanie postawione w tytule: Kim jesteśmy?. Mowa jest tutaj przede wszystkim o tym jak teraz (po upływie ponad dwudziestu lat od przełomowego momentu odzyskania niepodległego państwa) kształtuje się nasza tożsamość.

Niektórzy skupią się na kwestii „Polak – katolik”. Opowiedzą o współczesnym Kościele, prawicowych ekstremizmach oraz o tym, jakie wady i zalety cechują nasz naród. Będzie mowa o naszym dążeniu do wolności, ale również o tkwiącym w wielu z nas źródle nienawiści. Wspaniale określił to Adam Zagajewski, pisząc że: „Wolność ma to do siebie, że może prowadzić do dobrego życia, także w skali zbiorowej, do rozkwitu ekonomii i kultury, ale nikogo nie chroni przed obłędem, ani jednostek, ani narodów.” [s. 60].

Dla mnie osobiście książka ta stanowi bardzo interesujące kompendium, będące zalążkiem do rozwoju dyskusji na temat naszego „polskiego jestestwa”. Można się nie zgadzać z przedstawianymi opiniami, ale trzeba przyznać, że autorzy w sposób bardzo rzeczowy przedstawiają swoje tezy.

Zbiór wszystkich głosów jest dość krótki, przez co nie wywołują w czytelniku uczucia znużenia. Jest krótko i na temat. Myślę, że jesteśmy na takim etapie, że naprawdę warto podsumować pewne kwestie, które dotyczą nas – Polaków. Może pojawi się więcej głosów opisujących nas samych. Warto bowiem zastanowić się jacy jesteśmy jako naród.
Na koniec muszę zacytować Wam słowa Cypriana Norwida, które stały się dla mnie esencją tych rozważań:
„(…) gdzie energia wyprzedza inteligencję, co pokolenie następuje rzeź.” [s. 81]
Róbmy więc wszystko, aby spory rozstrzygać polubownie, kierując się rozumem oraz zdrowym rozsądkiem.

Polacy to dość trudny w ocenie naród. Z jednej strony, gdy wymaga tego potrzeba chwili potrafimy się jednoczyć i wspólnymi siłami działać w słusznej sprawie. Z drugiej jednak nietrudno dostrzec wśród nas podział – i to dość głęboki. Potęgują po w sposób znaczny politycy – dzieląc nas na „prawdziwych Polaków” i całą resztę, która do pierwszej kategorii bynajmniej nie należy....