Latem 2006 roku izraelskie wojska wkroczyły do libańskiego Mardż Ujun –  rodzinnego miasta przodków Anthony’ego Shadida, urodzonego w USA laureata Pulitzera, ówczesnego korespondenta „Washington Post” (później „The New York Times”). Jedna z izraelskich rakiet trafiła w – i tak już zniszczony – dom jego pradziadka, Isbera Samary. Poruszony Shadid bierze kilkanaście miesięcy urlopu i wraca do Mardż Ujun, aby go odbudować. Złożyć w ten sposób hołd rodzinie, przeszłości i odnaleźć własną tożsamość.

Tytułowy dom, oprócz tego, że jest miejscem spajającym losy rozrzuconej po świecie rodziny, symbolizuje minioną epokę. Liban Isbera Samary – bogaty, spokojny, wielokulturowy – od lat już nie istnieje. Zastąpiło go miejsce, z którego ludzie masowo uciekają. Gdzie koniec jednego konfliktu jest praktycznie początkiem następnego.

Do Mardż Ujun przybywa Shadid-Amerykanin, ale natychmiast odżywają w nim libańskie korzenie. Jest przyjezdnym, ale jednocześnie kimś „stąd” i to jest największy atut jego książki. Przywiązanie do miejsca i głęboka fascynacja nie przeszkadzają mu krytycznie oceniać sytuacji. Mimo że próbuje przystosować się do świata tak odmiennego od tego, w którym żyje na co dzień, udaje mu się zachować dystans kogoś z zewnątrz.

Tęsknota za czasami dawnej świetności Bliskiego Wschodu miesza się tutaj z niezgodą na narastającą z każdym dniem falę przemocy. „Kamienny dom” można czytać jako opowieść o szacunku, historii i tradycji, kronikę rodzinną albo cenny reportaż ze współczesnego Libanu. Teraźniejszość przenika się tutaj z przeszłością. To, co dawne, odżywa z nową siłą, bo – zdaje się mówić Shadid – o teraźniejszości można opowiadać jedynie poprzez to, co już minęło.

Aleksandra Bączek