Podobno urodzenie się w czepku przynosi człowiekowi szczęście – jeśli tak, to los zakpił z Demona już w pierwszych chwilach jego życia. Niewiele szczęścia jest w zwijaniu się na brudnym linoleum w przyczepie, przy nieprzytomnej, osiemnastoletniej matce. Ale jednak przyniosło to Demonowi coś pozytywnego: wrodzoną wolę walki. I chociaż jest ciężko, bo trzeba zajmować się nie tylko sobą, ale też samotną matką na skraju powrotu do nałogu, to przecież może być gorzej. I będzie. O wiele, wiele gorzej. Czy Demon podniesie się z kolejnych upadków, tych zgotowanych przez innych i tych, które zgotował sobie sam? Czy jego humor, talent i wola walki wystarczą, żeby pokonać przeciwności, jakie przez lata będzie zrzucał na niego los?

„Demon Copperhead” Barbary Kingsolver to powieść uhonorowana Nagrodą Pulitzera. Autorka wyraźnie nawiązuje w niej do „Davida Copperfielda” Charlesa Dickensa, tworząc współczesną odsłonę klasycznej wiktoriańskiej historii. Podobnie jak Dickens, obserwuje codzienne życie najbiedniejszych warstw społecznych, obnażając karygodne błędy systemu. Marginalizacja, niski poziom oświaty, ograniczony dostęp do służby zdrowia, przemoc, nałogi, kryzys opioidowy – natrafiamy tu na największe bolączki naszych czasów, widziane oczami najpierw dziecka, a następnie młodego człowieka, który próbuje ułożyć sobie życie na amerykańskiej prowincji, znanej jako „ciemna plama na mapie” i „zaraza narodu”.

Autorka opisuje wydarzenia żywym, potocznym językiem, okraszonym wulgaryzmami, które nie są tu rzucane na wiatr, ale przemyślnie umieszczone tam, gdzie podkreślają siłę wyrazu przemyśleń i wypowiedzi bohaterów. Mimo obszernych rozmiarów książka jest przystępna i wciągająca, a sytuacja Demona zmienia się niemal z rozdziału na rozdział. Trzeba jednak przyznać, że to dość przygnębiająca historia. Zwłaszcza pierwsza część książki zrzuca na barki bohatera całą serię nieszczęść, pod którymi ugiąłby się nawet dorosły – już na trzeciej stronie Demon stwierdza: „mamy tu już dość wątków, by spierdzielić więcej niż jedno życie, a to dopiero początek”. Jednak autorka wskazuje też na wartość ciężkiej pracy, sztuki i sportu dla rozwoju osobowości. W tym bagnie nieprawości można natrafić na prawdziwe perły, co prawda nieliczne, ale przez to tym bardziej wartościowe: przyjaciele, nauczyciele, dalecy krewni, których troska dodaje sił, aby podjąć trud pokonania kolejnej przeszkody. Kingsolver kreuje nietuzinkowych bohaterów, a wśród nich mężczyznę z okiem na gardle, chłopca dającego życie setkom szkieletów, maleńkiego staruszka na wózku i jego „straszną” dwumetrową siostrę. Są tu ludzie, na których Demon może się oprzeć, i są tacy, którzy ściągają go na samo dno.

„Demon Copperhead” zapewnia wiele godzin angażującej i skłaniającej do przemyśleń lektury. Obnaża wady systemu i ludzkie niedoskonałości, ale pokazuje też niespotykaną siłę ducha i wolę walki. Tylko czy to wystarczy, żeby podnieść się z dna? Przekonajcie się sami.

Agnieszka Kruk