Iwan IV Groźny, czyli „Państwo to ja” à la Russe.

Hrabia Tołstoj pracował nad tą książką ponad 10 lat. Jej akcja toczy się w szesnastowiecznej Rusi i jest pretekstem do ukazania kulis wzmacniającej się władzy absolutnej monarchy bliskiego Bogu. Iwan IV docenia aparat terroru. Rządzi za pomocą przemocy i groźb zsyłek na świeżo eksplorowane bezludzia Syberii. A to, co wprowadzi car Iwan Groźny, wejdzie do kanonu represji kolejnych rosyjskich dyktatorów.

Głównych bohaterów jest dwóch. Pierwszy - tytułowy, to młodzian piękny, mężny i szlachetny. Srebrny to chodzący ideał z ludowego eposu, rycerz-wojownik o nadludzkiej sile i harcie ducha. Drugi heros zaś jest bezwględnym autokratą. To wspomniany car despota, o którym powstanie najwięcej pieśni.

Postaci i akcja w „Księciu Srebrnym” są mocno osadzone w realiach epoki. Dużo tu folkloru - obyczaje, zabobony, powiedzonka oraz przyśpiewki. W „Srebrnym” znajdziemy też sporo elementów fantastycznych. Baśniowa jest choćby technika tworzenia postaci: szlachetny vs. tyran, a każda postać ucieleśnia dobro lub zło. Na porządku dziennym są czary, gusła oraz siły nadprzyrodzone - „zuch jedną ręką chwycił linę, a drugą objął pień drzewa i zatrzymał statek”.
Powieść Tołstoja to też ludowy moralitet - „sokół ma swój lot, łabędź też swój.” jest baśnią na tle panoramy Rusi sprzed wieków.
Słowem klasyka: rosyjski kawior z jesiotra z szampanem i szczyptą magii. Warto skosztować!

Iwan IV Groźny, czyli „Państwo to ja” à la Russe.

Hrabia Tołstoj pracował nad tą książką ponad 10 lat. Jej akcja toczy się w szesnastowiecznej Rusi i jest pretekstem do ukazania kulis wzmacniającej się władzy absolutnej monarchy bliskiego Bogu. Iwan IV docenia aparat terroru. Rządzi za pomocą przemocy i groźb zsyłek na świeżo eksplorowane bezludzia Syberii. A to, co...

Całkiem przypadkowo sięgnęłam po książkę zupełnie genialną. Na przepastnych półkach ze starymi książkami czekał na mnie prawdziwy książę, zupełnie jak z bajki. Niczym prawdziwy rycerz na białym koniu i w czarnej obwolucie podbił moje serce i uwolnił z wysokiej wieży przeciętnych czytadeł.

Zbroja owego rosyjskiego szlachcica uszyta jest z honoru, oddania, miłości do kraju, Boga i jego przedstawiciela na ziemi – cara Iwana IV. Hełm jego skrywa głowę mądrą i pokorną, a wypełnioną ideałami. Nikita Romanowicz Srebrny to prawdziwy książę i jak na prawdziwego księcia przystało, jest zupełnie zmyślony.

Całą recenzje przeczytasz tutaj:
rzeczokulturze.blogspot.com/2016/02/ksiaze-z-bajki.html

Całkiem przypadkowo sięgnęłam po książkę zupełnie genialną. Na przepastnych półkach ze starymi książkami czekał na mnie prawdziwy książę, zupełnie jak z bajki. Niczym prawdziwy rycerz na białym koniu i w czarnej obwolucie podbił moje serce i uwolnił z wysokiej wieży przeciętnych czytadeł.

Zbroja owego rosyjskiego szlachcica uszyta jest z honoru, oddania, miłości do kraju,...

Rosyjscy pisarze i poeci sprzed 1-2 stuleci dotychczas mnie nie zawiedli – Lermontow, Puszkin, Dostojewski, Bułhakow... i teraz Aleksy Konstantynowicz Tołstoj. <3

Ta ognistość, dzikość i rozedrganie!
Wiele się tutaj dzieje, aż za wiele – walki, tortury, pożary, uczty, pościgi oraz katusze miłosne. :P

I te przepyszne opisy! Sugestywne wnętrza z misternymi kolumnami, płonącymi świecami, ikonami i ze światłem igrającym na złoceniach; ubiory dworskie kapiące od złota i drogocennych ozdób; bajeczne uczty – żurawie w sosie korzennym, koguty w rosole i z imbirem, cietrzewie z szafranem, alikant, małmazja... mmm, aż ślinka cieknie!

"Książę Srebrny" jest mieszanką wpływów Wschodu i Zachodu. Z jednej strony, to romantyczna powieść heroiczna inspirowana średniowiecznymi romans de geste (wyczuwam tu Waltera Scotta :P),z drugiej wyraźnie wyczuwalny jest wpływ baśni ludowych (cytaty z przyśpiewki o carewiczu Iwanie oraz wzmianka żar-ptaku kojarząca mi się z jedną z moich ukochanych baśni dzieciństwa <3).

Aleksiej Tołstoj znakomicie naszkicował swoim piórem postaci historyczne: Iwan (majstersztyk!),Godunow (istotnie lubię tę postać historyczną, jeden z niewielu sensownych carów rosyjskich, chociaż panował niedługo; literackiego Godunowa już mniej – taki śliski węgorz),Wiaziemski (znacznie sympatyczniejszy niż jego historyczny odpowiednik, wszak miał usprawiedliwienie – wielka ognista miłość do Heleny),Maluta Skuratow (brrr!),Fiedor Basmanow, Iwan Kolco (a to ci gagatek! Gdyby nie Tołstoj nawet nie wiedziałabym, że taki ataman kozacki naprawdę istniał)…

Car Iwan został świetnie sportretowany. Skupia w sobie niczym kryształ przejaskrawione cechy, w moim przekonaniu rosyjskie – czołobitnej i żarliwej wiary z podejrzliwością, nieustępliwym i zimnym, a równocześnie płomiennym i gorącym sercem. Straszliwa mieszanka.
Iwan IV Groźny, zarówno ten historyczny, jak i ten wykreowany przez hrabiego Tołstoja, jest też personifikacją mojego atawistycznego lęku przed Rosją, a ściślej jej systemem rządów. :P

Afanasij Wiazemski… może i łajdak, ale jaki smakowity łajdak! <3 Który dla miłości jest w stanie zrobić wszystko i te płonące czarne oczy… :P Trochę mi żal było księcia, gdyby go Helena zechciała, może nie narobiłby tylu okrucieństw i jego losy potoczyłyby się inaczej.

Czy Sienkiewicz aby nie znał dzieła Tołstoja? Kniaź Afanasij to wypisz wymaluj Bohun! (wizualnie i charakterologicznie obaj są niemal identyczni :P) Zaś porwanie Heleny przez Wiazemskiego = porwanie jej imienniczki przez Jurko. (Wujek Google mi żadnych wyników w tym względzie nie zwrócił, może na rosyjskich stronach coś jest, niestety nie władam tym językiem)
Młody Domogarow w roli Bohuna idealnie nadałby się także na księcia Afanasija. :P

Gorzej natomiast z postaciami wymyślonymi przez hrabiego. Trochę płaskie są, aczkolwiek tłumacz dzieła Tołstoja już przygotował się zawczasu na ten argument, wyjaśniając, że był to zabieg celowy hrabiego Aleksieja. "Książę Srebrny" miał być baśnią, miał nieść ze sobą przesłanie moralne.

Książę Srebrny to taki Garry Stue, jednak nawet znośny. Uwaga, SPOILER: Ubawił mnie jego pomysł powrotu po uwolnieniu do Słobody i stawienia się przed carem – poczucie honoru już na granicy idiotyzmu. Miał Nikitka szczęście, że car w swej łaskawości nie skazał go na tortury. :P

Helena to nic specjalnego – ot taki wabik na mężczyzn. Trochę dziwię się Afanasijowi, ale też i miłość nie wybiera, a dziewka krasna wszak była. :P

Morozow! O, ten to się udał Tołstojowi. Świetnie pokazano jego dumę, nieugiętość. Uwaga, SPOILER: Jego zachowanie na uczcie, gdy go przystrojono w błazeński strój – miodne! Aż zacierałam ręce, gdy pod pretekstem opowiastek trefnisia powiedział carowi wszystko. :P

Kolejną postacią, której istnienie mnie niesamowicie uderzyło i stanowiło kontrast z całą resztą ludzi w Moskwie, był Wasilij Błażenny. Oto jurodiwy - Szaleniec Boży. Człowiek, który, chociaż bez butów, w lichej sukmańczynie, był w stanie wzbudzić podziw i szacunek nie tylko prostego ludu, ale i krwawych opriczników, a także strach i coś na kształt respektu ze strony cara.
Nic dziwnego, wszak, jak na to wskazuje jego imię i przydomek oraz aura świętości, jego inspiracją był sam Bazyli Błogosławiony.

Na zakończenie - jakżebym mogła nie polecić tej książki? Jednak tylko czytelnikom dojrzalszym, w dodatku obeznanym z kulturą i mentalnością rosyjską.

Słuchałam podczas lektury piosenkę „Quand Les Hommes Vivront D'amour” – na swój ironiczny sposób pasuje do treści powieści Tołstoja.... o tak, gdyby ludzie byli w stanie żyć samą miłością, nie byłoby nieszczęść na świecie…
Natomiast przy fragmentach z Afońką polecam słuchać "Dumkę Bohuna" - "Oj czyj to kiń stoit'" w wydaniu Romana Radziwonowicza. ;)

Rosyjscy pisarze i poeci sprzed 1-2 stuleci dotychczas mnie nie zawiedli – Lermontow, Puszkin, Dostojewski, Bułhakow... i teraz Aleksy Konstantynowicz Tołstoj. <3

Ta ognistość, dzikość i rozedrganie!
Wiele się tutaj dzieje, aż za wiele – walki, tortury, pożary, uczty, pościgi oraz katusze miłosne. :P

I te przepyszne opisy! Sugestywne wnętrza z misternymi kolumnami,...

Zaczyna się niczym rycerski romans: szlachetny książę wraca z wojny (konkretnie wojny litewsko–rosyjskiej w drugiej połowie XVI w). Wraca w glorii chwały. Dokonywał bohaterskich czynów, nie szczędził życia za ojczyznę. Teraz ma się widzieć z carem aby zdać mu relację. Ale marzy tylko o jednym – zobaczyć się z dawna nie widzianą ukochaną. Gdy dociera do Moskwy, okazuje się, że sytuacja jest zgoła inna niż sobie wyobrażał.
Dalsze losy tytułowego księcia Srebrnego nie stanowią jedynej osi powieści. Co więcej, nasz bohater nie odgrywa roli pierwszoplanowej. Odnosi się wrażenie, że stanowi w zasadzie rodzaj kontrastu dla innych.
W tym czasie w Rosji szaleje oprycznina. Z rozkazu cara watahy mołojców zaprowadzają nowy porządek mordując, paląc i grabiąc wszystkich uznawanych za wrogów władzy. Nie ma dla nich świętości, nie ma nad nimi prawa. Nie świadomy niczego Srebrny staje oko w oko z nowym wrogiem, innym niż na wojnie. Podstępnym, bezlitosnym i bezkarnym, który książęce zasługi dla ojczyzny ma gdzieś.
Akcja książki początkowo podąża dość przewidywalnymi ścieżkami. Im dalej, robi się ciekawiej i bardziej zaskakująco.
Jednak nie fabuła jest najsilniejszą stroną powieści. Największe wrażenie robi opis obyczajów i życia dworskiego panujących w Słobodzie Aleksandrowskiej, podmoskiewskiej siedzibie cara Iwana IV Groźnego. Tołstoj nie ma wątpliwości – władca to psychopatyczny okrutnik. Jego ofiarą może być każdy. Zaproszeni na carski obiad nie mogą być pewni czy to akt łaski czy wyrok śmierci. Podobnie jest z bohaterami tej powieści. Nie wiem czy zastaniemy ich na końcu książki.
Bardzo ciekawy i sugestywny obraz Rosji tamtych czasów. Daje wiele do myślenia w kontekście aktualnych wydarzeń w tym kraju.
Szkoda, że „Książę Srebrny” to jedyna powieść Aleksieja K. Tołstoja. Główna jego twórczość to dramaty, w części poświęcone również okresowi rządów Iwana Groźnego.

Zaczyna się niczym rycerski romans: szlachetny książę wraca z wojny (konkretnie wojny litewsko–rosyjskiej w drugiej połowie XVI w). Wraca w glorii chwały. Dokonywał bohaterskich czynów, nie szczędził życia za ojczyznę. Teraz ma się widzieć z carem aby zdać mu relację. Ale marzy tylko o jednym – zobaczyć się z dawna nie widzianą ukochaną. Gdy dociera do Moskwy, okazuje się,...

Sugestywny obraz Rosji za Cara Iwana Groźnego. Historia zmagania się bojara z poczuciem lojalności do władzy wobec obłąkańczych zachowań cara. Interesujący stosunek Rosjan do wszelkiej zwierzchności tłumaczący bardzo wiele i dzisiaj.

Sugestywny obraz Rosji za Cara Iwana Groźnego. Historia zmagania się bojara z poczuciem lojalności do władzy wobec obłąkańczych zachowań cara. Interesujący stosunek Rosjan do wszelkiej zwierzchności tłumaczący bardzo wiele i dzisiaj.

fascynujące.po prostu.

fascynujące.po prostu.