"Każdy, kto żyje z dala od polarnych czap lodowych, musiał - spoglądając pod nogi - widzieć mrówki i z pewnością musiał słyszeć historie o tych społecznych owadach, szczególnie te opowiadające o ich związku z człowiekiem". Tym zdaniem rozpoczyna się świetna, fascynująca, wybitna książka autorstwa światowej sławy myrmekologa Edwarda O. Wilsona. Książka jest niemal doskonała i niemal wad pozbawiona, prawie idealna.
Dzieło rozpoczyna wstęp (z niego pochodzi pierwsze zdanie tej opinii) pt. "Rządy mrówek". Po nim następuje dwadzieścia sześć interesujących rozdziałów o mrówkach i autorze książki. Pierwszy rozdział ma tytuł "O mrówkach i ludziach - moralność i zwycięstwo" ostatni "Mrówki, które żyły obok dinozaurów". Po ostatnim rozdziale odnajdziemy podziękowania autora, bibliografię, indeks i notę biograficzną o Edwardzie O. Wilsonie. Książka zawiera liczne ilustracje - rysunki oraz fotografie. Na szczególną uwagę zasługują znakomite rysunki wybranych gatunków mrówek autorstwa Kristen Orr.
Książkę czyta się z prawdziwą przyjemnością. Dzięki niej odkryjemy niezwykły, tajemniczy, arcyciekawy świat mrówek oraz dowiemy się wielu faktów z życia autora. Książka zasługuje na bardzo, bardzo wysoką notę, na ocenę bliską maksymalnej.

"Każdy, kto żyje z dala od polarnych czap lodowych, musiał - spoglądając pod nogi - widzieć mrówki i z pewnością musiał słyszeć historie o tych społecznych owadach, szczególnie te opowiadające o ich związku z człowiekiem". Tym zdaniem rozpoczyna się świetna, fascynująca, wybitna książka autorstwa światowej sławy myrmekologa Edwarda O. Wilsona. Książka jest niemal doskonała...

O życiu mrówek i ich rodzajach mało wiedziałam.
Pasjonat gawędzi o nich ciekawie.
Po lekturze przeraża mnie ich wymieranie.
One też?

O życiu mrówek i ich rodzajach mało wiedziałam.
Pasjonat gawędzi o nich ciekawie.
Po lekturze przeraża mnie ich wymieranie.
One też?

Świat bez samców

Przygodę życia w nauce może zbudować chyba wyłącznie pasja, ciężka praca i cierpliwość. Przez niemal osiem dekad Edward O. Wilson zgłębiał świat mrówek. Zaczął jako dziecko w przedwojennej Alabamie od buszowania na pobliskich łąkach. Widział dużo, był wszędzie, odkrył sporo i wiedzą biologiczną dzielił się w licznych publikacjach. Jego ostatnia książka „Opowieści ze świata mrówek” to piękna i bogata fascynującymi treściami opowieść przyrodnicza o życiu dziesiątek gatunków mrówek, które taksonomiczną liczebnością deklasują gromadę ssaków. Hodują grzyby, zajmują się rolnictwem, potrafią dorosłemu człowiekowi zaaplikować wielotygodniową chorobę, trudnią się niewolnictwem, a ich samce stanowią właściwie wyłącznie zbiorniki na plemniki. Książka jest połączeniem elementów autobiografii, opisu procesu poszukiwania rozwiązania zagadek myrmekologii i ciekawostek, które zdumiewają początkującego ‘mrówko-hobbystę’. Z reguły mi taka mieszanka przeszkadza w jednym tekście. Ale wartość tego tekstu wynika m.in. z faktu, że takie przeplatanie narracji jest w nim akurat dodatkowym atutem.

Piękno opowieści można podsumować prosto – musiałem sobie dawkować kolejne rozdziały, by za szybko nie skończyła się przygoda. Wilson potrafi przykuć uwagę, wciągnąć czytelnika w detale opisami, które nikogo nie pozostawią obojętnym. Badania nad chemiczną komunikacją, mechanizmami orientacji w przestrzeni, sposobami utrzymywania w ryzach kastowej struktury czy gama morfologicznych adaptacji, po brzegi wypełniają tę niewielką książkę. Wilson nie musi nic udowadniać, silić się na łatwy poklask, skoro dysponuje magnetyzmem niesłabnącej pasji poznawczej. A to akurat jest bardzo zaraźliwe – aż chce się przejść w pozycję horyzontalną i rozpocząć samodzielne obserwacje świata, który w skali człowieka umyka uwadze!

Długa życiowa perspektywa pozwoliła Wilsonowi z ogromnego doświadczenia zbudować pogłębione obserwacje bogactwa ekosystemów, które w przypadku mrówek zaprowadziły go do nieoczywistego wniosku, który musi deformować sens powierzchownych powiedzeń w stylu ‘pracowity jak mrówka’ (*). Specjalizacja ewolucyjna prowadząca do statusu superogranizmu, zapewniła sto milionów lat sukcesu tej owadziej rodziny, którą trzeba najpierw zrozumieć, by ostrożnie budować analogie z innymi kladami. Tym jednym dłuższym cytatem chciałbym pokazać, jak Wilson sprawnie, jednoznacznie i w punkt ustanawia kontekst korzystając z socjobiologicznego namysłu interdyscyplinarnego:

„Nie potrafię sobie wyobrazić nawet jednej rzeczy w życiu mrówek, którą my – ludzie – moglibyśmy lub powinniśmy starać się naśladować w dążeniu do ulepszania siebie.

Po pierwsze – wszystkie mrówki aktywnie biorące udział w społecznym życiu kolonii to samice. Jeśli chodzi o ludzi, jestem zagorzałym feministą. Jednak trudno nie zauważyć, że u mrówek w ciągu 150 milionów lat ich ewolucji ich płciowy liberalizm gnał na oślep. Samice mają tu kontrolę totalną. Wszystkie mrówki, które widzisz przy pracy, które eksplorują otaczające środowisko, które prowadzą wojny (co istotne – wojny totalne i mrówkobójcze),są samicami. Mrówki płci męskiej to w porównaniu do nich osobniki dość żałosne. Mają skrzydła pozwalające im latać, wielkie oczy i genitalia oraz małe mózgi. W żaden sposób nie pomagają swoim matkom i siostrom w pracy, a ich jedyną funkcją w życiu jest zaplemnienie królowych-dziewic z innych kolonii w trakcie lotów godowych.

Stawiając sprawę tak prosto, jak tylko się da – samce mrówek nie są niczym więcej, jak latającymi pociskami pełnymi spermy.”

Wspomniane ciekawostki. Jest ich bardzo dużo i spełniają dobrze przemyślaną rolę ustanowienia ram dla zmienności etologii i morfologii mrówek. Ograniczę się do przywołania jednego faktu (by frajdę z lektury pozostawić innym),kontynuując wątek z cytatu. Królowa mrówek grzybiarek przez całe długie (nawet 15-letnie) życie przechowuje w organizmie do 300 mln plemników, które sukcesywnie uwalnia by powołać na świat kolejne samice, których liczebność może osiągnąć jakieś 200 milionów. Gdyby podobnie wyglądało ludzkie życie intymno-prokreacyjne – jak bardzo inaczej funkcjonowałaby gospodarka i bytowanie Homo sapiens! Profesor w kilku urokliwych przykładach codzienności myrmekologa pokazał, jak subtelna i twórcza musi być specyfika odsłaniania tajemnic życia konkretnych gatunków. W z reguły kilkumilimetrowym ciele owada należy na przykład wykryć miejsce produkcji konkretnych feromonów, wyekstrahować ich minimalne ilości i przetestować działanie na konkretnej społeczności. Tak uczymy się owadziego języka obfitującego w tropy obce naszemu gatunkowi.

Świat mrówek jest niebezpieczny (jeśli skupić się na konkretnym osobniku),nastawiony na zbiorowy sukces i wciąż nie w pełni poznany. Wilson do książki wybrał drobny wycinek posiadanej o nich wiedzy. Z dystansem obiektywnego badacza i jednocześnie nieukrywaną fascynacją, odmalował niezbędny biologicznie poziom życia ziemskiego; taki porządkujący wiele składników ekosystemów – od tropików po tundrę.

„Opowieść ze świata mrówek” zawiera trochę zdjęć z kolekcji autora i przede wszystkim bardzo pomocne rysunki morfologii różnych gatunków mrówek. Niestety wydawnictwo CCP, zgodnie z polską niechwalebną tradycją, zrezygnowało z bardzo pomocnego indeksu rzeczowego, który dopełnia całości tylko w angielskim wydaniu. Wciąż jednak to bezcenna i obowiązkowa lektura dla każdego przyrodnika-amatora.

BARDZO DOBRE z dużym plusem - 8.5

=======

* Jeżeli potraktować poważnie role społeczne mrówczych płci i założyć pełną transpozycję analogii między gatunkami, to powinno być zabronione używanie rodzaju męskiego dla przymiotnika w tym powiedzeniu. :)

Świat bez samców

Przygodę życia w nauce może zbudować chyba wyłącznie pasja, ciężka praca i cierpliwość. Przez niemal osiem dekad Edward O. Wilson zgłębiał świat mrówek. Zaczął jako dziecko w przedwojennej Alabamie od buszowania na pobliskich łąkach. Widział dużo, był wszędzie, odkrył sporo i wiedzą biologiczną dzielił się w licznych publikacjach. Jego ostatnia książka...

Książka krótka, mimo to zawiera sporo wypełniaczy treści. Szybko się czyta, jakby każdy rozdział miał być osobnym artykułem.

Same opowieści o mrówkach fascynujące. Odpowiednie również dla młodszych czytelników.

Książka krótka, mimo to zawiera sporo wypełniaczy treści. Szybko się czyta, jakby każdy rozdział miał być osobnym artykułem.

Same opowieści o mrówkach fascynujące. Odpowiednie również dla młodszych czytelników.

Nauce znanych jest ok. 15 500 gatunków mrówek, ale według różnych szacunków, o których w książce wspomina sam Wilson, prawdziwa liczba ich wszystkich może sięgać 25 000. Wybitny, niestety już nieżyjący, myrmekolog i biolog Edward Owen Wilson w „Opowieściach ze świata mrówek” prowadzi nas przez niesamowity świat tych drobnych owadów, które swym zróżnicowaniem, specjalizacją oraz złożonością struktur społecznych wprawiają w zdumienie i podziw.

Pozycja jest dość cienka, choć bogata w mnóstwo interesujących informacji. To taka zapowiedź tego, co nas czeka, gdy sami zagłębimy się w eksplorację fascynujących mrówczych krain. Wilson w znakomity sposób łączy sporą dawkę wiedzy z jej lekkostrawnością. Popularyzuje myrmekologię w taki sposób, że chce się chłonąć więcej i więcej, ale nie czujemy nigdy przesytu nadmiarem szczegółów biologicznych i suchych faktów. To doskonała lektura dla czytelników w każdym wieku, zarówno dla zupełnych laików, jak również dla tych, którzy o biologii i zwierzętach przeczytali już kilkanaście czy kilkadziesiąt tytułów.

Ogromną zaletą książki są zawarte w niej liczne zdjęcia i ilustracje (choć wszystkie czarno-białe),które przybliżają dużą część omawianych gatunków mrówek. Nie brakuje również fotografii z życia samego autora. Myrmekolog wdzięcznie przeplata ciekawostki o mrówkach ze swoją biografią, dzieciństwem, początkami w roli naukowca i późniejszymi doświadczeniami. Czyta się to naprawdę przyjemnie i trudno się spostrzec, gdy dociera się do końca lektury.

„Opowieści ze świata mrówek” to dobra pozycja, by dzieciaki zarazić bakcylem nauki i biologii, ale też dla dorosłych, by miło spędzić czas, czytając o drobnych owadach, których na co dzień nie zauważamy, a które żyją obok nas.

Nauce znanych jest ok. 15 500 gatunków mrówek, ale według różnych szacunków, o których w książce wspomina sam Wilson, prawdziwa liczba ich wszystkich może sięgać 25 000. Wybitny, niestety już nieżyjący, myrmekolog i biolog Edward Owen Wilson w „Opowieściach ze świata mrówek” prowadzi nas przez niesamowity świat tych drobnych owadów, które swym zróżnicowaniem, specjalizacją...

Nie spodziewałam się, że ta książka tak szybko mi wejdzie i jestem bardzo pozytywnie zaskoczona, bo - umówmy się - mrówki nie są na szczycie moich zainteresowań. Rozdziały są krótkie i książka ma nieco ponad 200 stron, ale jak dla mnie Pulitzer autora jest faktycznie zasłużony, bo czyta się to jak opowieść - podczas lektury nawet nie zwróciłam uwagi, że to książka popularnonaukowa (co naprawdę mi się nie zdarza). No i tak, jak myślałam - tłumaczenie jest w punkt, łacina pisana poprawnie, więc nawet nie ma się do czego przyczepić. Czytając poznajemy ogólny zarys rozwoju pasji autora i różne historie ze świata mrówek, jedna lepsza od drugiej. Mamy na przykład mrówki, które zajmują się wypasem, ale też takie, które porywają niewolników do swoich gniazd. Czy to nie brzmi jak science fiction? Polecanko!

Nie spodziewałam się, że ta książka tak szybko mi wejdzie i jestem bardzo pozytywnie zaskoczona, bo - umówmy się - mrówki nie są na szczycie moich zainteresowań. Rozdziały są krótkie i książka ma nieco ponad 200 stron, ale jak dla mnie Pulitzer autora jest faktycznie zasłużony, bo czyta się to jak opowieść - podczas lektury nawet nie zwróciłam uwagi, że to książka...

Stary profesor,pasjonat swojej dziedziny, gawędzi o mrówkach.

Stary profesor,pasjonat swojej dziedziny, gawędzi o mrówkach.