To szczegółowe opracowanie historyczne, które skupia się na życiu i osiągnięciach Napoleona Bonaparte.

To szczegółowe opracowanie historyczne, które skupia się na życiu i osiągnięciach Napoleona Bonaparte.

Na filmie Rydleya Scotta zabrakło mi przede wszystkim fragmentów opisujących umysł Napoleona, takich jak te:

Siła i stałość natężenia uwagi należała do cech charakterystycznych umysłu Bonapartego (oprócz wszechstronności i przenikliwości jego geniuszu). Mógł on spędzać po 18 godzin z rzędu przy pracy zajęty bądź jednym przedmiotem, bądź wieloma różnymi. Nigdy nie widziałem, aby miał umysł zmęczony, pozbawiony polotu nawet podczas zmęczenia fizycznego (…) a nawet w gniewie. Nigdy żadna sprawa nie potrafiła go oderwać od rozpoczętych prac lub pochłonąć całkowicie jego umysł.
(...)
On sam porównywał swą głowę do szafy, w której każdy przedmiot ma wyznaczone miejsce:
- Kiedy chcę przerwać jakąś sprawę zamykam jej szufladę i otwieram inną, nigdy sprawy nie mieszają się, nie przeszkadzają mi i nie męczą mnie.
Jeśli chcę spać, zamykam wszystkie szuflady i śpię.
Istotnie Napoleon mógł zasnąć, gdzie tylko i kiedy tylko zapragnął.
Bonaparte znał stan każdego wydziału ministerialnego – lepiej od samego ministra, a szczegóły spraw w każdym biurze były mu nie gorzej znane niż jego dyrektorowi.
(...)
Napoleon uczył się na pamięć nazwisk żołnierzy składających się na oddział armii, pomagało mu to znakomicie do poznania żołnierza i do sprawienia mu przyjemności, że został wyróżniony przez swego generała – wiadomo, że Cezar znał nazwiska wszystkich swych centurionów.
(...)
Ludzie zamiast pychy (tak często towarzyszącej potędze) napotykali u Napoleona – ciekawość.

Ale nie ma co narzekać na Ridleya Scotta, przecież ten reżyser ma już 86 lat!

Na filmie Rydleya Scotta zabrakło mi przede wszystkim fragmentów opisujących umysł Napoleona, takich jak te:

Siła i stałość natężenia uwagi należała do cech charakterystycznych umysłu Bonapartego (oprócz wszechstronności i przenikliwości jego geniuszu). Mógł on spędzać po 18 godzin z rzędu przy pracy zajęty bądź jednym przedmiotem, bądź wieloma różnymi. Nigdy nie...

Roger Peyre 1848-1923 [2] był francuskim profesorem nadzwyczajnym historii i geografii w Lycée Charlemagne, autorem 18 książek i licznych artykułów popularno-naukowych, a ponadto: krytykiem i historykiem sztuki, członkiem zarządu Société de géographie commerciale de Paris, prezesem Société des études historique, członkiem jury rekrutacji na Międzynarodową Wystawę 1900, korespondentem zagranicznym Regia Deputazione di Storia Patria w Turynie, członkiem Towarzystwa Studiów Włoskich, Stowarzyszenia Zachęty do Badań Greckich, Komitetu Przyjaciół Zabytków Paryża i Komitetu Organizacyjnego Kongresu Edukacji Rysunkowej Paryża [3]. Po pierwszy tom jego książki o Napoleonie sięgnąłem zachęcony wysokimi ocenami na goodreads.com i „do konsumpcji” wybrałem wersję w postaci książki czytanej.

Pierwsza część opowieści Napoleon i jego epoka zatytułowany Bóg wojny obejmuje lata (1769-1804) czyli od urodzin Napoleona Bonaparte do uzyskania tytułu Pierwszego Konsula. Wczesne etapy życia przyszłego cesarza potraktowane zostały dość powierzchownie, ale później wydarzenia i towarzyszące im realia gospodarcze, polityczne oraz militarne są przedstawiane zarówno coraz szerzej, jak i bardziej dogłębnie.

Biorąc pod uwagę, iż mamy do czynienia z dosłownie wiekowym opracowaniem, miałem sporo obaw co do tego, czy dzieło Rogera Peyre’a zdołało się oprzeć upływowi czasu. I faktycznie – już po odsłuchaniu pierwszych rozdziałów widać, iż książka wyraźnie trąci myszką. No - nie dziwota – przez dwa wieki nawet historia się zmieniła. Inna jest jej metodologia, inne oczekiwania, inne perspektywy oglądu różnych jej aspektów… Inną wagę niż kiedyś przywiązuje się zarówno do poszczególnych źródeł historycznych, jak i do różnych aspektów rzeczywistości. Inne są oceny, inna moralność. Wszystko jest mniej lub bardziej inne. A jednak, mimo ewidentnej archaiczności, nie tyle nawet narracyjnej, językowej, co warsztatowej, mimo delikatnie mówiąc braku obiektywności, opowieść Peyre’a stopniowo mnie wciągnęła i naprawdę w niej zasmakowałem. Co ciekawe, w miarę poznawania książki, cały czas będąc świadomym ograniczeń wynikających ze staroświeckiego podejścia autora do źródeł i ich interpretacji, z jego sposobu percepcji nie tylko historii, ale i rzeczywistości w ogóle, coraz bardziej przekonywałem się, iż to dzieło ma swoją wagę i dla dzisiejszego odbiorcy. Oczywiste braki wynikające z samej daty jego powstania nadrabia rzeczami, których w nowych opracowaniach nie uświadczymy, a z których jedną z ważniejszych jest docenienie uczuć. Uczuć i emocji zarówno w ujęciu indywidualnym, jak i zbiorowym, co często ucieka współczesnym autorom opracowań dotyczących zwłaszcza militarnych aspektów historii. Jest tu jakaś sprzeczność – o ile wiele grup korzystających z pomocy nauk społecznych, od polityków począwszy, a na sprzedawcach skończywszy, przyswoiło już sobie, że większość wszelkich decyzji jest podejmowana irracjonalnie i racjonalizowana dopiero po ich zapadnięciu, to jakoś dzisiejsi historycy, zwłaszcza ci podchodzący do tematu „naukowo”, często mają z tym problem. Roger Peyre z kolei daje nam możliwość poznania dawnego podejścia do historii i docenienia jego zalet.

Profesor Roger Peyre w Bogu wojny czyni wiele cudownie zwięzłych i zarazem wyczerpujących, trafionych w punkt podsumowań, jak na przykład to, że Napoleon popełnił błąd, gdy niepotrzebnie sam się poniżył koronując się na cesarza, chociaż mógł tak jak Cezar sprawić, że z czasem jego nazwisko samo stanie się tytułem. Co zadziwiające, pomimo ogólnej przestarzałości dzieła, pewne wnioski w nim zawarte są wciąż niespodziewanie aktualne. Na przykład uderzająco na czasie jest w XXI wieku konstatacja, iż o ile od czasów krucjat po stronie Zachodu zaszła kolosalna przemiana nie tylko w sposobie uzbrojenia czy taktyki, ale i motywacji, pojmowaniu świata, moralności, traktowaniu przeciwników i stosunku do obcych, to w świecie muzułmańskim wszystko pozostało po staremu. Równie zadziwiające są rozważania na temat prawa, zarówno w ujęciu systemu jak i poszczególnych norm. Chciałoby się powiedzieć aż nazbyt wielu współczesnym politykom i prawnikom – cofnijcie się, bo zbłądziliście! Z kolei wręcz szokujące jest, iż cytaty z wypowiedzi Napoleona można często wprost wykorzystać jako miażdżące argumenty przeciwko tym dzisiejszym polskim politykom i ugrupowaniom, które podburzają Unię do działań przeciwko Polsce. I jest takich smaczków więcej. Jak niewiele się zmienia w pewnych mechanizmach społecznych i jak stare dzieła mogą być aktualne w najmniej spodziewanych aspektach!

Wbrew pozorom, wbrew temu z czym Napoleon jest kojarzony i wbrew tytułowi, nie jest to pozycja wartościowa dla zainteresowanych ściśle historią wojen i wojskowości. Z jednej strony opisy bitew są dalekie od tego, czego dziś oczekujemy nawet od zwykłych popularnych opracowań, a z drugiej, co ważniejsze, Napoleon w omawianym okresie prochu w żadnej dziedzinie wojskowości nie odkrył. Jego błyskawiczna kariera nie polegała na wymyśleniu nowych taktyk czy strategii, sposobu prowadzenia walki czy wojny. On po prostu w genialny sposób reagował na każdą niemal okazję, ryzyko i z niezwykłym wyczuciem antycypował decyzje swych przeciwników stosując jednak takie same sposoby prowadzenia wojny, jakie były i im znane, tyle że dużo bardziej ofensywnie i skutecznie. Myślę, że dziś dzieło Rogera Peyre’a bardziej niż dla fascynatów historii wojen jest wartościowe dla zainteresowanych ogólnie historią. Można dzięki niemu zobaczyć jak kiedyś oceniano oraz interpretowano różne okoliczności kariery Napoleona i jego poczynań w okresie dochodzenia do władzy absolutnej.

Oczywiście, dla odbiorców, którzy dotąd się w okres napoleoński specjalnie nie zagłębiali, książka przyniesie wiele nowych informacji, jednak ja za najcenniejsze dla mnie uważam refleksje, do których mnie sprowokowała, być może poprzez swą odmienność od prac współczesnych historyków. Niektóre nasuwające się przemyślenia sięgają do dość odległych tematów, bo choćby ewolucji zbrodni wojennych na przestrzeni dziejów, a nawet do obecnej wojny na Ukrainie.

Roch Siemianowski jak zwykle stanął na wysokości zadania i audiobook w pełni mnie czytelniczo usatysfakcjonował, ale nie powiem, żebym Boga wojny szczególnie polecał. Na pewno nie jest to lektura dla każdego. Dla tych, którzy chcą szybko zdobyć konkretną i jak najbardziej kompleksową wiedzę historyczną na pewno pierwszym wyborem powinno być jakieś rzetelne opracowanie współczesne. Z drugiej strony przyłączam się do tych, którzy oceniają Napoleona i jego epokę wysoko i mam nadzieję, że udało mi się przybliżyć Wam przyczyny takiego stanowiska

recenzja pierwotnie opublikowana na blogu, dokąd zapraszam na wymianę wrażeń z lektury i nie tylko https://klub-aa.blogspot.com/2022/07/napoleon-i-jego-epoka-tom-1-bog-wojny.html

Roger Peyre 1848-1923 [2] był francuskim profesorem nadzwyczajnym historii i geografii w Lycée Charlemagne, autorem 18 książek i licznych artykułów popularno-naukowych, a ponadto: krytykiem i historykiem sztuki, członkiem zarządu Société de géographie commerciale de Paris, prezesem Société des études historique, członkiem jury rekrutacji na Międzynarodową Wystawę 1900,...

Muszę się wytłumaczyć z niskiej oceny, zawyżam do 4 jako mój kompromis między zderzeniem z oczekiwaniami (szukałem biografii Napoleona) a realiami, czyli książką historyczną, którą jest (nie sprawdzałem, że nie jest tym czym miała być :),książką nabitą m.in. mnóstwem szczegółów dotyczących bitew i przemieszczania się wojsk, nie jestem znawcą, więc walorów historycznych pozycji nie umiem ocenić, ale wydaje mi się, że za dużo jest szczegółów bitew, które ani nie są wartością dla historyków, ani dla fanów strategii wojskowej (nie ten poziom)

Muszę się wytłumaczyć z niskiej oceny, zawyżam do 4 jako mój kompromis między zderzeniem z oczekiwaniami (szukałem biografii Napoleona) a realiami, czyli książką historyczną, którą jest (nie sprawdzałem, że nie jest tym czym miała być :),książką nabitą m.in. mnóstwem szczegółów dotyczących bitew i przemieszczania się wojsk, nie jestem znawcą, więc walorów historycznych...