Żydzi Gliwiccy
- Kategoria:
- historia
- Wydawnictwo:
- Muzeum w Gliwicach
- Data wydania:
- 2005-11-01
- Data 1. wyd. pol.:
- 2005-11-01
- Język:
- polski
- ISBN:
- 8389856085
Gliwice to miasto, w którym przez wieki obok różnych narodowości mieszkali także Żydzi. Procentowo stanowili niezbyt liczną grupę, jednak w widoczny sposób wpłynęli na rozwój miasta, zwłaszcza na rozwijający się w XIX w. przemysł. Wydawnictwo przedstawia powstanie i rozwój gminy żydowskiej w Gliwicach od najstarszych informacji pisemnych z końca XVII w., poprzez wiek XVIII i początek XIX – czas ograniczonych praw Żydów w państwie pruskim – po kolejne akty prawne doprowadzające do ich równouprawnienia i asymilacji w XIX w. Odmiana losu w latach 30. XX w. i Holokaust to kolejne tematy podjęte na kartach tej książki, w tym także sprawa „petycji Bernheima”, emigracji, narastającego ucisku i deportacji. Rok 1945 w Gliwicach stał się czasem istotnych przemian; spośród przedwojennej społeczności Żydów przeżyły w tym mieście jedynie osoby z małżeństw mieszanych, natomiast przybyli tutaj Żydzi z terenów wschodnich. Osobnym zagadnieniem poruszanym na łamach publikacji jest przedstawienie aspektów religijnych, w tym historii powstania synagogi gliwickiej oraz dwóch, dziś już zabytkowych, cmentarzy żydowskich. Opisane zostały także żydowskie organizacje społeczne i kulturalne oraz rozwój szkolnictwa.Dodatkowym walorem wydawnictwa jest zaprezentowanie materiałów archiwalnych dotyczących gliwickich Żydów, znajdujących się w różnych placówkach w kraju i za granicą oraz judaików znajdujących się w zbiorach Muzeum w Gliwicach.Publikacja stanowi zbiór tekstów wygłoszonych podczas konferencji „Żydzi gliwiccy” zorganizowanej w Muzeum w Gliwicach w listopadzie 2005 roku.Zawiera następujące artykuły: * Roger Lustig: The Jewish Civil Vital Records in the Gliwice Archive and their context * Helena Wajcman, Eleonora Bergman: Gmina Żydowska w Gliwicach. Inwentarz zespołu w Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie * Przemysław Nadolski: Historia osadnictwa Żydów w Gliwicach - sytuacja prawna Żydów na Śląsku do I wojny światowej * Bogusław Małusecki: Rodziny gliwickich przemysłowców pochodzenia żydowskiego - ich udział w życiu i rozwoju miasta * Przemysław Nadolski: Życie religijne, społeczne, organizacje kulturalne Żydów gliwickich w XIX i w pierwszych dziesięcioleciach XX w. * Jacek Schmidt: Udział członków gminy żydowskiej w życiu kulturalnym Gliwic * Halina Dudała: Szkolnictwo żydowskie w Gliwicach * Ewa Chojecka: Architektura synagogi w Gliwicach na tle XIX-wiecznej architektury synagogalnej Europy i Górnego Śląska * Magdalena Żmudzińska-Nowak: Dom przedpogrzebowy na nowym cmentarzu żydowskim - gliwickie dzieło Maxa Fleischera na tle innych jego realizacji w Europie Środkowej * Bożena Kubit: Rabini gliwiccy * Dariusz Walerjański:Zatarty ślad - dzieje cmentarzy żydowskich w Gliwicach * Julia Cartarius: The Jewish Community of Gleiwitz, 1933-1943 * Ryszard Kaczmarek: Narastanie antysemityzmu w prasie gliwickiej oraz górnośląskiej * Leszek Jodliński: Petycja Bernheima. Zwycięstwo Dawida nad Goliatem * Bogusław Tracz: Gliwice na trasie „marszu śmierci” * Wojciech Jaworski: Żydzi w Gliwicach po II wojnie światowej * Bożena Kubit: Judaika w zbiorach Muzeum w Gliwicach * Dariusz Walerjański: Kalendarium Żydów gliwickich
Porównaj ceny
W naszej porównywarce znajdziesz książki, audiobooki i e-booki, ze wszystkich najpopularniejszych księgarni internetowych i stacjonarnych, zawsze w najlepszej cenie. Wszystkie pozycje zawierają aktualne ceny sprzedaży. Nasze księgarnie partnerskie oferują wygodne formy dostawy takie jak: dostawę do paczkomatu, przesyłkę kurierską lub odebranie przesyłki w wybranym punkcie odbioru. Darmowa dostawa jest możliwa po przekroczeniu odpowiedniej kwoty za zamówienie lub dla stałych klientów i beneficjentów usług premium zgodnie z regulaminem wybranej księgarni.
Za zamówienie u naszych partnerów zapłacisz w najwygodniejszej dla Ciebie formie:
• online
• przelewem
• kartą płatniczą
• Blikiem
• podczas odbioru
W zależności od wybranej księgarni możliwa jest także wysyłka za granicę. Ceny widoczne na liście uwzględniają rabaty i promocje dotyczące danego tytułu, dzięki czemu zawsze możesz szybko porównać najkorzystniejszą ofertę.
Mogą Cię zainteresować
Książka na półkach
- 2
OPINIE i DYSKUSJE
Dzięki tej książce poznałam historię Żydów z Gliwic. Dowiedziałam się o wielu rzeczach, o których nikt nie wspomina.
M.in. o tym, że pierwsze nabożeństwa w społeczności żydowskiej odbywały się w udostępnionym przez jednego ze współwyznawców pomieszczeniu w narożnym domu przy ul. Plebańskiej. Później w latach 80. XIX w. należał on do znanego kupca o nazwisku Schlesingera. Dom ten graniczył od strony ulicy Średniej na prawo z posiadłością rękawicznika Bruderlicha a na dole znajdował się sklep Jacoba Handlera. 3 sierpnia 1809 uderzył w ten budynek piorun, ale nie wyrządził żadnych szkód.
Ciekawostką jest to, że w 1811 gmina żydowska kupiła parcelę przy Dolnych Wałów 15, ale władze miasta nie godziły się na budowę synagogi. Została zbudowana dopiero w latach 1859-1861, według projektu mistrzów murarskich Salomona Lubowskiego i Louisa Troplowitza - ojca Oscara Troplowitza (tego od kremu Nivea).
Synagoga podzieliła los tysięcy innych synagog w 1938 roku – spłonęła ogniem wznieconym przez członków SS w noc kryształową.
Obok synagogi stał zbudowany w 1924 r. żydowski dom starców. Twórcami projektu byli architekci Schönwald i Schober. Budynek stoi do dziś i obecnie znajduje się w nim komisariat policji.
Drugą rzeczą jaka mnie zaskoczyła, było to, że na Zatorzu żydowski fabrykant Oscar Huldschinski stworzył kolonię robotniczą dla swoich pracowników i wybudował tam dla nich kościół Św. Rodziny.
Dowiedziałam się też, że charakterystyczny budynek na ul. Bankowej 12 należał do rodziny żydowskich przedsiębiorców wywodzących się od Josefa Kleczewskiego. Kleczewski wybudował w Gliwicach fabrykę papieru i przez wiele lat działał jako radny miejski. Udzielał się również w licznych stowarzyszeniach i zrzeszeniach miejskich. W roku 1919 otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Gliwice. Po II wojnie światowej w kamienicy mieściła się m. in. drukarnia. Obecnie budynek znajduje się w rękach prywatnych.
Natomiast wybitny gliwicki architekt Karl Schabik zaprojektował takie budynki jak hotel Haus Oberschlesien (obecny UM),zielony półokrągły obiekt na Dolnych Wałów 22,
Liceum Eichendorffa (1930),dziś jeden z budynków Politechniki Śląskiej na Konarskiego, cmentarz centralny i wiele innych…
Bardzo zadziwił mnie przedwojenny wygląd obecnego NOT-u. Ten koszmarek był kiedyś bardzo ładną kamieniczką, w której mieszkała również znana rodzina żydowskich przemysłowców Friedländerów.
Gliwice były kiedyś bogatym w niezwykłą architekturę miastem nim zarżnęła je „radosna twórczość” komunistyczna i inne dziejowe „zarazy”, a wymieszana kulturowo ludność żyła tu ze sobą w symbiozie.
Wojna zniszczyła to wszystko bezpowrotnie.
Dzięki tej książce poznałam historię Żydów z Gliwic. Dowiedziałam się o wielu rzeczach, o których nikt nie wspomina.
więcej Pokaż mimo toM.in. o tym, że pierwsze nabożeństwa w społeczności żydowskiej odbywały się w udostępnionym przez jednego ze współwyznawców pomieszczeniu w narożnym domu przy ul. Plebańskiej. Później w latach 80. XIX w. należał on do znanego kupca o nazwisku Schlesingera....