Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka

Jak inaczej widzieli socjalizm Rosjanie niż my. Ja bardzo wierzyli. I jak bardzo zapadł się ich świat po pierestrojce kiedy przyszedł kapitalizm. Jak wielu wykształconym, mądrym ludziom zawalił się świat, bo okazało się, że wartości nie mają znaczenia a liczy się tylko kasa.

Jak inaczej widzieli socjalizm Rosjanie niż my. Ja bardzo wierzyli. I jak bardzo zapadł się ich świat po pierestrojce kiedy przyszedł kapitalizm. Jak wielu wykształconym, mądrym ludziom zawalił się świat, bo okazało się, że wartości nie mają znaczenia a liczy się tylko kasa.

Pokaż mimo to

Parafrazując słowa Jóżefa Stalina, a więc jednego ze "scenarzystów" tła historycznego książki: "jedna krzywda to tragedia, milion to statystyka". Swietłana Aleksijewicz w rozmowach z dziesiątkami bohaterów zadaje kłam temu stwierdzeniu. Historie konkretnych bohaterów dotyczą bowiem milionów mieszkańców byłego Związku Radzieckiego, których w ten czy inny sposób przeżuł system. Dla jednych tragedią jest utrata godności i życie poniżej oczekiwań w czasach kapitalizmu i konsumpcjonizmu. Dla innych dramat ma twarz zmarłej w imię idei lub prześladowanej przez władzę ukochanej osoby. Poruszające rozmowy z książki białoruskiej pisarki pokazują, że nadmierne oddanie ideologii i stawianie jej ponad jednostkę prowadzi do tragedii zarówno tych, którzy w nią uwierzyli, jak i tych którzy w pojedynkę są za mali, by przeciwstawić się systemowi.

Parafrazując słowa Jóżefa Stalina, a więc jednego ze "scenarzystów" tła historycznego książki: "jedna krzywda to tragedia, milion to statystyka". Swietłana Aleksijewicz w rozmowach z dziesiątkami bohaterów zadaje kłam temu stwierdzeniu. Historie konkretnych bohaterów dotyczą bowiem milionów mieszkańców byłego Związku Radzieckiego, których w ten czy inny sposób przeżuł...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

30
Po książki Swietłany sięgam wtedy, kiedy po pierwsze natchnie mnie na coś poważniejszego, a po drugie, chcę mieć pewność, że książka bedzje świetna. Taki absolutny pewniak.

To już była ostatnia książka tej autorki jaka czytałam i nie wiem czy napisać, że niestety czy, że na szczęście. Niestety, bo wszystkie one były świetne, dowiedziałam się z nich wiele i na długo ze mną pozostały. Na szczęście, bo Swietłana zawsze obiera bardzo trudne tematy, takie jak Czarnobyl, II wojna światowa, wojna w Afganistanie czy wreszcie upadek Związku Radzieckiego.

My, ludzie zachodu, ale też Polacy w większości nienawidzący komunizmu uważamy rozpad ZSRR za cos wspaniałego, słusznego, coś czym należy się cieszyć i chwalić. Ale wśród byłych mieszkańców Związku nie jest to już tak oczywiste.

Zbiór relacji, który oprwcowala autorka w idealny sposób pokazuje cały przekroj społeczny byłych Sowietów. Mamy tu więc wypowiedzi tych, którzy cieszyli się, że odzyskali wolność, byli co, którzy poczuli się oszukani, bo nie tak to miało wyglądać, ci którzy dorobili się po rozpadzie ZSRR na różnych,, handelkach", byli tacy, którzy się niby cieszą, ale z nostalgią wspominają czasy komunizmu, byle ofiary systemu, które twierdzą, że mogą żyć jak nędzarze, byle wolni... Ale też mnóstwo osób, które nienawidzą Gorbaczowa, Jelcyna, które autentycznie kochały partie i wierzyły w jej idee, mnóstwo osób, które były zawiedzione tym, że to co budowali całe życie, rozpadło się w kilka dni, że kraj, że który przelewali krew i pot, już nke istnieje.

Jednak najbardziej dla mnie niepojęte (i z jednego z nielicznych osobistych wtrąceń autorki wynika, że dla niej też), są relacje osób, które system niesamowicie skrzywdził : np pozabijał rodzinę, doprowadził do szaleństwa lub samobójstwa przyjaciół, ich samych wyniszczyl torturami podczas przesłuchań i zsyłkami do obozów, a mimo to, te osoby wciąz wierzyły w słuszności idei, w to, że partia jest dobra, Stalin na pewno by nie dopuścił do ukarania niewinnego człowieka, gdyby wiedział. Absolutnie przerażające było dla mnie wyznanie mężczyzny, którego zrehabilitowano po latach obozu, już po odwilży. Powiedziano mu, że żona zmarła w obozie, jej mu nke oddadzą, ale legitymację partyjna tak i on się z tego cieszył (!!!!!)

To tylko dowodzi tego jak przewidujący był Orwell, pisząc o tym, że ludzie będą tak zindoktrynowani, że największe zbrodnie i krzywdy będą w stanie wybaczyć partii i wciąż jej ufać.

Książka ta też niestety pokazuje bardzo smutne oblicze osób milionów opuszczonych starców, którzy nie potrafili się odnaleźć w nowej rzeczywistosci, gdzie ich miesięczna emerytura wystarczala na pęto kiełbasy i 2 bochenki chleba. W ogóle kiełbasa to symbol nowej Rosji lat 90. Chyba 3/4 rozmówców Swietłany wspominało (z różnymi odczuciami, dumą, zdumieniem nad cenami i różnorodnością, nienawiścią, itd), o tym, że kraj sprzedano za kiełbasę, wcześniej niedostępna, a później tak droga, że stać na nią było tylko handlarzy.... Albo katów na emeryturach dla zasłużonych.

Kolejny smutny obraz jaki wyłania się z tych relacji, to obraz mojego pokolenia - takiego że schyłku lat socjalizmu, które go nie pamięta, albo pokolenia mojego brata, który urodził się u progu nowej rzeczywistości. Te pokolenie niestety nie chce już słuchać o Solzenicynie, Rybakowie, o zbrodniach Stalina, mają dość tego tematu, uważają, że należy przejść nad tym i patrzeć w przeszłość. Tylko, że niestety to historia jest nauczycielką życia i młodzi Rosjanie, bardzo wybiórczo sięgając do swojej historii dziś coraz bardziej ochoczo wracają do symboliki radzieckiej, czy wizerunków Lenina i Stalina, nie mając pojęcia jaki ogrom zła się za tym krył. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że historia nie zatoczy koła.

30
Po książki Swietłany sięgam wtedy, kiedy po pierwsze natchnie mnie na coś poważniejszego, a po drugie, chcę mieć pewność, że książka bedzje świetna. Taki absolutny pewniak.

To już była ostatnia książka tej autorki jaka czytałam i nie wiem czy napisać, że niestety czy, że na szczęście. Niestety, bo wszystkie one były świetne, dowiedziałam się z nich wiele i na długo ze...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Genialna książka, po jej przeczytaniu spojrzenie na świat komunizmu w ZSRR i później Nowej Rosji, nie jest taki sam. "Czasy secondhandu" to definicja Homo sovieticus. Jakże przerażająca. Nie liczę się ja, nie liczą się moi bliscy, ważne są: kolejny niepotrzebny kanał (skąd to znamy), tysiące czołgów i rakiet. Ważne, aby "świat się nas bał". Na tym tle nasz indywidualizm, tak męczący na codzień, uratował nas przed walcem urawniłowki. Autorka rozmawia obywatelami dawnego ZSRR i oddaje obraz nędzy (nigdy bym nie pomyślał, że perfumy Pani Walewska mogą być synonimem luksusu), zniewolenia, zniszczenia podstawowych więzi, rodziny. Ale o dziwo, pomimo cierpień wielu z nich tęskni za dawnymi czasy to właśnie jest Człowiek radziecki.
Na koniec jeszcze jedna refleksja, Rosjanie przed, w trakcie lub po wojnie, ba niektórzy wierzyli że można wygrać wojnę jądrową!

Genialna książka, po jej przeczytaniu spojrzenie na świat komunizmu w ZSRR i później Nowej Rosji, nie jest taki sam. "Czasy secondhandu" to definicja Homo sovieticus. Jakże przerażająca. Nie liczę się ja, nie liczą się moi bliscy, ważne są: kolejny niepotrzebny kanał (skąd to znamy), tysiące czołgów i rakiet. Ważne, aby "świat się nas bał". Na tym tle nasz indywidualizm,...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

1. Jest taki moment wycofania reportażysty z reportażu, że staje się to bezosobowe.
2. Historie są przerażające i przejmujące, ale niestety autorka osiągnęła taki poziom udręczenia, że człowiek musi włączyć mechanizmy obronne i całość staje się miałka i niezjadliwa.
3. Sama tematyka niezwykle ważne i ciekawa, historie przejmujące i bolesne, ale całość zbyt przytłaczająca.

1. Jest taki moment wycofania reportażysty z reportażu, że staje się to bezosobowe.
2. Historie są przerażające i przejmujące, ale niestety autorka osiągnęła taki poziom udręczenia, że człowiek musi włączyć mechanizmy obronne i całość staje się miałka i niezjadliwa.
3. Sama tematyka niezwykle ważne i ciekawa, historie przejmujące i bolesne, ale całość zbyt przytłaczająca.

Pokaż mimo to

Najbardziej cenię autorkę za oddanie głosy ludziom. Pozwala ona im wypłakać się, czasami nakręcić, unieść emocjom- ona milczy, nagrywa, zadaje zdawkowe pytania, nie ocenia. W tej obszernej książce mamy losy ludzkie od lewa do prawa, od Moskwy po Władywostok, młodzi, starzy. Trochę trudno się czytało, ze względu na powtarzające się scenariusze. Poruszenie rodził specyficzny światopogląd Rosjan na temat ich przeszłości. Chyba tylko Rosjanie rozumieją siebie w romantyczno-nostalgiczny sposób.

Najbardziej cenię autorkę za oddanie głosy ludziom. Pozwala ona im wypłakać się, czasami nakręcić, unieść emocjom- ona milczy, nagrywa, zadaje zdawkowe pytania, nie ocenia. W tej obszernej książce mamy losy ludzkie od lewa do prawa, od Moskwy po Władywostok, młodzi, starzy. Trochę trudno się czytało, ze względu na powtarzające się scenariusze. Poruszenie rodził specyficzny...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Kolejny bardzo dobry reportaż autorstwa Aleksijewicz jaki czytałem. Jak dotąd nie zdarzyło mi się jeszcze zawieść tą autorką i jej twórczością. Tak samo jest i teraz. Może „Czasy secondhand” nie wstrząsnęło mną jak np. „Cynkowi chłopcy” ale w dalszym ciągu jest to reportaż na najwyższym poziomie.

Rosja mnie interesuje od bardzo dawna, chętnie czytam o niej, zarówno beletrystykę jak i literaturę faktu. Staram się ją odkrywać z różnych perspektyw. Aleksijewicz tym razem rozmawia z ludźmi o życiu przed i po upadku ZSRR. Jej rozmówcy są bardzo zróżnicowani, dociera do różnych pokoleń, rozmawia z ludźmi o różnych pozycjach społecznych, po różnych przejściach. Z rozmów tych wyłania się mozaika przekonań, poglądów i przeżyć . Bohaterowie jej reportażu są bowiem skrajni – od tych co tęsknią za komunizmem, za Związkiem Radzieckim, którzy nie za bardzo potrafili odnaleźć się w nowych realiach po tych co w nowej rzeczywistości wreszcie odżyli, którzy upadek komunizmu uważają za początek wolności a Rosję poradziecką uznają ze miejsce w którym wreszcie da się żyć i chce się żyć.

Historii jest tu wiele. Aleksijewicz po raz kolejny daje się rozmówcom „wygadać”, wyrzucić z siebie emocje i uczucia. I po raz kolejny swoją obecność ogranicza do absolutnego minimum. Daruje sobie swój komentarz, zdanie i opinię pozwalając rozmówcom by to ich głos był tutaj najważniejszy. Relacje te mogą chwilami przytłoczyć, pełno w nich niesprawiedliwości, przemocy, terroru, bólu czy poczucia braku jakiejkolwiek nadziei, niemniej jednak warto „Czasy secondhand” przeczytać.

Kolejny bardzo dobry reportaż autorstwa Aleksijewicz jaki czytałem. Jak dotąd nie zdarzyło mi się jeszcze zawieść tą autorką i jej twórczością. Tak samo jest i teraz. Może „Czasy secondhand” nie wstrząsnęło mną jak np. „Cynkowi chłopcy” ale w dalszym ciągu jest to reportaż na najwyższym poziomie.

Rosja mnie interesuje od bardzo dawna, chętnie czytam o niej, zarówno...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Książka trudna, potrzebna, niestety, momentami męcząca.

Jednak te męki niosą katharsis, człowiek inaczej postrzega rzeczywistość. Daję 5, niestety, bo wielokrotnie zmuszałam się do lektury. Największe rozczarowanie budzi niższa nić oczekiwana ilość przerażających fragmentów (wg opinii innych czytelników, nastawiłam się, że każda strona będzie obfitować w „petardy”, ale tak nie było) oraz dygresje homeryckie, tak rozległe: bohater opowiada o strzelanie, a naraz – niczym obłąkany – o łące, trawie. Wtedy zaczęłam się zastanawiać, zaraz, zaraz, co pominęłam. Ale nie. Tak męcząco konstruowana jest fabuła, trzeba non stop być skupionym, aby nadążyć za tymi dygresjami.

Za podsumowanie niech posłuży fragment z książki:
<Chodzi smok po lesie. Spotka niedźwiedzia: „Niedźwiedziu – mówi smok – o ósmej mam kolację. Przyjdź, to cię zjem”. Idzie dalej. Skacze zając. „Stój, zającu – mówi smok – o drugiej mam obiad. Przyjdź, to cię zjem”. Zając podnosi łapę: „Mam pytanie”. „Pytaj”. „Czy można nie przyjść?”. „Można. Wykreślę cię z listy zaproszonych”>. (A. Swietłanowicz, Czasy secondhand. Koniec czerwonego człowieka, tłum. J. Cech, Wołowiec 2014, s. 401-402).

Sam zdecyduj czytelniku, czy chcesz przyjąć zaproszenie Swietłany Aleksijewicz.

Książka trudna, potrzebna, niestety, momentami męcząca.

Jednak te męki niosą katharsis, człowiek inaczej postrzega rzeczywistość. Daję 5, niestety, bo wielokrotnie zmuszałam się do lektury. Największe rozczarowanie budzi niższa nić oczekiwana ilość przerażających fragmentów (wg opinii innych czytelników, nastawiłam się, że każda strona będzie obfitować w „petardy”, ale...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Świetłana Aleksiejewicz nie jest typowa reporterką. Nie zarzuca swoich interlokutorów niewygodnymi pytaniami, celem ustalenia obiektywnej prawdy. Jest raczej pełną współczucia terapeutką dla swoich rozmówców, która nie weryfikuje prawdziwości ich wypowiedzi. Ten jej styl, który tak mi przeszkadzał przy "Czarnobylskiej modlitwie", ze względu na całą masę bzdur, półprawd i mitów, które wypowiadali z namaszczeniem ludzie w prowadzonych z nią wywiadach (a które w żaden sposób nie korygowała), tutaj jest ogromna zaleta książki.
Bo to nie jest monografia mająca opisać obiektywnie stan postradzieckich społeczeństw. To próba oddania bardzo subiektywnego postrzegania samych siebie dawnych mieszkańców ZSRR w nowej, kapitalistycznej rzeczywistości. Zapis radzenia sobie z degradacją społeczną, i degrengoladą duchową, jaka dopadła ich po 1991 r. Zaskakuje, jak indagowani przez reporterkę byli obywatele sowieccy bronią opresyjnego systemu komunistycznego, nawet jak byli jego niewinnymi ofiarami. Świadczy to o niezwykłej sile tego ustroju w formatowaniu ludzkich umysłów, albo też niechęci do przyznania się rozmówców Aleksiejewicz, że ich własne cierpienia i poświęcenia "za sojuza" poszły na nic. To niech każdy oceni samodzielnie - zachęcam do lektury tej monumentalnej pozycji, która niejednemu może otworzyć oczy na daleko inny od polskiego sposób patrzenia na upadek Związku Radzieckiego i tego konsekwencje.

Świetłana Aleksiejewicz nie jest typowa reporterką. Nie zarzuca swoich interlokutorów niewygodnymi pytaniami, celem ustalenia obiektywnej prawdy. Jest raczej pełną współczucia terapeutką dla swoich rozmówców, która nie weryfikuje prawdziwości ich wypowiedzi. Ten jej styl, który tak mi przeszkadzał przy "Czarnobylskiej modlitwie", ze względu na całą masę bzdur, półprawd i...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Bardzo emocjonalna książka. Pokazuje "życia" ludzi radzieckich, którzy pewnego dnia stali się ludźmi rosyjskimi. Z jednej strony tęsknota "sowków", którzy zostali na peronie zamiast wsiąść do pociągu kapitalizm, z drugiej rozczarowanie tych, którzy rozczarowali się niekomunistyczną Rosją, o którą tak walczyli. Książkę czyta się przyjemnie, choć porusza naprawdę ciężkie tematy. Polecam.

Bardzo emocjonalna książka. Pokazuje "życia" ludzi radzieckich, którzy pewnego dnia stali się ludźmi rosyjskimi. Z jednej strony tęsknota "sowków", którzy zostali na peronie zamiast wsiąść do pociągu kapitalizm, z drugiej rozczarowanie tych, którzy rozczarowali się niekomunistyczną Rosją, o którą tak walczyli. Książkę czyta się przyjemnie, choć porusza naprawdę ciężkie...

więcej

mniej

Pokaż mimo to