Jako że oceniłam tę książkę na 8 najpierw wytłumaczę się z wysokiej oceny. To zbiór przepisanych z włoskich źródeł plotek przepuszczony przez filtr preferencji Kazimierza Chłędowskiego i opinie podawane są tu jako fakty, a nawet faktom często nie można wierzyć. Te plotki są interesujące i w podanym natężeniu dają arcyciekawy obraz epoki. Bardzo przyjemna jest też polszczyzna tej książki z formami gramatycznymi i słowami, których już się nie używa, aż czasem przydałby się przypis. Język potęgował moją przyjemność z lektury. Rzym, ludzie odrodzenia są też bardziej spójną książką niż drugi tom: Rzym, ludzie baroku.

Natomiast preferencje Chłędowskiego oznaczają trudny do zniesienia seksizm (to książka z początku XX wieku, ale z początków XX wieku jest też Ulisses). Rozdział o Tulii d’Aragona cały jest paszkwilem, pełnym słabo ukrywanej pogardy. Dla mnie w ogóle niezrozumiałe jest jak można nie dostrzegać heroizmu toczonej przez tą renesansową poetkę walki o równość w świecie mężczyzn. Chłędowski nie dostrzega nawet walki. W przypadku Tulii nawet wykształcenie przedstawił jako wadę, jakby je komuś ukradła. Zresztą ma dla kobiet Chłędowski zawsze osobne słowa niż dla mężczyzn, kobiety nie prowadzą polityki, tylko intrygują, nie rozmawiają tylko plotkują, nie tworzą co najwyżej usiłują tworzyć i nieumiejętnie naśladują. Ich cnoty i cnota to jedno i to samo, a uroda jest główną cechą charakteru. Oczywiście kobieta trzydziestoletnia jest już stara lub podstarzała, mężczyzna pięćdziesięcioletni natomiast w sile wieku. Chłędowski całkowicie identyfikuje się z XV i XVI-wieczną narracją.

Arogancki jest też arystokratyzm autora, lekceważenie dla nieherbowego pochodzenia i zasada osobnej moralności dla właściwie urodzonych. Tu charakterystyczną ofiarą poglądów Chłędowskiego jest Cola di Rienzi. (A z rozdziału o Baldassare Castiglione „Autor lubił bardzo konie i psy i jak wszyscy, którzy naocznie się przekonują o szlachetnieniu domowych zwierząt za pomocą starannego chowu, wierzył i w uszlachetnienie człowieka tą sama drogą”.)

Śledzenie resentymentów Chłędowskiego może być zresztą interesującym zajęciem. Na przykład ile razy pojawia się Erazm z Rotterdamu to z jakąś złośliwą odautorską uwagą (Erazm wystąpił z Pochwałą głupoty przeciw ulubionej postaci autora, papieżowi Juliuszowi II). Gdy Chłędowski pisze o soborze w Konstancji omija sprawę Husa, wspomina o spaleniu na stosie Hieronima z Pragi jako o „wyniku zamieszania”.

To naprawdę interesująca książka. Napisana z talentem. Dla zainteresowanych historią i kulturą Włoch jest unikatową pozycją w naszym języku. Natomiast przydałoby się wydanie z rzetelnym historycznym komentarzem.

Jako że oceniłam tę książkę na 8 najpierw wytłumaczę się z wysokiej oceny. To zbiór przepisanych z włoskich źródeł plotek przepuszczony przez filtr preferencji Kazimierza Chłędowskiego i opinie podawane są tu jako fakty, a nawet faktom często nie można wierzyć. Te plotki są interesujące i w podanym natężeniu dają arcyciekawy obraz epoki. Bardzo przyjemna jest też...