Oczy zasypane piaskiem

Nie zgadzam się z wieloma tezami Smoleńskiego, z niektórymi bardziej, z niektórymi mniej. Chyba stoimy po innej stronie barykady, ale on w Izraelu i Palestynie czuje się jak w domu. Ja jestem tylko czytelnikiem, gościem, widzem. I chociaż strasznie się wkurzam, na Smoleńskiego, na jego idealistyczną wizję świata to jego prawda sprawia, że nie można spać spokojnie.

Nie zgadzam się z wieloma tezami Smoleńskiego, z niektórymi bardziej, z niektórymi mniej. Chyba stoimy po innej stronie barykady, ale on w Izraelu i Palestynie czuje się jak w domu. Ja jestem tylko czytelnikiem, gościem, widzem. I chociaż strasznie się wkurzam, na Smoleńskiego, na jego idealistyczną wizję świata to jego prawda sprawia, że nie można spać spokojnie.

Pokaż mimo to

Izrael, czyli państwo ludzi, którzy uciekli od Holokaustu w latach 40. XX wieku. Mamy XXI wiek i co? Izrael robi Palestyńczykom dokładnie to samo, co Niemcy robili Żydom w czasie wojny. Ale świat znów odwraca oczy, z małą drobną różnicą. Izrael uznaje większość świata, a cierpienia i śmierci niewinnych ludzi, którym Izrael każdego dnia zabiera wolność i życie nie widzi nikt.

Izrael, czyli państwo ludzi, którzy uciekli od Holokaustu w latach 40. XX wieku. Mamy XXI wiek i co? Izrael robi Palestyńczykom dokładnie to samo, co Niemcy robili Żydom w czasie wojny. Ale świat znów odwraca oczy, z małą drobną różnicą. Izrael uznaje większość świata, a cierpienia i śmierci niewinnych ludzi, którym Izrael każdego dnia zabiera wolność i życie nie widzi nikt.

Pokaż mimo to

Zawsze z ciekawością sięgałam do publikacji, które pozwalały mi zrozumieć podłoże i samą istotę konfliktu izraelsko-palestyńskiego, który od wielu, wielu lat przybiera różne formy; czasem nieco przycicha medialnie, innym razem jest na pierwszych stronach gazet. Przeczytałam wiele książek na ten temat - jedne niezmiernie wciągające i przystępnie pokazujące problem, inne bardziej upolitycznione, odbierane przeze mnie jako stronnicze, mało obiektywne, bo aby obiektywizm został zachowany trzeba wysłuchać i zrozumieć obie strony.

Książka Pawła Smoleńskiego jest jedną z tych książek reportażowych, w których autor nie staje po niczyjej stronie, stara się pokazać relacje Izrael - Palestyna bez fałszu, przejaskrawień, na podstawie rozmów z przedstawicielami obu nacji, wysłuchując ich racji, opinii, obaw, choć czasem odnosi się wrażenie, że jednak bardziej staje po stronie Izraela. Książka ta wydaje się napawać pewnym optymizmem i nadzieją, zyskała bardzo pozytywne i pochlebne oceny w kręgach intelektualistów izraelskich. Sever Plocker, redaktor "Yedioth Ahronoth" z Tel Awiwu tak pisał o reportażu Smoleńskiego:
- "Paweł Smoleński nie uogólnia, nie łagodzi i nie moralizuje; jego reportaż to trudna, szczegółowa i pełna pasji wyprawa w tragiczne losy Palestyńczyków i Żydów żyjących na ostrzu dwóch wrogich nacjonalizmów, religii i cywilizacji. Na Ziemi Świętej, Ziemi Przeklętej. Smoleński nie osądza jednostronnie i nie potępia pochopnie, ale pokazuje, że tylko strona żydowska jest zdolna do odważnej samokrytyki i aktywnego protestu. To jedyny promyk nadziei w tej głęboko pesymistycznej książce."

Pamiętajmy jednak, że książka ta ukazała się w 2014 roku, a konflikt nadal trwa; czy zatem ten optymizm i promyk nadziei na złagodzenie napięć między tymi obu narodami był zasadny?

Zawsze z ciekawością sięgałam do publikacji, które pozwalały mi zrozumieć podłoże i samą istotę konfliktu izraelsko-palestyńskiego, który od wielu, wielu lat przybiera różne formy; czasem nieco przycicha medialnie, innym razem jest na pierwszych stronach gazet. Przeczytałam wiele książek na ten temat - jedne niezmiernie wciągające i przystępnie pokazujące problem, inne...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Po obejrzeniu serialu "Fauda" chciałam dowiedzieć się, o co tak naprawdę chodzi w konflikcie Izrael/Palestyna. Książka Pawła Smoleńskiego była dobrym wyborem.

Po obejrzeniu serialu "Fauda" chciałam dowiedzieć się, o co tak naprawdę chodzi w konflikcie Izrael/Palestyna. Książka Pawła Smoleńskiego była dobrym wyborem.

Pokaż mimo to

Polecam dla osób które chcą zmienić swoją wiedzę o sytuacji w Palestynie. Nie polecam dla początkujących. Lepiej najpierw przeczytać Drzewo Migdałowe mimo że nie jest to nonfiction

Polecam dla osób które chcą zmienić swoją wiedzę o sytuacji w Palestynie. Nie polecam dla początkujących. Lepiej najpierw przeczytać Drzewo Migdałowe mimo że nie jest to nonfiction

Pokaż mimo to

Trzeba oddać Panu Pawłowi Smoleńskiemu sprawiedliwość za świetnie napisany reportaż, za bezstronność, dobry styl, splecenie faktów historycznych z opowieścią. Po przeczytaniu książki jestem bogatszy o wiedzę dotyczącą tamtego regionu. Po przeczytaniu książki mam coraz większą ochotę tam pojechać.

Trzeba oddać Panu Pawłowi Smoleńskiemu sprawiedliwość za świetnie napisany reportaż, za bezstronność, dobry styl, splecenie faktów historycznych z opowieścią. Po przeczytaniu książki jestem bogatszy o wiedzę dotyczącą tamtego regionu. Po przeczytaniu książki mam coraz większą ochotę tam pojechać.

Pokaż mimo to

Tym razem Paweł Smoleński rozmawiał przede wszystkim z palestyńczykami. Starał się pokazać ich różne punkty widzenia na historię życia w Palestynie, relacje z państwem Izraelem i poszczególnymi żydami. Głównie opowiada o zwykłych, codziennych sprawach: utrudnieniach w poruszaniu się, murze, który dzieli, walce o własną ziemię, o wzajemnej nieufności, lęku. Wielka polityka pojawia się jedynie jako tło tych opowieści.
Z tych rozmów przebija gorycz i utracone nadzieje palestyńczyków na pokojowe współżycie z żydami, złość i bezsilność wobec aparatu opresji państwa Izrael, ale również gniew na własnych przedstawicieli, dążenie do zbrojnych rozwiązań, utracone szanse na pokój.
Małą, ale jednak, nadzieje na zgodne współżycie dają przykłady współdziałania między żydami a palestyńczykami: kobiety palestyńskie, które zaczęły najpierw rozmawiać, a potem współpracować z izraelskimi kobietami, prawnik żydowski, który pomaga palestyńczykowi wygrać w sądzie proces o swoja ziemie czy wspólne zabawy dzieci żydowskich i palestyńskich.

Tym razem Paweł Smoleński rozmawiał przede wszystkim z palestyńczykami. Starał się pokazać ich różne punkty widzenia na historię życia w Palestynie, relacje z państwem Izraelem i poszczególnymi żydami. Głównie opowiada o zwykłych, codziennych sprawach: utrudnieniach w poruszaniu się, murze, który dzieli, walce o własną ziemię, o wzajemnej nieufności, lęku. Wielka polityka...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Jestem bardzo pozytywnie zaskoczona. Myślałam, że stronniczość jest wpisana w reportaż tego typu. Smoleński oddał głoś stronom tego konfliktu. Nie jestem do końca fanką jego stylu pisania, ale dużo się dowiedziałam, spojrzałam na tę sytuację nieco inaczej. Wiedziałam, że nie jest czarno biała, ale Smoleński pokazał mi jeszcze kolejne odcienie szarości tego konfliktu, a chyba o to chodzi w dobrym reportażu.

Jestem bardzo pozytywnie zaskoczona. Myślałam, że stronniczość jest wpisana w reportaż tego typu. Smoleński oddał głoś stronom tego konfliktu. Nie jestem do końca fanką jego stylu pisania, ale dużo się dowiedziałam, spojrzałam na tę sytuację nieco inaczej. Wiedziałam, że nie jest czarno biała, ale Smoleński pokazał mi jeszcze kolejne odcienie szarości tego konfliktu, a...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Gdy już przedarłam się przez początek, jakieś pierwsze pięćdziesiąt stron i ominęłam rafy dat i wydarzeń historycznych, to z prawdziwą przyjemnością zagłębiłam się w biografie ludzi zamieszkujących obecny Izrael, strefy okupowane oraz tereny przynależne Palestyńczykom. Dzieje tej krainy są zawiłe. Przede wszystkim ze względu na to, że wielkie światowe mocarstwa decydujące o jej losie zupełnie nie przejęły się ludźmi już tam mieszkającymi. Zrodziło to szereg konfliktów, które dobrze się mają po dzień dzisiejszy. Na dobrą sprawę nie da się rozsądzić, która ze stron ma rację. Czy ci, którzy zbrojnie stają w obronie ziem zamieszkiwanych przez ich przodków i nie cofają się przed atakami terrorystycznymi? Czy, ci którzy przyjęli ofiarowane im ziemie należące niegdyś do mandatu brytyjskiego, jako miejsce dla nowego państwa Izrael? I teraz nie wahają się przed obroną tego terytorium, przed ochroną swojego życia i domostwa. Ważne jest co innego. Zwyczajni ludzie mają tego konfliktu dość. Podejmują oddolne inicjatywy (po obu stronach dzielącego ich muru), aby doszło do porozumienia między zwaśnionymi stronami. Nie są to wielkie działania, lecz małe drobne kroki. Ot, choćby starsze panie patrolujące checkpointy. Sprawdzające, czy żołnierze nie przekraczają swoich uprawnień. Albo kobiety palestyńskie, rozwijające własny small business, produkujące sukienki we współpracy z izraelską projektantką. Autor nie stawia tez, nie promuje własnych poglądów, daje za to czytelnikowi mnóstwo spraw do przemyślenia oraz możliwość wglądu we współczesne życie mieszkańców Izraela i Palestyny. Polecam.

Gdy już przedarłam się przez początek, jakieś pierwsze pięćdziesiąt stron i ominęłam rafy dat i wydarzeń historycznych, to z prawdziwą przyjemnością zagłębiłam się w biografie ludzi zamieszkujących obecny Izrael, strefy okupowane oraz tereny przynależne Palestyńczykom. Dzieje tej krainy są zawiłe. Przede wszystkim ze względu na to, że wielkie światowe mocarstwa decydujące o...

więcej

mniej

Pokaż mimo to

Zachować obiektywność w sytuacji, gdy karuzela wzajemnej nienawiści i uprzedzeń kręci się w najlepsze – to chyba najtrudniejsza rzecz dla reportera. Zawsze, ale to zawsze, będzie strona, która uzna, że jednak głos obserwatora jest stronniczy, niesprawiedliwy, „nie do końca oddający rzeczywistość”. Konflikt izraelsko-palestyński należy właśnie do tego typu sytuacji, w których, mimo najlepszych chęci, zachowanie pełnego obiektywizmu i nie uleganie emocjom jest straszliwie trudne. Dlaczego? Ano, wręcz nie sposób przedrzeć się przez gęstą zasłonę „utkaną” z wzajemnych aktów wrogości, przemocy, zbrodni, nietolerancji, nienawiści itp., gdyż obie strony mają zawsze swoją odpowiedź na argument przeciwnika. Takie wzajemne przerzucanie się odpowiedzialnością i zwalanie winy na tych drugich grozi utknięciem w moralnym dylemacie, kto popełnił więcej zła, a więc de facto jest bardziej winny. „Oczy zasypane piaskiem” to książka, w której Paweł Smoleński próbuje, mimo wszystko, dostrzec zwykłych ludzi po obu stronach barykady. Zarówno dobrych, jak i złych. Czyni to, aby czytelnik nieco lepiej zrozumiał, o co tak naprawdę tutaj chodzi.

Za wielkimi konfliktami i meandrami światowej polityki zawsze schowane jest codzienne życie i codzienne sprawy. Obraz życia jednostek przekłada się na ogólny obraz konfliktu - czy są szanse na pokojowe zakończenie, czy też nie warto się łudzić. Jeśli bowiem codzienna egzystencja staje się nie do zniesienia, jeśli nie ma w niej poczucia sprawiedliwości, widoku na dostatek i osobisty rozwój, wszystkie negocjacje i plany pokojowe muszą wziąć w łeb. Dowodzi tego autor w swojej książce, pokazując wycinki życia zarówno Izraelczyków, jak i Palestyńczyków. Świat podzielony przemocą, lękiem, fobiami, fanatyzmem. Słowem – najgorszymi cechami człowieka. Na razie jedyną receptą, jaką udało się znaleźć, to budowanie fizycznych murów. Wysokie, betonowe ogrodzenia, które dzielą Palestynę na dwie części – izraelską i palestyńską, w której każda ze stron konfliktu rządzi się po swojemu.

Ostry kontrast między tymi częściami ukazuje w swojej książce autor, spotykając się ze zwykłymi ludźmi, zadając odpowiednie pytania, ukazując symptomatyczne zjawiska. Najłatwiej zawsze pisze się o tych negatywnych: ilu Żydów zabito w tym zamach, a ilu Palestyńczyków zginęło w ramach odwetu izraelskiej armii. Akty przemocy zawsze przyciągną jakąś cząstkę uwagi w światowych mediach, choć problematyka palestyńska ostatnimi czasy zeszła nieco na dalszy plan. Świat „ekscytuje się” wojną domową w Syrii, nie tak dawno walką z Państwem Islamskim czy napiętymi stosunkami Zachodu z Iranem. Palestyńczycy zostali gdzieś z boku. Paweł Smoleński nie ogranicza się jednak tylko do negatywów. W ogólnej beznadziejności stosunków izraelsko-palestyńskich szuka pozytywów, szuka przypadków zwiastujących, że można inaczej. Szuka po prostu, jak to ładnie napisano we fragmencie recenzji książki, porządnych ludzi. Po obu stronach barykady.

Barykada lub mur - to w mojej ocenie kluczowe pojęcia dla tej książki. Wznoszone przez ludzi, przez lata mniej lub bardziej otwartej wojny, przez tych samych ludzi muszą być rozebrane, jeśli mamy mieć jakąkolwiek szanse na trwały pokój. Ale łatwiej powiedzieć, trudniej zrobić. Pozytywne przykłady, które prezentuje przed czytelnikiem autor, to ledwie dowód na to, że da się. Tylko, że to zdecydowanie za mało. Zawsze i wszędzie prawi i dobrzy ludzie, o otwartych umysłach, należą do mniejszości. Zdolność oczyszczenia zasypanych „piaskiem niezgody” oczu, jeśli mogę zastosować tego typu kwiecistą przenośnię, musi objąć szersze grono społeczne obu zwaśnionych narodów. Czy jest na to szansa? Trudno być tutaj optymistą, gdyż wszystko zatruwa fanatyzm, który można odnaleźć po obu stronach. Z jednej strony odwrót Palestyńczyków w kierunku meczetów i wpływów islamskich mułłów zamyka szansę na społeczną modernizację, niezbędną do tego, aby palestyńskie państwo mogło na równi nawiązać współpracę z przodującym w regionie Izraelem. A z drugiej strony? Tak ciężko oprzeć się pokusie, aby krok po kroku, kilometr po kilometrze, wypchnąć Palestyńczyków z Palestyny. Izraelskie osiedla na Zachodnim Brzegu Jordanu stanowią obecnie główny problem. Jedni nie mogą ich tolerować, drudzy nie mogą ich jawnie opuścić. Matnia gotowa. Pozostają mury.

Czytając tę książkę, warto chwilę zastanowić się nad murami we współczesnym świecie. Z jednej strony mur zapewnia bezpieczeństwo, pozwala kontrolować sytuację, ale jednocześnie separuje i odcina od wzajemnych kontaktów. Tworzy kategorię ludzi obcych, choć żyjących tuż obok nas. Mur zatem zawsze wzmacnia podziały. Choć chroni przed aktami przemocy, a więc w jakimś sensie deeskaluje napięcie, na dłuższa metę stanowi element konserwujący konflikt. A do tego stanowi straszliwą pokusę. Silniejszy, który stawia mur, może w każdej chwili go przesunąć „ze względów bezpieczeństwa”. Kolejna rakieta lecąca na Izrael, kolejny zamach, i może się okazać, że mur zostanie przesunięty na kolejny obszar. I tak krok po kroku, powolutku, słabsi ostaną się jedynie na nieurodzajnej ziemi, na której nie pozostaje nic innego, jak umrzeć z godnością. Czy taki los czeka Palestyńczyków? Przyszłość pokaże.

Ale wracając do książki Pawła Smoleńskiego. Na pewno jest to jedno z lepszych źródeł do poznania oblicza jednego z najważniejszych konfliktów współczesnego świata. Autor nie skupia się na faktach historycznych, te są znane lub łatwo dostępne, lecz wybiera własną drogę. Jest na miejscu, dzięki czemu może dokładnie relacjonować doświadczenia obu stron, z których czytelnik będzie mógł wysnuć końcowe wnioski. Zwięzła i sprawna narracja, dobrze dobrane i interesujące przykłady oraz mnóstwo faktów i szczegółów dot. relacji obu narodów – wszystko to sprawia, że „Oczy zasypane piaskiem” czyta się naprawdę świetnie. Zyskując wiedzę, jak od podszewki wygląda ten konflikt, łatwiej pojąć, dlaczego tak trudne - o ile w ogóle możliwe – jest znalezienie jego zakończenia. Połączyć ogień i wodę? Raczej niewykonalne, ale autor daje nadzieje. Czy to dużo, czy to mało? Nie wiem. Wiem natomiast, że warto o tym przeczytać.

Zachować obiektywność w sytuacji, gdy karuzela wzajemnej nienawiści i uprzedzeń kręci się w najlepsze – to chyba najtrudniejsza rzecz dla reportera. Zawsze, ale to zawsze, będzie strona, która uzna, że jednak głos obserwatora jest stronniczy, niesprawiedliwy, „nie do końca oddający rzeczywistość”. Konflikt izraelsko-palestyński należy właśnie do tego typu sytuacji, w...

więcej

mniej

Pokaż mimo to