Wojna w Wietnamie zawsze będzie mi się kojarzyła z Hueyami lecącymi nad dżunglą przy akompaniamencie utworów The Doors. Śmigłowiec UH-1 Iroquois (czyli popularny Huey) był prawdziwym koniem roboczym tego konfliktu. Stał się ikoną wojny w Wietnamie nie tylko ze względu na swoją charakterystyczną sylwetkę, ale również ze względu na zadania, którym potrafiły sprostać te maszyny w tak trudnych warunkach wojny w dżungli. Ich niezawodność wielokrotnie ratowała życie żołnierzy i nieraz decydowała o powodzeniu w walce.

Książkę „Powiedz, że się boisz” napisał pilot Hueya – Robert Mason, który służył w słynnej Kawalerii Powietrznej podczas wojny w Wietnamie. Latał bojowo przez dwa lata. Wylatał blisko 1000 godzin, co jest niesamowitym wynikiem, biorąc pod uwagę warunki wojenne. Choć sam nie został zestrzelony, to wielokrotnie wracał do bazy na podziurawionym śmigłowcu, wielokrotnie też ocierał się o śmierć i bardzo szybko musiał się do niej przyzwyczaić.

Pilot śmigłowca ginął „w ciszy”. Hałas silnika i ogień strzelca pokładowego zagłuszał kanonadę karabinów maszynowych i o trafieniu w maszynę świadczyło tylko ciche, charakterystyczne „Pyk!”… tylko tyle. Często był to ostatni dźwięk, jaki pilot śmigłowca słyszał przed śmiercią.

Mason szczegółowo opisuje życie pilota w wietnamskiej dżungli. Nie pomija żadnego elementu otaczającej go rzeczywistości. Autor z tą samą dokładnością opisuje zarówno budowę i właściwości pilotażowe UH-1, jak i zakładanie pierwszych prymitywnych baz w dżungli, z ich wiecznie zgniłymi i wilgotnymi namiotami pełnymi szczurów i smrodem przepełnionych latryn.

Początkowo loty bojowe były możliwością wyrwania się z brudnej bazy. Poza tym Mason po prostu lubił latać, sprawiało mu to przyjemność. Dobrze czuł się za sterami Hueya, dlatego z książki dowiemy się wszelkich niuansów towarzyszących pilotażowi. Poznamy sposoby bezpiecznego prowadzenia maszyny w niebezpiecznym otoczeniu, metody brawurowego latania w ciasnych szykach („na zakładkę”) czy nieprawdopodobną gimnastykę podczas lądowania w trudno dostępnym terenie lub zmagania się z przeciążonym silnikiem. To wszystko nieustannie wiąże się z tym, że loty bojowe oznaczały przede wszystkim walkę o życie – zarówno swoje, jak i żołnierzy desantu. To zaskakujące, jak wiele krwi, brutalności i ludzkich tragedii widać z perspektywy pilota siedzącego w fotelu śmigłowca. Mason widział na wojnie bardzo wiele i miało to na niego ogromny wpływ. Pokład Hueya wielokrotnie był miejscem makabrycznych scen… które autor opisał bardzo realistycznie.

Mason i jego koledzy próbowali jakoś sobie radzić ze stresem i koszmarem wojny. Żyli w ciągłym, trudnym do wyobrażenia napięciu. Dlatego autor nie ukrywa, że w chwilach wytchnienia szedł się upić i zabawić z wietnamskimi prostytutkami.

Narracja pełna jest niezwykle trafnych spostrzeżeń na temat bezsensu wojny, głupoty przełożonych i ogólnej beznadziei, narastającej wraz z kolejnymi dniami spędzonymi w dżungli. Mimo bardzo poważnej tematyki wielokrotnie podczas lektury można parsknąć śmiechem, czytając śmieszne i ironiczne podsumowania, które są jednocześnie tak trafne. Przypomina to czasami „Paragraf 22” i znane stamtąd absurdy.

Robert Mason cierpiał z powodu wojennych przeżyć przez całe późniejsze życie. Miał nieustanne, bardzo realistyczne koszmary. W końcu został odsunięty od latania, które jako jedyne trzymało go w jako takiej równowadze. Autor nie ukrywa przed nami niczego. Również tego, że nie mógł sobie poradzić z piętnem, jakie wywarł na nim pobyt w Wietnamie. Piętno wzmacnianie przez niezrozumienie czy wręcz niechęć rodaków, z jakim spotkał się po powrocie. Wojna w Wietnamie przestała być „modna”. Media i opinia publiczna były już znudzone tym dość skomplikowanym konfliktem. Weterani byli ignorowani, niezrozumiani i piętnowani we własnym kraju. Wielokrotnie nie mogli odnaleźć się w takiej rzeczywistości...

Obecnie książka jest białym krukiem na rynku, ale warto zapolować na tę pozycję i zapłacić nawet sporą sumę. Będą to naprawdę dobrze wydane pieniądze. Nieco irytujące są dość częste literówki i niewielkie przeinaczenia (np. nazwanie samolotu AC-47 Spooky „myśliwcem”). To jednak drobnostki, bo treść jest doskonała!

Wojna w Wietnamie zawsze będzie mi się kojarzyła z Hueyami lecącymi nad dżunglą przy akompaniamencie utworów The Doors. Śmigłowiec UH-1 Iroquois (czyli popularny Huey) był prawdziwym koniem roboczym tego konfliktu. Stał się ikoną wojny w Wietnamie nie tylko ze względu na swoją charakterystyczną sylwetkę, ale również ze względu na zadania, którym potrafiły sprostać te...