Tę i inne recenzje znajdziecie również na:
http://www.blackenedbooks.blogspot.com

Lwa Tołstoja państwo znają? Pewnie tak. Nawet jeśli nie mieliście okazji zapoznać się z jego twórczością, to z pewnością gdzieś usłyszeliście nazwisko twórcy Wojny i Pokoju czy Anny Kareniny. Mało kto jednak wie, że to wcale nie był jedyny piszący Tołstoj. Można znaleźć jeszcze kilku pisarzy o tym samym nazwisku, być może nawet połączonych więzami powinowactwa lub pokrewieństwa z Lwem Tołstojem, między innymi Aleksieja Nikołajewicza Tołstoja - publicystę, dramaturga i wielkiego piewcę komunizmu uważającego że Józef Stalin jest następcą Piotra Wielkiego, a także hrabiego Aleksieja Konstantynowicza Tołstoja.

Niestety, o Aleksym K. Tołstoju znajdziemy raczej niewiele informacji, a już na pewno znacznie mniej niż o Aleksym N. Tołstoju. Wiadomo że był towarzyszem młodości, wówczas jeszcze carewicza, Aleksandra II. Na jego dworze miał później otrzymać funkcję wielkiego łowczego. Studiował na Uniwersytecie Moskiewskim, a także pracował w Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Miał okazję realizować się jako dyplomata w trakcie trwającej trzy lata misji (1837-1840) w Frankfurcie nad Menem. To tam prawdopodobnie miał okazję spotkać się z niemiecką literaturą romantyzmu, która miała olbrzymi wpływ na jego późniejszą twórczość być może nawet równorzędny z zafascynowaniem magią i okultyzmem. Pisał powieści fantastyczne i powieści grozy inspirowane szalenie popularnym nurtem powieści gotyckiej i demonologią. Oprócz prozy parał się również dramatem i satyrą, którą ośmieszał reakcję, biurokrację, materializm i radykalizm.

Literacko debiutował opisywanym przeze mnie opowiadaniem "Upiór", wydanym w 1841 roku pod pseudonimem Krasnogórski.

Głównym bohaterem opowiadania, jest młody arystokrata nazywany Runiewskim. Poznajemy go w trakcie jednego z wystawnych bali organizowanym w bliżej nieokreślonym rosyjskim mieście. W trakcie zabawy poznaje człowieka o nazwisku Rybarenko. Ostrzega go on przed obecnością na zabawie wampirów, których jako językowy purysta nazywa upiorami, tłumacząc że słowo wampir to niepotrzebne zanieczyszczenie języka wpływami zachodnimi. Wskazuje również na młodą dziewczynę imieniem Dasza. Ma ona wkrótce paść ofiarą złych sił, które reprezentuje między innymi jej babcia - brygadierowa Sugrobina. Runiewski nie daje wiary opowieści i uznaje Rybarenkę za dziwaka. Zaczyna jednak interesować się Daszą i jej rodziną. Wkrótce zaprzyjaźnia się z jej rodziną. Zamieszkuje również w ich olbrzymim pałacu. Już pierwsza noc, spędzona w pokoju przygotowanym dla dawno zmarłej Praskowii Andriejewny, przekonuje go że w tym pałacu dzieją się dziwne rzeczy...

Sama fabuła Upiora, choć skonstruowana w rewelacyjny sposób ,nie jest przesadnie rozbudowana ani skomplikowana, co wynika ze specyfiki formy literackiej jaką jest opowiadanie. Można ją z łatwością streścić w kilkunastu zdaniach, dlatego pozwolę sobie nie wypowiadać się o niej. W tym przypadku znacznie lepiej będzie skupić się na tym, w jaki sposób cała historia przez autora została przedstawiona.

Upiór Aleksego K. Tołstoja, to bardzo interesująca, szkatułkowa miniatura grozy. Znajdziemy w niej wiele typowych dla dzisiejszych horrorów motywów - motywy wampiryczne, klątwy, upiory, nawiedzone domy, dziwne widzenia i inne niedające się wyjaśnić racjonalnie zdarzenia, które zmieniają racjonalnie patrzącego na świat Runiewskiego w osobę która zaczyna wierzyć że są rzeczy które się filozofom nie śniły.

Również czytelnik w pewnym momencie zaczyna się zastanawiać która wersja historii jest prawdziwa - czy ta opowiadana przez Rybarenkę, czy może ta za którą optują inne postacie. Aleksy Tołstoj prowadzi z czytelnikiem świadomą grę, przedstawiając mu całą serię tajemniczych zdarzeń, a jednocześnie nie podsuwając mu odpowiedzi na pytanie, czy wszystko to co się dzieje w powieści, to rzeczywiście efekt działania Tego Złego, czy raczej wszystko jest jedynie wytworem imaginacji, zmuszając nas do pochłonięcia opowiadania słowo po słowie.

Robi się to z przyjemnością - plastyczny i żywy język Tołstoja jest bardzo klimatyczny, wszystkie dziwne zjawiska przedstawione są w sposób bardzo przekonywujący. Problem tylko w tym, że do czytania Upiora jak i wszystkich horrorów, potrzeba stworzyć sobie odpowiednie warunki. Ja natomiast - przyznam się wam bez bicia - nieco to opowiadanie sprofanowałem. Nie powiem w jaki sposób, żebyście przypadkiem nie próbowali powtórzyć mojego błędu. Bo nie przestraszycie się!

Jeśli przypadkiem natraficie więc na taką oto niepozorną książeczkę (rozmiaru małego notatnika, mającą sto dwadzieścia stron, wydaną przez PiW) weźcie ją. Podejrzewam że będzie kosztować was grosze, a zawsze to nowa, bardzo interesująca pozycja w waszej domowej biblioteczce. Ja swój egzemplarz kupiłem na kiermaszu bibliotecznym za złotówkę. Było warto!

Tę i inne recenzje znajdziecie również na:
http://www.blackenedbooks.blogspot.com

Lwa Tołstoja państwo znają? Pewnie tak. Nawet jeśli nie mieliście okazji zapoznać się z jego twórczością, to z pewnością gdzieś usłyszeliście nazwisko twórcy Wojny i Pokoju czy Anny Kareniny. Mało kto jednak wie, że to wcale nie był jedyny piszący Tołstoj. Można znaleźć jeszcze kilku pisarzy...