O życiu w stalinowskiej Rosji trudno mówić jak o sielance, zwłaszcza z perspektywy naszych czasów. Jeśli jednak rozpatrywać już tę kwestię, błędem byłoby zapominanie, że w Kraju Rad nie brakowało ludzi głęboko wierzących w komunistyczne ideały, którzy w imię społecznej równości wyrzekali się dostatniego, wygodnego życia. Taka właśnie była Saszeńka, młoda dziewczyna pochodząca z żydowskiej, burżuazyjnej rodziny. Inteligentna i wykształcona, pod wpływem wuja Mendla, dała uwieść się rewolucyjnym hasłom głoszącym chęć walki z niesprawiedliwością i nierównością. Nabrała przekonań o konieczności zmian, a jej dotychczasowe poglądy zostały zastąpione przez nowe, skrajnie odmienne. A jednak, pomimo silnego zaangażowania i stania na straży swoich opinii, z biegiem lat Saszeńka zaczęła powoli odkrywać, że realia życia w Związku Radzieckim znacznie odbiegają od tego, o czym myślała i czym łudziła się w młodości. Jej stosunki z innymi ludźmi stopniowo uległy zmianie, a ona sama dostrzegła wady systemu, za którym dotychczas się opowiadała.

Rozpatrując zarówno tematykę powieści Simona Montefiore, jak i sposób, w jaki została napisana, należy powiedzieć wprost - "Saszeńka" to powieść stojąca na bardzo wysokim poziomie. Czytanie jej, to literacka podróż w głąb Rosji, przekształcającej się w kraj rządzony twardą ręką Stalina i jego oddanych popleczników. Co najważniejsze, podróż ta jest pełna emocji –wzruszenia, oburzenia, często niedowierzania. Ogrom spływających na czytelnika wrażeń nie może świadczyć o niczym innym, jak tylko o niezwykle wysokiej wartości tej powieści.

Duże wrażenie wywołuje postać głównej bohaterki. Z każdą kolejną stroną książki Saszeńka dojrzewa. Wyraźnie da się zaobserwować, że jej przekonanie o słuszności swoich poglądów jest niezwykle realne, a Montefiore włożył w jej usta słowa, które mogła wypowiedzieć każda radziecka komunistka. Wbrew pozorom, nie trąci tu ani fałszem, ani afektowaniem, gdyż bohaterka naprawdę głęboko wierzy w to, o czym mówi, i na odwrót - mówi o tym, w co wierzy. Interesujące jest obserwowanie Saszeńki czterdziestoletniej, znacznie różniącej się od tej, którą była jako nastoletnia uczennica. Będąc dojrzałą kobietą, odkrywa inną stronę tego, co jako młoda dziewczyna uznawała za niewłaściwe. Jej postać łączy ponadto wielu innych bohaterów, którzy w tej książce naprawdę zdają się żyć i oddychać, nie będąc jedynie tłem dla głównej bohaterki. Właśnie to najbardziej mnie ujęło i sprawiło, że czytałam "Saszeńkę" z głębokim zaangażowaniem. Każda postać, o której napisał Montefiore, ma swoją historię. Bohaterowie jego książki są wyraziści i bez trudu można odczuć, że nie zostali umieszczeni w powieści tylko po to, by tworzyli atrakcyjny drugi plan. Mamy więc matkę Saszeńki, Ariadnę, w pewnym sensie kobietę fatalną (w moim mniemaniu należy uznać ją za drugą najważniejszą postać w książce). Jest baron Samuel Zeitlin, ojciec Saszeńki. Jest Gideon, Mendel, Lala, Sagan, Herkules Satinow, Wania Palicyn, Roza Getman, Pasza, Katinka Walentinowna… Są wreszcie postacie historyczne, jak Stalin, Rasputin, czy Mołotow. Wszyscy, bez wyjątku, interesujący i odgrywający mniej lub bardziej ważną rolę w życiu bohaterki. Mimo dużej ilości postaci występujących w powieści, zaskakujące jest, że bardzo łatwo można rozeznać się w tym, kto jest kim, co w innych powieściach często stanowi duży problem.

"Saszeńka" to w pewnym sensie dwie, a nawet trzy historie w jednej. Trzy części, które składają się na tę książkę, łączy postać głównej bohaterki. Można obawiać się, czy podział zastosowany przez Montefiore nie wpłynie na jakość powieści, jednak w tym przypadku wszystko zgrabnie łączy się ze sobą i tworzy wyjątkowo udaną całość, a "Saszeńka" jest dzięki temu historią, którą warto poznać i której warto dać się jej uwieść.

O życiu w stalinowskiej Rosji trudno mówić jak o sielance, zwłaszcza z perspektywy naszych czasów. Jeśli jednak rozpatrywać już tę kwestię, błędem byłoby zapominanie, że w Kraju Rad nie brakowało ludzi głęboko wierzących w komunistyczne ideały, którzy w imię społecznej równości wyrzekali się dostatniego, wygodnego życia. Taka właśnie była Saszeńka, młoda dziewczyna...