Moje pierwsze spotkanie z portugalskim noblistą było udane, choć pozostawiło mnie z uczuciem lekkiego niedosytu. Mimo wieloletniego doświadczenia, wciąż nie opanowałem bowiem w wystarczającym stopniu tajemnej sztuki miarkowania swoich oczekiwań.
Punktem wyjścia jest tu dopisanie przez głównego bohatera - redaktora w wydawnictwie - jednego słowa do cudzej powieści, co pozwala Saramago dosiąść konika, który i mnie zdaje się pięknym i rączym, czyli wypłynąć na szerokie wody rozważań o ścisłości tzw. faktów historycznych.
Średniowieczna Lizbona przenika się w powieści ze współczesną, fikcja przeplata się z prawdą, a wszystko to ma prowadzić czytelnika do konkluzji, iż rzeczywistość nie jest ani stała, ani jednowymiarowa. I prowadzi, ale ja mam wrażenie, że autor, doskonale oddający misterną konstrukcją odwieczny dualizm ludzkiego świata, zanadto dał się tej konstrukcji pochłonąć, pozwolił jej zdominować swe dzieło, przez co warstwa fabularna schodzi na drugi plan. Saramago nie odnalazł zatem harmonii, którą tak postuluje, pierwiastek rozumowy zawładnął "Historią oblężenia Lizbony", co tym dobitniej widać w stylu opowieści, bardzo charakterystycznym, ale pozbawionym daru opowiadania. Dla kontrastu pojawia się wprawdzie wątek miłosny, ale rozegrany na tyle naiwnie, że wypełnione nim strony ciągną powieść na niższy poziom. Na wyższy wznoszą ją z kolei fragmenty poświęcone literaturze i jej wpływowi na ludzkie życie - w tych bowiem, a nie w przywołanych poprzednio ustępach, można wyczuć prawdziwą, a nie wydumaną miłość.

Moje pierwsze spotkanie z portugalskim noblistą było udane, choć pozostawiło mnie z uczuciem lekkiego niedosytu. Mimo wieloletniego doświadczenia, wciąż nie opanowałem bowiem w wystarczającym stopniu tajemnej sztuki miarkowania swoich oczekiwań.
Punktem wyjścia jest tu dopisanie przez głównego bohatera - redaktora w wydawnictwie - jednego słowa do cudzej powieści, co...