Czas, gdy mamy naście lat, gdy dojrzewamy i powoli wkraczamy w dorosłe życie, to okres niezwykły, który zapada w pamięć. W dorosłym życiu chętnie wracamy do wspomnień z lat, kiedy na naszej twarzy pojawiały się pierwsze pryszcze – oznaki dojrzewania, a serce mocniej pikało na widok osoby, która zapisywała się na zawsze w naszym życiorysie jako „pierwsza miłość”. Zwykle wspominamy wiek nastu lat bez względu, w jakiej epoce go przeżywaliśmy, z sentymentem i nostalgią.

Okres moich nastu lat, podobnie jak głównych bohaterek książki Antoniny Kozłowskiej „Czerwony rower”, przypadł na czasy upadającego powoli socjalizmu i końca PRL-u. Dla osób dorosłych to były czasy trudne i szare. Sklepowe półki świeciły pustkami, towary i żywność były ściśle reglamentowane, rozkwitały bazary. Ale co to znaczyło dla nastolatek, które odkrywały inny świat niż ten znany z dzieciństwa, w którym było miejsce na pierwsze zauroczenia płcią przeciwną, prywatki i tańce, randki i ciuchy.

Karolina, Beata i Gośka mieszkają na Leśnym – osiedlu położonym niedaleko Warszawy, które jest czymś pomiędzy przyszłą dzielnicą stolicy a byłą wioską. Każda z dziewczyn żyje w innym środowisku. Karolina jest córką ubeka, a fakt ten oboje rodzice starannie przed nią ukrywają. Do Leśnego przeprowadziła się z Berlina Wschodniego. Beata właściwe wychowywana jest przez dziadków, jej matka po przeprowadzce ze stolicy czas dzieli między picie alkoholu a grę na fortepianie. Dziewczyna nie zna swego ojca i bardzo jej go brakuje. Gośka jest córeczką badylarza. Każda z nastolatek ma nieco inny charakter, ale od czwartej klasy podstawówki łączy je dość silna przyjaźń. Dziewczyny spędzają razem mnóstwo czasu w szkole i poza nią. Razem psocą, zwierzają się sobie z największych sekretów. Ich przyjaźń przetrwała do czasów, kiedy stały się dojrzałymi kobietami, jednak pewne zdarzenie z końca ósmej klasy położyło się na niej cieniem. Czy po wielu latach uda im się wyjaśnić zagadkę z przeszłości? Co tak naprawdę było przyczyną tragicznej śmierci Anety?

Nie przypominam sobie, abym jakąkolwiek książkę czytała z tak niesamowitym sentymentem. To była niezwykła podróż do czasów młodości, w którą za żadne pieniądze nie zabierze mnie jakiekolwiek biuro podróży. A były to takie wspaniałe czasy, które zapisały się w bardzo kolorowo w mojej pamięci. Miałam wrażenie, jakbym spotkała się na jakimś podstawówkowym zjeździe z grupą doskonale znanych mi przyjaciółek i jeszcze raz mogła przeżyć oraz powspominać te niepowtarzalne lata. Antonina Kozłowska świetnie i z wielkim wyczuciem wplotła w fabułę to, co charakteryzowało polskie lata 80. Ależ to były czasy! Nie było chyba młodego człowieka, który nie słuchałby notowań Listy Przebojów radiowej Trójki, na to w tamtych czasach rezerwowano piątkowe wieczory. Nagrywanie na magnetofony szpulowe czy później kasetowe piosenek z radio praktykowane było w sposób tak oczywisty, jak dziś używanie Internetu. „Bravo” w wersji niemieckiej było niczym ambrozja. Kupowane na bazarach różowe sznurówki, plastikowe łańcuchy i kolczyki, buty z plastiku, dekatyzowane dżinsy rodem z Turcji, tajlandzkie bluzki z koronką stanowiły obowiązkowy „mundurek” modnej nastolatki. I tak właśnie ubierają się bądź chcą być ubrane dziewczyny z pokolenia Karoliny i Beaty. Nie wszystkich rodziców było jednak na to stać!

„Czerwony rower" to książka o przyjaźni nastolatek, przedstawiona przez pisarkę w sposób niezwykle realny i prawdziwy. Bycie nastolatką to wiek buntu, marzeń i uczenia się bycia kobietą. To niełatwe zadanie i choć dziewczyny lubią się, to w jednej chwili z przyjaciółek potrafią stać się rywalkami w walce o względy atrakcyjnego chłopaka. Na szczęście ich przyjaźń ma okazję przetrwać, choć ich dorosłe życie zdecydowanie różni się od tego, jakie sobie kiedyś zaplanowały.

Powieść Kozłowskiej to dla mojego pokolenia książka nostalgiczna i sentymentalna, wzruszająca i pozwalająca powspominać młodość. Czytało mi się ją bardzo przyjemnie, z przysłowiową łezką w oku. Pisarka świetnie ujęła piórem to, co kiedyś było normalnością, a co dziś przeszło już do historii i zapewne nie wróci. Część rozdziałów, na które podzielona jest powieść, opatrzona jest tytułami muzycznych hitów z tamtych lat. Super pomysł, który sprowokował mnie do zanucenia tych piosenek, kojarzących się z sobotnimi prywatkami.

Genialna książka, która na długo zostanie mi w pamięci. Szczególnie polecam pokoleniu dzisiejszych czterdziestolatków. Moc wzruszeń gwarantowana.

Bernardeta Łagodzic-Mielnik