Cały czas się zastanawiam dlaczego wybrano Sasów ? Kojarzą się z fajnymi rzeczami jak np. Pałac Saski, Ogród Saski. Czyli z czymś pięknym, powierzchownym i … fasadowym. A co gdyby to zestawić z Gnojną Górą w Warszawie ? Oczywiście też słynna porcelana miśnieńska, opera włoska, Biblioteka Załuskich, mecenat artystyczny itp. ładne rzeczy. Też Komisja Brukowa - swoją drogą powinno się uznać ocalałe jeszcze "kocie łby" w Polsce za zabytki. Tylko wciąż nie rozumiem po co ? Sam August III wychowany wg. zasad luteranizmu. Późniejsze przewalanki wokół jego osoby aby pozostał protestantem, czy przeszedł na katolicyzm budzą tylko niesmak. Przynajmniej w opisie autora. Mam wrażenie, że konwersja Sasów nie była głęboka. Zwłaszcza, że August II miał metresy, w tym słynną hrabinę Cosel. Wspierał masonów i pozostał jako katolik - przełożonym gremium protestanckiego w sejmie Rzeszy. Podobnie jak i jego syn. I nie doszło do re-katolizacji Saksonii. Protestanckie próby porwania chłopca, by nie przeszedł na katolicyzm ! Ciekawa rola jezuitów. Pozostawili chłopcu czas na refleksję i podjęcie decyzji. Pobożny bez bigoterii … ? Ślub z Marią Józefą, Haendel na weselu (to mi się podoba). Historie z kręgu płaszcza i szpady - pojedynki dworzan na szpady i pistolety. Księża i zakonnicy na dworze drezdeńskim nie mogli występować w swoich strojach - ze względu na opór luteran ! Korona polska potrzebna Sasom, żeby nie utonęli wśród drobnych władców niemieckich, ale po co Polsce Sasi ? August III przychylnie widziany przez Moskwę … - piecza Moskwy nad wolnościami Rzeczypospolitej (zgroza !). Wkroczenie wojsk rosyjskich i saskich itp. Nie jest to porywająca lektura.

Cały czas się zastanawiam dlaczego wybrano Sasów ? Kojarzą się z fajnymi rzeczami jak np. Pałac Saski, Ogród Saski. Czyli z czymś pięknym, powierzchownym i … fasadowym. A co gdyby to zestawić z Gnojną Górą w Warszawie ? Oczywiście też słynna porcelana miśnieńska, opera włoska, Biblioteka Załuskich, mecenat artystyczny itp. ładne rzeczy. Też Komisja Brukowa - swoją drogą...

Autor wniknął w czasu saskie, by przekazać czytelnikom, informacje zmieniające nasze spojrzenie na rządy Augusta III. Zwłaszcza o próbach wzmocnienia władzy centralnej w Saksonii i Rzeczpospolitej (system ministerialny z rozmysłem kształtowany przez króla, a nie oddanie sterów władzy w ręce Bruhla, by zajmować się polowaniami i jadłem) oraz o mecenacie artystycznym (muzyka, teatr, malarstwo, w tym Canaletto).

Z książki wyłania się też ciekawy obraz Saksonii, która jeszcze na początku wojny trzydziestoletniej 1618-1648, była arbitrem spraw w Rzeszy (między protestantami a cesarzem),coraz to bardziej tracąc wpływy (w czasach unii personalnej z Rzeczpospolitą próbując wejść do wyższej ligi),po wojnie siedmioletniej, została zaś sprowadzona do parteru i praktycznie przestała się liczyć wśród mocarstw. Ówcześnie żyjący ludzie, między innymi w wyniku bezczelnej propagandy pruskiej i rosyjskiej (mających interes w słabej Polsce),o wszystkie problemy Saksonii i Rzeczpospolitej, obarczali pierwszego ministra królewskiego Bruhla. Autor stara się przekonywać, że osłabienie gospodarcze, to przede wszystkim „zasługa” polityki celnej dworów ościennych (również psucia monety przez króla Prus),zwłaszcza wobec Saksonii (Fryderyka II, a także Austrii). Sąd na Bruhlem, po śmierci króla, nie wykazał żadnych dowodów na jego malwersacje, tak samo, jak w 1756 Fryderyk II, nie wykazał dowodów na chęć wywołania wojny przez Saksonię przeciw Prusom.
Wydaje się więc że skrzywiony obraz czasów saskich, w tym pogrążanie Bruhla i oskarżanie Augusta III o gnuśność, została de facto „sfabrykowana" przez politykę informacyjną Prus. Zadziałała ona tak skutecznie, że nawet potomstwo elektora Saksonii, po zniszczeniach wojny siedmioletniej, szukało pomocy na dworze w Prusach, nie uświadamiając sobie faktu, komu Saksonia zawdzięcza upadek swojej pozycji. Identycznie w Rzeczpospolitej, nie znając testamentów politycznych elektorów i królów Pruskich, część magnaterii łudziła się, że w oparciu o Prusy, można jeszcze coś wywalczyć w Europie.

Bardzo spodobał mi się też akapit, który zacytuję, a wydaję się on najbardziej trafiać w sedno tamtych czasów (w jaki sposób Prusy, zyskały pozycję w Europie, skupionej bardziej na kulturze, dyplomacji, a dopiero w dalszej kolejności na wojnie):

„August…był sojusznikiem solidnym i uczciwym, przestrzegającym norm w stosunkach międzynarodowych…Stał się nawet ich ofiarą w tym sensie, że obstając przy tych zasadach nie był w stanie przeciwstawić się generalnemu naruszaniu wszelkich norm przez Fryderyka II. Ilustracją tego było starcie się dwóch systemów: saskiego i pruskiego w czasie wojny siedmioletniej, przebieg okupacji pruskiej w Saksonii, a nawet gwałty pruskie na terenie Polski. Pod tym względem Fryderyk zapoczątkował nową epokę w stosunkach międzynarodowych, prowadząc do zniszczenia świata ukształtowanego po wojnie trzydziestoletniej. W świecie, który powstawał, a którego bohaterem stawał się król pruski i poszerzał grono swych wielbicieli i naśladowców, zalety Augusta II traciły na wartości. Wydaje się, że jego pośmiertne losy stały się ofiarą zmiany dotąd obowiązującej skali ocen. Nową skalę tworzył sięgający szczytu rozgłos oświeconych monarchów Prus i Rosji – Katarzyny i Fryderyka.”

W książce zabrakło mi tylko, nieco wnikliwszego spojrzenia na historię państw tamtego okresu, gdyż nie zawsze można się zorientować w jakich warunkach polskich i ogólnoeuropejskich, August III podejmował określone działania. Trzeba się posiłkować innymi tytułami, aby lepiej zrozumieć niektóre kwestie poruszane przez autora.

Myślę że najlepszą zachętą dla czytelników do sięgnięcia do książek Pana Staszewskiego jest wywiad z autorem pod tytułem „Potęga stereotypu”:
http://www.sprawynauki.edu.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1621&catid=317&Itemid=30

Autor wniknął w czasu saskie, by przekazać czytelnikom, informacje zmieniające nasze spojrzenie na rządy Augusta III. Zwłaszcza o próbach wzmocnienia władzy centralnej w Saksonii i Rzeczpospolitej (system ministerialny z rozmysłem kształtowany przez króla, a nie oddanie sterów władzy w ręce Bruhla, by zajmować się polowaniami i jadłem) oraz o mecenacie artystycznym (muzyka,...

Raczej mnie rozczarowała. Autor nie posiada talentu popularyzatora historii, a książka nie jest publikacją naukową, tylko popularną. Pana profesora słuchałem w 1989 r na wykładzie i mówił, z tego co pamiętam interesująco i ze swadą. Dużo materiału historycznego, ale ponad połowa książki poświęcona czasom, zanim August III został królem Polski. W pozostałej części sporo o problemach saksońskich. O historii Polski w ciągu tych 30 lat panowania niewiele. A ja bym się chciał dowiedzieć jak to było naprawdę za króla Sasa w Polsce. Muszę w tym celu sięgnąć do innych książek.

Raczej mnie rozczarowała. Autor nie posiada talentu popularyzatora historii, a książka nie jest publikacją naukową, tylko popularną. Pana profesora słuchałem w 1989 r na wykładzie i mówił, z tego co pamiętam interesująco i ze swadą. Dużo materiału historycznego, ale ponad połowa książki poświęcona czasom, zanim August III został królem Polski. W pozostałej części sporo o...

Dobra książka o drugim z Wettynów na polskim tronie. Staszewski wyraźnie postawił na opis życia i działalności Augusta III, a nie na dzieje rządzonych przezeń państw, co jest o tyle trafne, że nie wiąże monarchy ze wszystkimi problemami Polski i Saksonii tej doby. Dokładnie opisał też edukację, konwersję (temu zagadnieniu poświęcił wyjątkowo dużo miejsca),podróże i polityczne terminowanie u boku Augusta II przed elekcją roku 1763. Sprawy polskie zostały potraktowane w tej książce wręcz pobieżnie, więcej już jest o problematyce saskiej.

Autor uwypuklił różnice między obydwoma Augustami, umieszczając je w kontekście nowej sytuacji politycznej w tej części Europy. Poprzez takie pogłębione spojrzenie na realia XVIII wieku stara się Staszewski o wyważone sądy na temat Augusta III. Nie kryje bynajmniej krytyki jego niezrealizowanych koncepcji politycznych (August II widział syna na tronie cesarskim!),akcentuje słabnięcie państw unii polsko-saskiej, ale też zwraca uwagę na znaczenie choćby mecenatu artystycznego, jaki król i elektor roztaczał przez całe swe panowanie. Autor przedstawił też otoczenie rodzinne Augusta III oraz związane z nim elity władzy.

Porównując dwie biografie pióra Staszewskiego muszę uznać za lepszą "Augusta II Mocnego", który według mnie jest opracowaniem pełniejszym i bardziej szczegółowym. "August III Sas" to jednak także pozycja godna lektury, zwłaszcza dla osób zainteresowanych dziejami XVIII wieku i tych miłośników historii, którzy chcą nieco zrewidować wyjątkowo negatywny pogląd dawniejszej historiografii na obu władców z dynastii saskiej.

Tomasz Babnis

P.S.
Ale co można zrobić, gdy na piętnaście sejmów w ciągu trzydziestu lat zerwano czternaście?

Dobra książka o drugim z Wettynów na polskim tronie. Staszewski wyraźnie postawił na opis życia i działalności Augusta III, a nie na dzieje rządzonych przezeń państw, co jest o tyle trafne, że nie wiąże monarchy ze wszystkimi problemami Polski i Saksonii tej doby. Dokładnie opisał też edukację, konwersję (temu zagadnieniu poświęcił wyjątkowo dużo miejsca),podróże i...

Książka rzuca nowe światło na zaszufladkowanego przez zbiorową świadomość historyczną drugiego Sasa na polskim tronie.

Książka rzuca nowe światło na zaszufladkowanego przez zbiorową świadomość historyczną drugiego Sasa na polskim tronie.

Niezła, czytało się dobrze i trochę poszerzyła horyzont.

Niezła, czytało się dobrze i trochę poszerzyła horyzont.

Bardzo przyzwoita książeczka. Dobrze się czytało. Duży plus dla autora za wnikliwe podejście do osoby króla. Polecam.

Bardzo przyzwoita książeczka. Dobrze się czytało. Duży plus dla autora za wnikliwe podejście do osoby króla. Polecam.