Zrekonstruowane dzień po dniu poczynania rządu naszych zachodnich sąsiadów. Wciągająca!

Zrekonstruowane dzień po dniu poczynania rządu naszych zachodnich sąsiadów. Wciągająca!

Klienci dobrze wyposażonych księgarń znajdą na półkach z książkami poświęconymi historii najnowszej, a konkretnie dwudziestoleciu międzywojennemu i drugiej wojnie światowej, kolejną pozycję poświęconą Adolfowi Hitlerowi. Wydawałoby się, że regały nie będą już w stanie przyjąć następnych wydawnictw poświęconych wodzowi Trzeciej Rzeszy, że o jego postaci napisano już wszystko, a historycy i publicyści rozłożyli życie Hitlera na czynniki pierwsze tak solidnie, iż temat został zgrany do granic możliwości. Mimo to Frank McDonough, związany obecnie z John Moores University w Liverpoolu brytyjski historyk, specjalizujący się w krótkich dziejach nazistowskiego państwa, postanowił zaryzykować i przedstawić rządy Hitlera w autorskim – i nowatorskim – spojrzeniu, próbując stanąć obok kolosów historiografii, jak Ian Kershaw czy Richard Evans, których prace o Trzeciej Rzeszy bez wątpienia można uznać za kanoniczne, i boleśnie się nie wywrócić. Na ile mu się to udało?

Książka „Czas Hitlera”, której wydanie na polskim rynku przygotował Rebis (i zrobił to bardzo dobrze – twarda oprawa, kilkadziesiąt ilustracji i map, przyjemna dla oka czcionka i tłumaczenie, do którego nie można się przyczepić),jest pozycją dwuczęściową. „Triumf” zaczyna się w 1933 roku, kiedy splot różnych okoliczności i intryg, o czym wspomnę jeszcze poniżej, wynosi do władzy przyszłego Führera, a kończy na 1939 roku i wojnie z Polską. Chronologicznym finałem tomu „Katastrofa”, na który Czytelnicy muszą jeszcze poczekać, jak sama nazwa wskazuje, będzie rok 1945 i zakończenie drugiej wojny światowej na jej europejskim froncie. Każdy rozdział opowiada o jednym roku, dlatego można odnieść wrażenie, że konstruując książkę, Autor poszedł po linii najmniejszego oporu. Nic bardziej mylnego. Jak wyjaśnia sam McDonough, poszczególne fragmenty rozdziału omawiają różne tematy tak, aby ukazać szerszy kontekst opisywanych wydarzeń. „Dzięki temu czytelnik może zapoznać się z przebiegiem wypadków oraz ich wpływem na ewolucję rządów Hitlera” – przekonuje Autor. Do mnie akurat to tłumaczenie trafia. Narracja jest płynna, nawet wtedy, gdy historyk zbacza trochę z głównego kursu, aby wyjaśnić niuanse opowieści, przedstawić szerzej jej bohaterów, czy też krótko, acz z sensem, przeanalizować dany proces, istotny dla Hitlera rosnącego w siłę na niemieckiej scenie politycznej i arenie międzynarodowej.

Szeroki dobór źródeł to atut książki. Z jednej strony pozwala nam zajrzeć za kulisy opisywanych wydarzeń z punktu widzenia jej autorów, a z drugiej – poznać efekty wprowadzania decyzji politycznych w życie z pierwszej ręki, bo ze wspomnień zwykłych ludzi. Autor korzysta z nich chętnie i często, wykorzystując także przemówienia NSDAP-owskiej wierchuszki, dokumenty rządowe i zachowane archiwa partyjne czy memoranda wojskowe. Cytowane są dokumenty SS i ministerstwa spraw zagranicznych, ale też dowody przedstawione w powojennych procesach zbrodniarzy hitlerowskich. Są oczywiście fragmenty gazet, wywiady ze świadkami wydarzeń i dzienniki z epoki.

Można odnieść wrażenie, że od pewnego czasu autorzy książek historycznych biorą sobie za punkt honoru rozwiewanie narastających przez lata mitów i stereotypów. McDonough nie jest tutaj wyjątkiem, co sam podkreśla. I tak wódz Trzeciej Rzeszy jest z jednej strony „wszechpotężnym władcą”, a jednocześnie „słabym dyktatorem”, przewodzącym chaotycznemu systemowi politycznemu. McDonough nie jest też zwolennikiem tezy, że reżim hitlerowski bardzo przypominał Związek Radziecki Józefa Stalina. „W praktyce wszakże reżim hitlerowski był znacznie mniej totalitarny od tego w ZSRR. Niemiecka opinia publiczna mogła narzekać i krytykować rzeczywistość w o wiele większym stopniu, niż to wcześniej sugerowano” – przekonuje brytyjski historyk.

Zdaniem Autora, gdyby Hitler nie doszedł do władzy w 1933 roku, to i tak rządy objęłaby jakaś grupa prawicowych nacjonalistów. Kwestią czasu było na tyle silne wsparcie takich środowisk przez armię oraz inne wpływowe kręgi społeczne i polityczne, gardzące demokracją w wydaniu Republiki Weimarskiej, żeby tak się stało. Bardzo wątpliwe jednak jest to, że taki reżim dokonałby ludobójstwa opartego o rasizm i antysemityzm, jak to zrobili naziści. Partia hitlerowska nie miałaby racji bytu, gdyby nie poczucie upokorzenia po porażce w pierwszej wojnie światowej oraz kryzys gospodarczy przełomu lat dwudziestych i trzydziestych. Nie pierwszy raz w takich sytuacjach historia zatoczyła koło, gdy społeczeństwo – nie mając zaufania do systemu demokratycznego, który w ich mniemaniu nie potrafiło zaradzić piętrzącym się problemom – zaczęło się oglądać za silnym przywódcą, który potrafiłby przewodzić państwu i narodowi w trudnych latach. Pojawił się Hitler, obiecując przywrócenie ładu i porządku oraz stworzenie stabilnej, zjednoczonej i bezklasowej wspólnoty narodowej.

Jak stwierdza McDonough, żadna inna partia w dużym, nowoczesnym kraju demokratycznym, nie wydobyła się tak szybko z marginesu politycznego. Sam Hitler twierdził później, że w styczniu 1933 roku „zdobył władzę”, tak jakby doszło wówczas do gwałtownego przewrotu. W rzeczywistości został mianowany kanclerzem rządu koalicyjnego (!) w sposób całkowicie legalny i zgodny z konstytucją. Prezydent Hindenburg uległ perswazji wąskiego grona swoich konserwatywnych doradców, którzy przekonywali go, że Hitler powinien dostać szansę na rządy, a być może uda im się go wykorzystać do własnych celów. Rewolucji jeszcze nie było, bo kapitalizm nadal odgrywał kluczową rolę w systemie gospodarczym, konserwatyści na wielu polach trzymali się mocno, urzędnicy, jeśli nie byli Żydami lub nie mieli sympatii lewicowych, wciąż mogli pracować i awansować, a policja nadal była państwowa, choć wkrótce powstało Gestapo. Armia przez dłuższy okres czasu była niezależna, podobnie jak wielki biznes. „Hitler był często zmuszony iść na kompromisy i okazywać znacznie większą elastyczność, niż się powszechnie uważa. Hitler często działał z pełną premedytacją, ale czasami musiał reagować na wydarzenia, nad którymi nie miał kontroli. W latach 1933 – 1939 był raczej mistrzem elastyczności i improwizacji niż planowania” – zauważa McDonough.

Przykładów demontażu mitów związanych z rządami Hitlera, związanych chociażby z „sukcesami” gospodarczymi nazistów czy też z Austrią jako „pierwszą ofiarą Hitlera”, mógłbym podać znacznie więcej, ale pozostawiam przyjemność z ich odnajdywania Czytelnikom. Co warto oddać Autorowi, to sposób relacjonowania wydarzeń z trzeciej dekady minionego wieku. Atrakcyjne pióro, czasami wręcz z zacięciem reporterskim, to z pewnością plus po stronie brytyjskiego historyka. Wielu jego polskich (i nie tylko) odpowiedników mogłoby pójść tym tropem w swoich publikacjach. To nie przytyk, ale podpowiedź.

Czy warto zatem sięgnąć po pierwszy tom „Czasu Hitlera”? Zdecydowanie tak! Osobiście nie mogę się doczekać tomu drugiego, z nadzieją, że wysoki poziom publikacji zostanie utrzymany, nie tylko przez Autora, ale również przez wydawcę i tłumacza. Mimo iż Autor nie odkrywa rzeczy nieodkrytych, przyjemność płynąca z lektury, nawet jeśli opowiada ona o wyjątkowo mrocznych czasach, sprawia, że czasu i pieniędzy poświęconych tej publikacji z pewnością nie będzie można uznać za stracone.

Klienci dobrze wyposażonych księgarń znajdą na półkach z książkami poświęconymi historii najnowszej, a konkretnie dwudziestoleciu międzywojennemu i drugiej wojnie światowej, kolejną pozycję poświęconą Adolfowi Hitlerowi. Wydawałoby się, że regały nie będą już w stanie przyjąć następnych wydawnictw poświęconych wodzowi Trzeciej Rzeszy, że o jego postaci napisano już...

Pierwsza z dwóch części dzieła McDonougha portretującego dzieje III Rzeszy. Podobnych opracowań mamy oczywiście na pęczki ale to konkretne jest zdecydowanie warte uwagi. Tom pierwszy zawiera opis lat 1933-1939.

Autor analizuje temat dość szczegółowo prowadząc swoją narrację od stycznia 1933 roku tydzień po tygodniu a miejscami nawet dzień po dniu. Głównym tematem są oczywiście kolejne wydarzenia polityczne jakie miały miejsce w Europie prowadzące stopniowo do wzmocnienia siły III Rzeszy. Autor bardzo mocno skupia się także na jak najdokładniejszym oddaniu realiów ówczesnej dyplomacji. Swoista gra polityczna tocząca się w Europie została tutaj ukazana w sposób wyjątkowo zgrabny i przystępny. Kolejne rewizje postanowień traktatu wersalskiego (remilitaryzacja Nadrenii, Anschluss Austrii, przyłączenie Kraju Sudetów czy w końcu zajęcie reszty Czechosłowacji) przez Hitlera są przedstawione z wielu perspektyw. Poznajemy ich szersze tło, agresywny punkt widzenia samego Fuhrera ale także przywódców Francji, Wielkiej Brytanii, Włoch czy Związku Sowieckiego. Widocznie na drugi plan schodzi jednak II Rzeczpospolita. W ramach opisu mieści się jeszcze cały rok 1939 a więc i agresja Niemiec na Polskę. Kampania wrześniowa nie jest jednak mocnym punktem tej pozycji gdyż została potraktowana raczej skrótowo. Przedstawiona znów raczej od strony aspektów dyplomatycznych niż militarnych zamknięta na jedynie kilku kartach pasuje jednak do konwencji całościowej książki.

Prócz polityki autor porusza trochę zagadnień społeczno - gospodarczych. Olbrzymi program zbrojeń i ich przełożenie na gospodarkę, sytuacja ekonomiczna społeczeństwa niemieckiego, sport, mniejszości narodowe. Oczywiście nie mogło zabraknąć obowiązkowego Holokaustu czy tematów sterylizacji i eutanazji T-4.

Bardzo obszernie opisywany jest sam Hitler i jego najbliższe otoczenie w tym kliku najważniejszych nazistowskich dygnitarzy (Himmler, Goebbels, Göring, Ribbentrop). Także postacie jeszcze z czasów Republiki Weimarskiej jak Hindenburg. Wgląd w prywatne otoczenie Fuhrera umożliwiły autorowi liczne i często cytowane dzienniki, relacje i pamiętniki. Dobrze czytało mi się opisy reakcji emocjonalnych Hitlera w stylu ,,już ja im pokażę" na poszczególne sploty wydarzeń, które tutaj stanowią normę. W końcu opracowane zostały też kontakty Fuhrera z kobietami a szczególnie z Evą Braun.

Publikacja stanowi w moim odczuciu wyjątkowo przejrzysty i uporządkowany obraz omawianego okresu. Będzie z pewnością pomocna w zrozumieniu zawiłości dyplomacji europejskiej lat 30. Chyba warto akurat ją wybrać z całego dostępnego wachlarza literatury na ten temat. Czas Hitlera czyta się bardzo dobrze na co nie bez wpływu pozostaje też dobre tłumaczenie. Dodatkowo książka zawiera pewną ilość zdjęć portretujących Hitlera podczas najważniejszych przemówień. Kawał dobrej roboty historycznej polecam i zabieram się za II tom!

Pierwsza z dwóch części dzieła McDonougha portretującego dzieje III Rzeszy. Podobnych opracowań mamy oczywiście na pęczki ale to konkretne jest zdecydowanie warte uwagi. Tom pierwszy zawiera opis lat 1933-1939.

Autor analizuje temat dość szczegółowo prowadząc swoją narrację od stycznia 1933 roku tydzień po tygodniu a miejscami nawet dzień po dniu. Głównym tematem są...

Kapitalna książka ! Nie ma w niej ani jednej kartki, przy której czułbym się znużony bądź zamęczony na śmierć. Każda strona jest zaproszeniem do kolejnej a bardzo dobrym zabiegiem autora było poukładanie całości w taki sposób, aby czytało się to bez zbędnych zapętleń. Siedem rozdziałów to siedem lat elektryzujących i obfitujących w niemałe emocje wydarzeń nie pozwalających ochłonąć na zbyt długo ponieważ punktów zapalnych jest tu sporo. Znakomicie został opisany proces dochodzenia Hitlera i jego partii do władzy w kraju, coraz śmielsze plany ekspansji terytorialnych i rewizjonistyczne zapędy Niemiec, nie mogących się pogodzić z traktatami. Przeraża w jaki sposób Hitler wodził za nos polityków zachodnich mocarstw prowadzących politykę ustępstw, co znacznie pozwoliło mu zbudować pewność siebie w obliczu tego nieszczęsnego września 1939 roku…

Kapitalna książka ! Nie ma w niej ani jednej kartki, przy której czułbym się znużony bądź zamęczony na śmierć. Każda strona jest zaproszeniem do kolejnej a bardzo dobrym zabiegiem autora było poukładanie całości w taki sposób, aby czytało się to bez zbędnych zapętleń. Siedem rozdziałów to siedem lat elektryzujących i obfitujących w niemałe emocje wydarzeń nie pozwalających...

Mimo tego, że książka jest stricte historyczna, potrafi przekazać fakty w ten sposób, że wciąga i zachęca do dalszego zgłębiania. Historia, którą powinien znać każdy i do której można dziś znaleźć niebezpieczne analogie.

Mimo tego, że książka jest stricte historyczna, potrafi przekazać fakty w ten sposób, że wciąga i zachęca do dalszego zgłębiania. Historia, którą powinien znać każdy i do której można dziś znaleźć niebezpieczne analogie.

Rok 1938

Z wyjątkowym zainteresowaniem odkrywam kolejne karty tego dzieła. Zanim sięgnę po drugi tom przede mną jeszcze 1939 rok. Jednak zanim zmierzę się z rokiem wybuchu wojny zatrzymuję się na dłuższą chwilę przy 1938.

Autor bardzo starannie analizuje wszystko to, co działo się na arenie międzynarodowej w trzeciej dekadzie XX wieku. Ponownie jednak zaskakuje fakt starannego omijania poczynań odwiecznego rywala, który swą cichą grą robił wszystko, aby Hitler zbliżał się do granic jego państwa coraz bliżej. Dopiero w 1938 roku stanowisko Stalina zostaje przez autora dostrzeżone i zacytowane.

Jednak, jeśli odłożymy na bok tę krótką dygresję, wartym rozważenia jest fakt na ile Polska świadomie liczyła na swych „sojuszników“, którzy przez cały czas chowali głowy w piasek. Pierwsza świadoma próba sił Hitlera, czyli Nadrenia i rok 1936. Rok dwóch olimpiad organizowanych przez Niemcy. Rok, w którym coraz bardziej krystalizował się kierunek, w który w swej polityce zmierzały Niemcy.

➡️ Nadrenia. Austria. Czechosłowacja.

Przyznać trzeba, że słabość europejskich mocarstw z nastawieniem, „jakoś to będzie, póki nie dotyczy to nas wszystko inne staje się nieważne“, dawała do myślenia. Przy takim nastawieniu Francji i Wielkiej Brytanii, sojuszu Niemiec z Włochami, cichym poparciu Stalina, Hitler mógł swobodnie spoglądać na nieświadomą zagrożenia, Polskę.

➡️ https://bit.ly/943dnistolicy

Rok 1938

Z wyjątkowym zainteresowaniem odkrywam kolejne karty tego dzieła. Zanim sięgnę po drugi tom przede mną jeszcze 1939 rok. Jednak zanim zmierzę się z rokiem wybuchu wojny zatrzymuję się na dłuższą chwilę przy 1938.

Autor bardzo starannie analizuje wszystko to, co działo się na arenie międzynarodowej w trzeciej dekadzie XX wieku. Ponownie jednak zaskakuje fakt...

Trudno pogodzić mi się ze stwierdzeniem autora, że Wielka Brytania powinna wcześniej porozumieć się ze Stalinem. Teza ta pojawia się od początku i przeszkadzała mi w lekturze.
Sama książka jest pięknie wydana, zdjęcia niewątpliwie wzbogacają narrację. Ciekawym zabiegiem jest "kalendarzowe" podejście - każdy rozdział to jeden rok - uzmysławia to, jak dużo ważnych ale i nieważnych rzeczy się działo. Zarazem był to dla mnie kolejny minus - przemieszanie wątków i tematów. Przeczytać było warto, ale po kolejny tom nie sięgnę.

Trudno pogodzić mi się ze stwierdzeniem autora, że Wielka Brytania powinna wcześniej porozumieć się ze Stalinem. Teza ta pojawia się od początku i przeszkadzała mi w lekturze.
Sama książka jest pięknie wydana, zdjęcia niewątpliwie wzbogacają narrację. Ciekawym zabiegiem jest "kalendarzowe" podejście - każdy rozdział to jeden rok - uzmysławia to, jak dużo ważnych ale i...

Książka jest przystępnie napisana ale wielkiej wartości nie ma, nawet dla osób zielonych w temacie. Jasne, można się czegoś z niej dowiedzieć, ale jest sporo lepszych i bardziej szczegółowych pozycji; książka próbuje być o wszystkim i w rezultaciie jest o niczym.

Książka jest przystępnie napisana ale wielkiej wartości nie ma, nawet dla osób zielonych w temacie. Jasne, można się czegoś z niej dowiedzieć, ale jest sporo lepszych i bardziej szczegółowych pozycji; książka próbuje być o wszystkim i w rezultaciie jest o niczym.

Rewelacyjnie opisana pierwsza sześcioletnia połowa Tysiącletniej Rzeszy!

Rewelacyjnie opisana pierwsza sześcioletnia połowa Tysiącletniej Rzeszy!

Dużo wiem o nazizmie z perspektywy II wojny światowej bo to był mój konik wiele lat temu. Trochę mniej ale ciągle sporo o polityce międzynarodowej Hitlera po jego dojściu do władzy. Zdecydowanie najmniejszą wiedzę posiadam z obszaru relacji wewnętrznych III Rzeszy w okresie, którym traktuje ta książka. Czas było nadrobić. Książka ma charakter chronologiczny co akurat pomogło mi w zrozumienie wielu procesów panujących w Rzeszy. Dzięki temu mogłem przyjąć pozycję niejako przy boku Hitlera i przy jego boku przypatrywać się jego decyzją i sumarycznie całej polityce III Rzeszy. Pozwoliło mi to spojrzeć holistyczne na sytuację wewnętrzną i zewnętrzną państwa, motywacje jego przywódców oraz lepiej zrozumieć trajektorię prowadzonej polityki. Z niecierpliwością czekam na drugi tom.

Dużo wiem o nazizmie z perspektywy II wojny światowej bo to był mój konik wiele lat temu. Trochę mniej ale ciągle sporo o polityce międzynarodowej Hitlera po jego dojściu do władzy. Zdecydowanie najmniejszą wiedzę posiadam z obszaru relacji wewnętrznych III Rzeszy w okresie, którym traktuje ta książka. Czas było nadrobić. Książka ma charakter chronologiczny co akurat...