Czarownica. Tak mówią o Wasi wszyscy mieszkańcy rodzinnej wsi. Sama nie jest już pewna, czy nie mają racji: widzi domowe duchy, potrafi się porozumieć z końmi, a kiedy ma kłopoty, zawsze może liczyć na pomoc demona mrozu. Ale średniowieczna Ruś jest miejscem, gdzie kobieta może spłonąć na stosie, jeśli padnie na nią chociaż cień podejrzenia o czary. Dlatego Wasia wybiera wolność samotnej wędrówki, która mimo niebezpieczeństw i trudów daje jej radość – dopóki nie natrafi na spalone wsie i matki opłakujące porwane dzieci…

„Dziewczyna z wieży” to kontynuacja znakomitego „Niedźwiedzia i słowika” Katherine Arden. Powracamy do zwyczajów i wierzeń średniowiecznej Rusi, gdzie dawne duchy coraz bardziej bledną wraz z biciem cerkiewnych dzwonów. Główna różnica między pierwszym a drugim tomem trylogii jest taka, że tym razem większość akcji toczy się nie w małej wiosce, ale w samym sercu Moskwy, stojącej na skraju wojny z Turkami. Tu Wasia spotyka się z niewidzianym od lat rodzeństwem: zakonnikiem Saszą i księżną sierpuchowską Olgą. Jednak bliskość rodziny nie może zapewnić jej ochrony przed mocami, które na nią czyhają.

W powieściach Katherine Arden najbardziej pociągają mnie dawne wierzenia i zwyczaje, które ożywają na stronach jej książek. To świeża i pociągająca gałąź fantastyki, która nie wymyśla nowych rzeczywistości od podstaw, ale powraca do zapomnianych motywów, przywracając im dawną świetność. Średniowieczna Ruś nadal jest światem pełnym duchów, demonów i zjaw, które potrzebują ludzkiej pamięci, aby przetrwać. Innym ważnym elementem powieści jest walka Wasi o swoje miejsce w świecie, w którym przed kobietą stoją tylko trzy możliwości: wyjść za mąż, wstąpić do klasztoru albo umrzeć. Dziewczyna staje przed trudnymi wyborami, bo walka o własną wolność może sprowadzić tragedię na jej rodzinę, która nie potrafi się pogodzić z jej stylem życia.

„Dziewczyna z wieży” sprawia wrażenie dawnej bajki, ale równocześnie jest przepełniona niespodziewanym dramatyzmem. Akcja rozwija się o wiele bardziej dynamicznie niż w pierwszej części, a kiedy już raz nabierze tempa, nie zwalnia aż do końca. Typowe księżniczki mogą snuć się po swoich wieżach, ale Wasia podróżuje, walczy, pędzi na Słowiku, ucztuje i rozmawia z duchami. Może niekiedy pakuje w kłopoty siebie i innych, ale nigdy nie pozostaje bierna, nie poddaje się rozpaczy i nie pozwala podciąć sobie skrzydeł, przez co zasługuje na poczesne miejsce wśród współczesnych bohaterek literackich.

Agnieszka Kruk