"Znieważając siebie, ten facet znieważał świat." - tym cytatem z "Udław się" Chucka Palahniuka można chyba najtrafniej scharakteryzować tę - względnie najlżejszą - z obecnych na rynku powieści autora "Fight clubu".

Fabuła książki jest osnuta wokół losów Victora Maniciego - uzależnionego od seksu, do szpiku kości przesiąkniętego cynizmem i goryczą nieudacznika. Nominalnie Victor [mimo osiągnięcia wieku okołośredniego] jest kawalerem. Jego życiem jednak rządzi obsesja niemająca z wolnym stanem wiele wspólnego; w czasie kiedy nie pracuje przy rekonstrukcji XVIII-wiecznej amerykańskiej osady i nie odwiedza matki w szpitalu psychiatrycznym, jego myśli i działania pochłonięte są znajdywaniem nowych obiektów seksualnego zaspokojenia. Seks jest dla niego jak narkotyk; tak też traktuje ludzi, z którymi go uprawia. Za pośrednictwem uwalnianych do krwi endorfin odczuwa przyjemność i jest to przyjemność zdepersonalizowana, pozbawiona rysów twarzy i jakiejkolwiek indywidualności.... liczy się tylko mechanika ruchów.

Powieści Palahniuka daleko jednak do lekkomyślnej pochwały hedonizmu, na co mylnie mógłby wskazywać wcześniejszy akapit. Zgodnie z przysłowiem, "trafiła kosa na kamień", Victor w pewnym momencie natyka się na kobietę, do której może czuć coś więcej, poza zwierzęcym pożądaniem. Ale nie o tym jest ta książka. To raczej jedna wielka kpina z rzeczywistości, gorzka satyra i prowokacja jednocześnie. Bohater podejmuje szereg tak absurdalnych i bezpardonowych działań, że trudno uwierzyć, iż mógłby funkcjonować w cywilizowanym społeczeństwie; weźmy np. symulowane dławienie się w restauracjach, którego celem jest pozyskanie "sponsorów". A jednak żyje i ma się całkiem nieźle, choć do osiągnięcia nirwany jest mu raczej daleko. Gardzi całym otaczającym światem za twarde zasady w nim panujące, ludźmi - za ich naiwność i wrażliwość, a najbardziej gardzi sobą samym, choć niekoniecznie che się do tego przyznać. Kryjąc się pod grubą maską cynizmu, za wszelką cenę chciałby stać się kimś innym niż jest; udaje mu się to jedynie w obecności chorej psychicznie matki, która go nie poznaje i przy której Mancini odgrywa rozmaite role z pogranicza tragifarsy i komedii.

Tak więc mamy to, co zwykle u Palahniuka; cynizm jako sposób na życie i pogardę jako sposób widzenia rzeczywistości. Pamiętajmy jednak, że świat obiektywny nie istnieje, a to, co przeżywamy stanowi jedynie projekcję naszego własnego życia wewnętrznego; dlatego też nie mogę oprzeć się wrażenie [narażając się w tej sposób na posądzenie o nadinterpretację], że "Udław się" jest dla jej autora rodzajem katharsis; niekoniecznie musi uwalniać go od obsesji seksualnej, ale raczej poczucia niższości i słabości, do których "prawdziwemu" mężczyźnie w naszej kulturze nie wolno się przecież otwarcie przyznać. Część akcji książki jest bowiem umieszczona w dzieciństwie głównego bohatera; jego oczami spoglądamy na brutalną rzeczywistość dorastania u boku niezrównoważonej matki i konflikty, jakie stwarza taka sytuacja.

Chuck Palahniuk w "Udław się" w sposób charakterystycznie bezczelny, ale i boleśnie przenikliwy kpi ze wszystkich istniejących konwenansów [jego bohater potrafi na przykład przyjść na spotkanie anonimowych seksoholików tylko po to, by znaleźć się sam na sam z jedną z uzależnionych w pokoju obok]. Jak zwykle, epatuje zgorzknieniem, ale... w tej książce jest coś jeszcze. Słodko-kwaśne poczucie humoru i dystans, których bardzo brakowało mi w osławionym "Podziemnym kręgu", a które idealnie kwituje poczynania wykolejonych bohaterów. Podsumowując; "Udław się" nie jest lekturą ciężką - mimo dosyć ponurego przesłania [chociaż zakończenie zadaje kłam temu twierdzeniu] czyta się ją szybko i dobrze. Jest napisana brutalnym językiem, ale jednocześnie w jakiś psychodeliczny sposób wciąga. I chociażby dlatego warto ją przeczytać.

"Znieważając siebie, ten facet znieważał świat." - tym cytatem z "Udław się" Chucka Palahniuka można chyba najtrafniej scharakteryzować tę - względnie najlżejszą - z obecnych na rynku powieści autora "Fight clubu".

Fabuła książki jest osnuta wokół losów Victora Maniciego - uzależnionego od seksu, do szpiku kości przesiąkniętego cynizmem i goryczą nieudacznika. Nominalnie...