Ach, uciec od tego zgiełku, przemysłowego powietrza i zaszyć się gdzieś w dzikich ostępach – marzymy czasem, zmęczeni swoją miejską codziennością. W głębi serca wiemy jednak, że jest to marzenie nierealne dla większości z nas i, szczerze mówiąc, nie całkiem nas to martwi. Pewno rzadko zastanawiamy się, jak by to było, gdybyśmy naprawdę znaleźli się w leśnej głuszy, a tylko nieliczni odważą się podjąć wyzwanie wyprawy w dzicz. A gdybyśmy nagle znaleźli się tam zupełnie nieprzygotowani?

Z taką właśnie sytuacją musi się zmierzyć czwórka dzieci, które podróżują małym sześcioosobowym samolotem do Manaus – brazylijskiego miasta w środku amazońskiej puszczy. Niespodziewane zasłabnięcie pilota doprowadza bowiem do katastrofy samolotu, z której dzieci uchodzą z życiem. Pozostawione same sobie, swojej wiedzy oraz umiejętnościom, do których należy raczej poruszanie się w dżungli miejskiej niż umiejętność przetrwania bez pomocy, dzieci uczą się tego, do czego nie przygotowuje nawet najbardziej elitarna brytyjska szkoła. Nowe sposoby zdobywania pożywienia (owady a nawet pajęczaki okażą się całkiem znośne, a nawet wykwintne), organizowania posłania oraz podróżowania po nieznanym terenie, to tylko niektóre umiejętności, które posiądą dzieci, zmuszone także do wyjścia poza własny egoizm, wizję świata, samotność czy poczucie opuszczenia przez dorosłych. W czasie podróży przez amazońską puszczę, ale także własne myśli i oczekiwania, dowiedzą się wiele o sobie samych, nauczą współpracy oraz dokonają wielkiego odkrycia i poznają kogoś, kto odciśnie w nich trwały ślad i zainspiruje ich życiowe priorytety i wybory w przyszłości.

Dzięki lekturze dzieci, ale i dorośli czytelnicy, poznają świetną opowieść, pełną przygód i zaskakujących zwrotów akcji, poznają czworo ciekawych dziecięcych bohaterów: wybrzydzającą Con, pragnącego sławy Freda, opiekuńczą Lilę i niesfornego Maksa. Poznają także realia życia poza cywilizacją oraz dowiedzą się jak przyrządzić ptasznika, kiedy przydają się piranie oraz czego nie lubią pszczoły i wielu innych rzeczy, o których nie śniło się uzależnionym od wynalazków technicznych mieszczuchom. A wszystko to opisane zostało w barwny sposób i wzbogacone pięknymi czarno-białymi ilustracjami Hannah Horn, przypominającymi prace XIX-wiecznych ilustratorów i sztychy ze starych książek biologicznych czy podróżniczych, ale także floratury czy bordiury ozdabiających książki przed wynalezieniem druku. Wielką wartością książki jest także poszerzenie świadomości ekologicznej i historycznej czytelników przez poruszenie tematu odkryć geograficznych, zwłaszcza ich ciemnej strony, oraz rabunkowej dla środowiska eksploatacji przemysłowej zasobów puszczy i turystyki niszczącej bezcenne zabytki, a także dziewicze tereny Ziemi. Na końcu książki zamieszczono słowa pisarki zachęcające do refleksji i pomocy w ratowaniu dżungli amazońskiej.

Brytyjka Katharine Rundell stała się jedną z najciekawszych autorek literatury dla dzieci ostatnich lat. Urodzona w Anglii spędziła dzieciństwo w Zimbabwe, gdzie jej ojciec był dyplomatą. Po przeprowadzce z rodziną na placówkę do Brukseli przeżyła szok kulturowy w zetknięciu z tamtejszą młodzieżą i zachodnioeuropejskim stylem życia, jej głównymi zajęciami były bowiem dotąd wspinaczki na drzewa z rówieśnikami i zawody w pływaniu. Studiowała w Oksfordzie, gdzie później została pracownikiem naukowym w prestiżowym All Souls College i obroniła doktorat na temat twórczości Johna Donne’a. Pierwszą książkę dla dzieci opublikowała w 2011 roku. Do tej pory wydała cztery powieści dla dzieci (z których pierwszą opublikowano w USA w zmienionej wersji i pod innym tytułem) oraz sztukę, zaadaptowaną przez teatr. Wszystkie jej dzieła były nagradzane w Wielkiej Brytanii, ale także w USA czy Francji, a ostatnia „Odkrywca” zdobyła w 2017 roku prestiżową Costa Award w kategorii Children’s Book.

Obie opublikowane w Polsce książki Rudnell mają kilka wspólnych cech: autorka nawiązuje w nich do własnych doświadczeń, akcja rozgrywa się w latach 20.-30. XX wieku, bohaterami są dzieci sieroty lub półsieroty i pozostawione z różnych powodów same sobie, które mają nierealny, wydawałoby się cel, podejmują daleka podróż, w czasie której zmieniają się nie tylko ich charaktery i spojrzenie na świat, ale także relacje z innymi. Autorka pełnymi garściami czerpie z własnych doświadczeń: w „Dachołazach” opisuje swojej hobby czyli chodzenie po dachach i linie, w „Odkrywcy” odwołuje się do podróży do amazońskiej puszczy, ale także do swojego dzieciństwa wypełnionego kontaktem z dziką przyrodą. Pozostaje mieć nadzieję, że sukcesy obu książek zachęcą polskiego wydawcę czyli Poradnię K do publikacji innych powieści Katerine Rundell.

Światy, które wyczarowuje brytyjska autorka w swoich utworach, są pełne magii oraz uroku retro. Czar ich jednak nie kryje się w czarodziejskich umiejętnościach postaci, tylko w relacjach i emocjach między nimi oraz zainspirowanych przez nie zmianach. Urok tych książek wynika także z talentu ich autorki, ale przede wszystkim z dziecięcej ciekawości świata i innych ludzi. Nieobecność gadżetów technologicznych, śladowe ilości jakichkolwiek urządzeń technicznych i częsta nieobecność dorosłych sprawiają, że dziecięcy bohaterowie rozwijają swoją samodzielność, ćwiczą wyobraźnię, przeżywają całą paletę emocji, ale nade wszystko bawią i zachwycają światem, czasem w jego grozie, najczęściej w jego pięknie. Otwierają się także na nieznane.

Zatem, Czytelniku, skosztujesz ptasznika z rusztu?

Jowita Marzec