Powieść jest jednym z pierwszych utworów Czesława Miłosza wydanych na emigracji i jak należy tego oczekiwać jest ona wyrazem wielkiej tęsknoty za krajem lat dziecinnych. Zarówno opisy przyrody, jak i życia mieszkańców tytułowej doliny (a nie brakuje tu typów barwnych i oryginalnych) przesycone są jakąś pierwotną metafizyką czy duchowością właściwą dziecięcemu poznawaniu świata. Główny bohater, Tomasz, doświadcza bowiem rzeczywistości niejako "od wewnątrz", jako jej integralna część. Z chwilą, gdy zaczyna dostrzegać granicę między światem jego postrzeżeń a nim samym, a więc z chwilą gdy zaczyna ten świat rozumieć, kończy się jego z nim zespolenie i zaczyna jakże przykra dorosłość. To odczucie tęsknoty za czasem, gdy czuliśmy się częścią otaczającego nas świata, gdy żyliśmy w pełnej z nim harmonii, a więc gdy to wszystko, co mogliśmy zaobserwować i dotknąć działo się jakby wewnątrz nas, a to o czym marzyliśmy zdawało się niemal prawdziwie istnieć, to wszystko zostaje bezpowrotnie utracone. Odtąd postrzegamy rzeczywistość w sposób jakby "zapośredniczony". Nic już nie jest ani tak bezpośrednie, ani tak naturalne jak w czasach dzieciństwa. Staje się też Tomasz świadkiem bluźnierczych "zapasów z Bogiem" toczonych przez innego z bohaterów, Dominika. To przykre poniekąd zajście (szczegółów nie zdradzę) to zarazem pierwsze spotkanie ze światem dorosłych, światem, w którym wszystko trzeba zmierzyć, zbadać, skalkulować, gdzie nie ma już miejsca na tajemnicę, a duchowość zdobywa się ciężką, wytężoną pracą. Gdzieś w tle toczą się wydarzenia dwudziestowiecznej historii, ważne i wywierające wielki wpływ na losy bohaterów, zarazem jednak postrzegane jako nieco abstrakcyjne, przynależące do innego, obcego porządku. Piękna, bardzo poruszająca książka...

Powieść jest jednym z pierwszych utworów Czesława Miłosza wydanych na emigracji i jak należy tego oczekiwać jest ona wyrazem wielkiej tęsknoty za krajem lat dziecinnych. Zarówno opisy przyrody, jak i życia mieszkańców tytułowej doliny (a nie brakuje tu typów barwnych i oryginalnych) przesycone są jakąś pierwotną metafizyką czy duchowością właściwą dziecięcemu poznawaniu...