Jane Eyre - Charlotte Bronte (wyd. Zielona Sowa, Kraków)

Powieść ta została wydana po raz pierwszy w październiku 1847 w trzech tomach. Pisarka używała wtedy męskiego pseudonimu artystycznego - Currer Bell. Moralność kobiet nie pozwalała na pisanie książek, tak więc każda z utalentowanych sióstr przyjęła nowe, ale doskonale pozwiązane ze sobą imię męskie. "Bracia Bell" jak mawiano w opinii publicznej słynęli z dobrego pióra, a ich książki sprzedawały się bardzo szybko. Jednak nieodzowny prym wiodła Charlotte. Nieuczciwi wydawcy Anne oraz Emily przypisywali powieści ich autorstwa Currer'owi, a następnie prowokowały siostry do wzajemnej rywalizacji.

Charlotte Bronte urodziła się 21 kwietnia 1816 r. w Yorkshire. Była córką pastora. Jej dwie najstarsze siostry - Maria i Elizabeth - zmarły w dzieciństwie na gruźlicę w szkole dla córek duchownych. Właśnie ta szkoła dostarczyła Charlotte pomysł na Lowood.

Liczne konwenanse wiktoriańskiej Anglii pozwoliły Charlotte Bronte stworzyć "niezwykłą autobiografię" Jane Eyre. Wymyślona postać miała odzwierciedlać uczucia kobiet zniewolonych przez mężczyzn, zależnych od innych. Książka miała feministyczny charakter. Charlotte Bronte jako nieliczna z ówczesnych pisarek zrozumiała, iż życie kobiety nie kończy się jedynie na byciu żoną.

Jane Eyre została przedstawiona jako sierota przygarnięta przez zmarłego wuja. Jej dzieciństwo nie należało do najłatwiejszych: pogardzana przez ciotkę, wyśmiewana i ignorowana przez kuzynów oraz karana przez służbę powodowało, że dziecko czuło się nieszczęśliwe. Chwile samotności spędzało w bibliotece czytując książki podróżnicze i marząc o wyjeździe z ponurego Gateshead. I właśnie taka okazja nadarza się bardzo szybko. Do dworu przybywa pastor Blockerhurst, który postanawia przyjąć ją do dobroczynnej szkoły dla sierot, w której miałaby okazję do wykształcenia, a jednocześnie zgłębienia tajników wiary. Jane przy pierwszym spotkaniu z przedstawicielem Kościoła czuje do niego niechęć: dowiaduje się, że jest pogardzana i znienawidzona przez Boga, w którego trudno jest jej uwierzyć. Jednak perspektywa opuszczenia Gateshead trzyma jej buntowniczy charakter w ryzach.

Lata dzieciństwa jak i młodości nie są dla Jane Eyre szczególnie ważne. Sześć lat nauki w Lowood, a następnie praca nauczycielki w tejże ponurej instytucji spowodowała, iż młoda kobieta znienawidziła swoje życie; zapragnęła zmian. Przyjęła pracę w Thornfield, rozpoczął się nowy etap w jej życiu. Jednak ponury dwór wraz z jej właścicielem sprowadziły na osiemnastoletnią kobietę same problemy.

Jej pierwsze spotkanie z Rochesterem długo pielęgnowała w swojej pamięci. Sam właściciel majątku (ogólnie uważany za gburowatego oraz mało przystojnego mężczyznę) uwielbiał słodką Jane. Ukrywając swoje uczucie prowokował dziewczynę do śmielszych rozmów, udawał swoje zaręczyny z bogatą panną, a wszystko sprowadzało się do gorącego wybuchu emocji.

W powieści znajdują się trzy kluczowe elementy tworzące całość. Pierwszym z pewnością jest feminizm i usilna prośba społeczeństwa, aby zaakceptowali kobiety jako równe sobie. Charlotte Bronte dążyła do tego, aby wszyscy zrozumieli, iż kobiety posiadają swoją własną seksualność, są zdolne do prawdziwej miłości i potrzebują troski. Desperacja Bronte przedstawiona postacią Jane jest bardzo uwydatniona. Bohaterka na każdym kroku stara się być niezależna, a kiedy otrzymuje w spadku ogromną ilość pieniędzy - dopina swego.

"Od kobiet zwykle oczekuje się, że będą ciche - jednak kobiety czują to samo, co mężczyźni, tak jak ich bracia potrzebują ćwiczyć swoje zdolności, szukają pola dla swych wysiłków, cierpią, jeśli pętające je więzy są zbyt ciasne, a bezruch całkowity, dokładnie tak samo, jak cierpieliby na ich miejscu mężczyźni. Bardziej uprzywilejowana połowa ludzkości okazuje małostkowość twierdząc, że kobiety winny poświęcać się przyrządzaniu puddingów i dzierganiu na drutach skarpetek, graniu na fortepianie i wyszywaniu woreczków. Bezmyślnością jest potępiać je czy też się z nich śmiać , kiedy próbują, czy to czynem czy aktywnością umysłową, wznieść się ponad to, co zwyczajowe uważane jest za wystarczające dla ich płci. "

Kolejną sprawą jest ludzka psychika. Na pierwszy rzut oka widać, iż Edward Rochester nie jest człowiekiem w pełni władz umysłowych. Jego pierwsze małżeństwo tak na niego wpłynęło, że zaczął uważać siebie za kawalera. I choć jego żona nadal żyła - pragnął kolejnej.

Bertha Mason jako dziecko uważana była za piękność. Do tego jej rodzina miała rozległe koneksje i ogromną fortunę. Kiedy wyszła za mąż, zaczęła pokazywać swoją prawdziwą naturę. Jednak jej choroba psychiczna, która objawiała się całkowitym szaleństwem i zanikiem ludzkich odruchów spowodowała, że została uwięziona w jednej komnacie. Jednak w pewnych chwilach odzyskiwała świadomość i doskonale rozumiała swój stan. Sprytem i odwagą powodowała lawinę nieprzyjemnych zdarzeń, które zakończyły się jej śmiercią.


Kłamstwo, którym Rochester uraczył Jane wcale nie zabiło jej przywiązania do niego. Wręcz przeciwnie. Niewiedza potęgowała o młodej dziewczyny strach, przerażanie. Ale w ostateczności wybrała drogę światła.

"Mnie zależy na mniej samej. Czym bardzie samotna, czym bardziej pozbawiona przyjaciół, czym bardziej pozostawiona sama sobie jestem, tym bardziej będę darzyć się szacunkiem. "

Ostatnim aspektem jest wiara. Niezależnie od tego kto napisał powieść w czasach wiktoriańskich czy nawet w średniowieczu. Zawsze, podkreślam zawsze, w treści pojawia się wątek duchowny. W tym przypadku ten wątek określił charakter tytułowej bohaterki. Jako dziecko nie wierzyła - twierdziła, że Bóg jest okrutny skoro skazuje ją na takie cierpienie. Podczas pobytu w Lowood starała się pokochać Stwórcę jak najbardziej potrafi. I dopiero śmierć jej bliskiej przyjaciółki spowodowa, że dziewczynka zobaczyła to, czego od zawsze szukała. Od tego momentu w swoim życiu zaczęła postępować tak, jak nakazywało Pismo Święte.

Jane Eyre to z pewnością książka trudna w odbiorze. Charlotte Bronte pisząc ją, nie zastanawiała się nad tym, czy fabuła trafi do serca czytelnika. Ten styl widać gołym okiem na każdej stronie obszernej powieści. Sama wprost nie spodziewałam się, że te czterysta czeterdzieści stron umilą mi letnie wieczory, a czasem i poranki w parku. Zabierałam tomiszcze gdzie tylko mogłam i pochłaniałam treść jak najdokładniej, studiując zdanie po zdaniu.

Nie zawiodłam się na pisarce. Teraz wiem, że Charlotte Bronte należy do moich ulubionych powieściopisarek i mam nadzieję, że wkrótce będę miała okazję do zapoznania się z Shirley'em.

Sama mam zamiar obejrzeć ekranizację kinową z Mią Wasikowską w roli głównej oraz adaptacją teatralną z Katherine Hepburn.

Jane Eyre - Charlotte Bronte (wyd. Zielona Sowa, Kraków)

Powieść ta została wydana po raz pierwszy w październiku 1847 w trzech tomach. Pisarka używała wtedy męskiego pseudonimu artystycznego - Currer Bell. Moralność kobiet nie pozwalała na pisanie książek, tak więc każda z utalentowanych sióstr przyjęła nowe, ale doskonale pozwiązane ze sobą imię męskie. "Bracia Bell" jak...