Rumuni to nacja bardzo specyficzna: posługują się językiem romańskim, w większości należą do Cerkwi prawosławnej, przez wiele wieków znajdowali się pod władzą turecką, a własne państwo utworzyli na dobrą sprawę dopiero w II poł. XIX wieku. Wszystko to sprawia, że znajdują się w wyjątkowej sytuacji kulturowej i zawieszeni są między Wschodem i Zachodem. Tak jak Polacy, ale i nieco inaczej niż Polacy. To właśnie możliwość znalezienia licznych podobieństw między obydwiema nacjami jest dużą zaletą tej książki. Czytelnik polski, dla którego Rumunia to prawdziwa terra incognita, dużo się z pracy Luciana Boi dowie.

Książka ma charakter swego rodzaju walki z mitami zakorzenionymi w rumuńskiej tradycji historycznej. Autor omawia zmitologizowany stosunek do idei jedności narodu, do wielkich bohaterów, do obcych (a więc wrogów) i do samych siebie. Ciekawa jest obserwacja tego, jak bardzo się zmieniało spojrzenie na pewne zagadnienia w związku z przemianami politycznymi: kolejne ustroje forsowały swoich bohaterów, a duży wpływ na historiografię rumuńską miały sprawy ustrojowe. Boia dotyka też bardzo kontrowersyjnych spraw, jak na przykład działalności pronazistowskiego dyktatora Rumunii w latach 40. – Iona Antonescu, który dziś nie jest bynajmniej postrzegany wyłącznie negatywnie. Bardzo interesująco można porównać mity rumuńskie z mitami polskimi.

Trzeba jednak przyznać, że Lucian Boia grzeszy trochę w tej książce jednostronnością wyraźnie stawiając się po stronie okcydentalizacji, demokratyzacji i kopiowania wzorców z Zachodu, co czytelnik łatwo dostrzeże. Zwrócił też na tę kwestię uwagę Kazimierz Jurczak w swoim posłowiu. Sama książka wywołała duże kontrowersje w samej Rumunii, ale w Polsce nie wzbudzi na szczęście aż takich emocji. Mimo jednostronnego i chyba trochę naiwnego stosunku do spraw przemian jest to z pewnością książka wartościowa i pozwala lepiej zapoznać się z problemami rumuńskiej historii.

Tomasz Babnis

Rumuni to nacja bardzo specyficzna: posługują się językiem romańskim, w większości należą do Cerkwi prawosławnej, przez wiele wieków znajdowali się pod władzą turecką, a własne państwo utworzyli na dobrą sprawę dopiero w II poł. XIX wieku. Wszystko to sprawia, że znajdują się w wyjątkowej sytuacji kulturowej i zawieszeni są między Wschodem i Zachodem. Tak jak Polacy, ale i...